تخمک گذاری | چرا دانستن زمان تخمک گذاری زنان مهم است؟

تخمک گذاری چیست؟

تخمک گذاری به زمانی از سیکل قاعدگی گفته می شود که یک تخمک بالغ از تخمدان آزاد می شود، وارد لوله فالوپ (لوله رحمی) شده و آماده باروری می گردد. تقریباً هر ماه یک تخمک در یکی از تخمدان های شما بالغ می شود. با رسیدن به مرحله بلوغ، تخمک از تخمدان (در قسمتی که وارد لوله رحمی می شود) رها می گردد تا مسیر خود را در طول لوله رحمی به سمت اسپرم و رحم طی کند. در این حین پوشش داخلی رحم (اندومتر) برای لانه گزینی تخم بارور شده، ضخیم شده است. در صورت عدم بارداری، پوشش رحم همراه خون، ریزش می کند و همان قاعدگی یا عادت ماهانه رخ می دهد.

چرا دانستن زمان تخمک گذاری زن مهم است؟

دانستن زمان تخمک گذاری زن سه نکته مهم به همراه دارد:

شما می‌توانید با محاسبه زمان تخمک گذاری زمان پریود بعدی خود را نیز تخمین بزنید و برای آن آماده ‌باشید.

- اگر بیماری مانند کیست تخمدان یا فیبروم رحم در فرد وجود داشته باشد با ثبت زمان تخمک گذاری و خونریزی می‌توان به آن‌ها پی برد؛ چون اختلال در این زمان‌ها می‌تواند نشان از وجود مشکلات باشد.

- اگر قصد باردارشدن دارید می‌توانید با محاسبه زمان تخمک گذاری برای بارداری اقدام کنید.

- اگر قصد باردار نشدن دارید می‌توانید با محاسبه زمان تخمک گذاری در این زمان با احتیاط بیشتری عمل کنید و از باردارشدن جلوگیری کنید. اگر از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنید، بهتر است عوارض آن‌ها را نیز بدانید

معمولا چه زمانی تخمک گذاری رخ می دهد؟

چرخه ی ماهانه (طول سیکل قاعدگی) یک زن از فاصله اولین روز شروع خونریزی در یک دوره تا اولین روز شروع خونریزی در دوره ی بعدی اندازه گیری می شود. به طور میانگین و به طور معمول سیکل قاعدگی یک زن بین 28 تا 32 روز است، اما برخی از خانم ها ممکن است چرخه های خیلی کوتاه تر یا خیلی طولانی تری داشته باشند.

طیف گسترده ای از حالت طبیعی برای تخمک گذاری وجود دارد زیرا سیکل ها می توانند از 21 تا 35 روز به طول انجامند و همانطور که طول سیکل قاعدگی برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد، زمان تخمک گذاری نیز ممکن است از ماهی به ماه دیگر فرق کند. زمان احتمالی تخمک گذاری را می توان با شروع آخرین دوره قاعدگی (LMP) و با محاسبه 12 تا 16 روز قبل از دوره مورد انتظار بعدی بدست آورد. یعنی تخمک گذاری 12 تا 16 روز قبل از وقوع قاعدگی بعدی رخ می دهد.

بنابراین بیشتر زنان بین روز های 11 تا روز 21 چرخه قاعدگی خود که از روز LMP شمرده می شود، تخمک گذاری می کنند. این همان چیزی است که بسیاری از آن به عنوان "زمان باروری" یاد می کنند، زیرا داشتن روابط جنسی در این زمان احتمال بارداری را افزایش می دهد.

 تخمک گذاری چگونه محاسبه می شود؟

چرخه تخمک گذاری به دو قسمت تقسیم می شود: قسمت اول چرخه تخمک گذاری، مرحله یا فاز فولیکولار نامیده می شود. فاز فولیکولار از روز شروع آخرین دوره قاعدگی (LMP) آغاز می شود و تا زمان تخمک گذاری ادامه می یابد. این نیمه اول چرخه می تواند برای هر زنی از 7 روز تا 20 روز متغیر باشد. نیمه دوم چرخه، فاز لوتئال نامیده می شود و از روز تخمک گذاری تا شروع دوره بعدی ادامه دارد. فاز لوتئال زمان دقیق تری دارد و معمولاً بین 12 تا 16 روز است.

در نهایت این بدان معناست که روز تخمک گذاری تعیین کننده طول سیکل شما و موعد احتمالی قاعدگی (عادت ماهانه) بعدی تان می باشد. عوامل بیرونی مانند استرس، بیماری و عوامل مخل در روال طبیعی چرخه ماهانه می توانند روند طبیعی تخمک گذاری را از بین برده و در نتیجه باعث تغییر زمان قاعدگی (عادت ماهانه) شوند. بنابراین این تفکر قدیمی که استرس می تواند بر سیکل قاعدگی تأثیر بگذارد، تا حدودی صحیح است.

تخمک گذاری چه مدت طول می کشد؟

فرآیند تخمک گذاری بین 12 تا 24 ساعت طول می کشد و در این مدت زمان است که تخمک آزاد شده توسط تخمدان قابلیت باروری دارد.

علائم تخمک گذاری چیست؟

با مشاهده علائم تخمک گذاری، می توان متوجه شروع مرحله تخمک گذاری شد. در ادامه به چند مورد از علائم تخمک گذاری اشاره می کنیم که بهتر است مورد توجه قرار گیرند.

- دمای پایه بدن پیش از تخمک گذاری کمی کاهش می یابد، سپس در زمان تخمک گذاری مجدداً بالا می رود.

- قوام و لغزندگی مخاط دهانه رحم افزایش می یابد و مانند سفیده تخم مرغ شفاف می شود.

- دهانه رحم نرم و بازتر می گردد.

- ممکن است احساس درد ناگهانی یا گرفتگی خفیف در ناحیه تحتانی شکم به وجود آید.

- افزایش میل جنسی نیز ممکن است از علائم تخمک گذاری باشد.

- گاهی ممکن است در هنگام تخمک گذاری، لکه بینی های خفیفی مشاهده گردد.

- همچنین ممکن است لب های کوچک قسمت تناسلی یا واژن متورم به نظر برسد.

روش های پیش بینی تخمک گذاری چیست؟

استفاده از روش تقویم

ساده‌ترین روش برای محاسبۀ زمان تخمک‌گذاری، بر اساس شمارش روزهای مانده تا شروع دورۀ عادت ماهانۀ بعدی است. درصورتی‌که عادت ماهانۀ منظمی دارید، می‌توانید با پیش‌بینی زمان شروع عادت ماهانۀ بعدی خود، زمان حدودی تخمک‌گذاری را مشخص کنید.

از تاریخ شروع عادت ماهانۀ بعدی خود، ۱۶ روز روی تقویم به عقب برگردید، این روز تا چهار روز بعد از آن، احتمالاً روزهای تخمک‌گذاری شما خواهد بود. نزدیکی جنسی در این روز‌ها، شانس بارداری را به میزان چشمگیری افزایش خواهد داد. اگر از آن دسته‌ای هستید که دورۀ عادت ماهانۀ آنها ۲۸ روزه است، این احتمال که تخمک‌گذاری، ۱۴ روز بعد از شروع عادت ماهانۀ شما انجام شود بسیار زیاد است.

روش تقویم برای زنانی که دوره‌های نامنظمی دارند قابل استفاده نیست، زیرا امکان پیش‌بینی زمان شروع عادت ماهانۀ دورۀ بعد وجود ندارد. اگرچه این روش دقت زیادی ندارد، اما استفاده از این روش جهت مشخص کردن روزهای مناسب برای اقدام به باردار در بیشتر زنان شانس بارداری را افزایش می‌دهد.

بررسی دمای پایۀ بدن و ترشحات واژن

روش دقیق‌تر برای تعیین زمان تخمک‌گذاری، بررسی روند تغییر دمای بدن و ترشحات واژنی در طول یک یا دو دوره از عادت ماهانه است. این کار کاملاً طبیعی و بدون هزینه است ولی انجام آن مستلزم صرف زمان و دقت است. اگر به دمای پایۀ بدن و ترشحات واژن خود دقت داشته باشید و هر روز آنها را یادداشت کنید، به تدریج الگویی را مشاهده می‌کنید که می‌تواند به شما در پیش‌بینی دقیق‌تر زمان تخمک‌گذاری کمک کند. برخی از زنان در زمان تخمک‌گذاری، اصطلاحاً تیر کشیدن یا درد خفیفی در ناحیۀ شکم یا یک طرف کمر خود حس می‌کنند. تعیین زمان تخمک‌گذاری با روش بررسی دمای پایۀ بدن و ترشحات واژن شامل موارد زیر است:

دمای پایۀ بدن: دو تا سه روز پس از تخمک‌گذاری، دمای پایۀ بدن افزایش می‌یابد، هرچند این تغییر را احساس نمی‌کنید. دمای پایۀ بدن پایین‌ترین درجۀ حرارت بدن در یک دورۀ ۲۴ ساعته است. این افزایش دما بسیار جزئی و در حدود ۰/۲ تا ۰/۴ درجۀ سانتی‌گراد است. شما می‌توانید دمای پایۀ بدن خود را هر روز صبح با یک دماسنج ویژه اندازه‌گیری و ثبت کنید. با مشخص شدن روزهایی که دمای پایۀ بدن شما افزایش یافته است، می‌توانید تعداد روزهای بعد از زمان تخمک‌گذاری تا زمان شروع عادت ماهانه که دورۀ لوئتال است را مشخص کنید. این تعداد روز به شما کمک خواهد کرد که بتوانید در دوره‌های بعدی زمان تخمک‌گذاری خود را با دقت بیشتری حدس بزنید.

ترشحات واژن: این ترشحات مربوط به مخاط دهانۀ رحم است که در طول دورۀ عادت ماهانه به طور قابل ملاحظه‌ای دچار تغییر می‌شود. در طول ماه ممکن است این ترشحات بسیار کم باشد و احساس کنید که واژن شما خشک شده ‌است، اما با نزدیک شدن به زمان تخمک‌گذاری، مخاط دهانۀ رحم به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. این مخاط روشن، لیز و چسبناک است و شباهت زیادی به سفیدۀ تخم‌مرغ خام دارد. با دقت به میزان این ترشحات در طول ماه می‌توانید زمان تخمک‌گذاری خود را با دقت تخمین بزنید.

استفاده از کیت تشخیص تخمک‌گذاری

یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای پیش‌بینی زمان تخمک‌گذاری، سنجش سطح هورمون با استفاده از کیت پیش‌بینی تخمک‌گذاری است. با استفاده از این کیت که طریقۀ مصرف آن مانند تست تشخیص بارداری است، می‌توانید یک یا دو روز قبل از تخمک‌گذاری، زمان دقیق تخمک‌گذاری را مشخص و بر اساس آن رابطۀ جنسی خود را زمان‌بندی کنید. این کیت در واقع میزان هورمون LH را در ادرار به شما نشان می‌دهد. این هورمون نقش اساسی در تحریک تخمک‌گذاری و آزاد شدن تخمک دارد. وجود سطح مشخصی از این هورمون نشان می‌دهد که زمان تخمک‌گذاری نزدیک است. برای تعیین تخمک‌گذاری باید تست را قبل از زمان احتمالی شروع تخمک‌گذاری استفاده کنید.

با توجه به طول دورۀ عادت ماهانه، معمولاً در بروشور داخل کیت‌ها زمان مناسب برای شروع استفاده نوشته شده است. به عنوان مثال برای یک دورۀ ۲۸ روزه باید تست را از روز ۱۱ بعد از شروع عادت ماهانۀ خود آغاز کنید. این تست را تا زمان مثبت شدن نتیجه، هر روز تکرار کنید. برخی از متخصصان توصیه می‌کنند برای گرفتن نتیجۀ مطلوب و دقیق‌تر، از کیت تشخیص زمان تخمک‌گذاری در میانۀ روز استفاده کنید. درصورتی‌که مطابق بروشور، نتیجۀ تست مثبت شود، تخمک‌گذاری معمولاً ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد انجام خواهد شد و بهتر است در این مدت نزدیکی جنسی داشته باشید تا در زمان تخمک‌گذاری، اسپرم کافی در رحم موجود باشد. کیت‌ تخمک‌گذاری را می‌توان بدون نسخه از داروخانه‌ها تهیه کرد.

 سونوگرافی واژینال

بهترین و قابل اعتماد ترین روش اثبات و حتی پیشگویی زمان تخمک گذاری سونوگرافی واژینال است که توسط متخصص زنان و نازایی انجام میشود.

از وضعیت دهانه رحم خود آگاه باشید

تخمک گذاری یک پروسه پنهان نیست. بسیاری از علائم تخمک گذاری فیزیکی هستند. تغییرات هورمونی در بدن سبب ایجاد احساسات متفاوت خواهند شد. از طرفی این تغییرات هورمونی سبب آزاد شدن تخمک از تخمدان می‌شوند. یکی از علائم قابل تشخیص ظاهری هنگام تخمک گذاری تغییر وضعیت سرویکس می‌باشد. در اوایل سیکل قاعدگی دهانه رحم سفت و کاملا بسته است. اما بلافاصله پس از تخمک گذاری دهانه رحم نرم شده و به اندازه بسیار نامحسوسی باز می‌شود که اسپرم بتواند به راحتی وارد رحم شود. در این شرایط شما می‌توانید با معاینه دهانه رحم از تغییرات جزئی آن آگاه شوید. معاینه می‌تواند در منزل و به وسیله انگشتان تمیز خودتان صورت گیرد. البته باید دقت بسیار بالایی داشته باشید و به صورت مستمر از اوایل سیکل دهانه رحم را بررسی نمایید.