امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 278196
۷۴۸
۱
۰
نسخه چاپی

تفریح در اسلام | قرآن و روایات دینی چه دیدگاهی نسبت به تفریح و برخورداری از مواهب زندگی دارند؟

برخی از مسلمانان، با استناد به برخی از روایات صوفیانه که نمی ­تواند هیچ ارتباط اصیلی با قرآن کریم و با پیشوایان اسلام داشته باشند، قرن­ های متمادی تفریح کردن و نشاط در زندگی را برای یک مسلمان نقطه ضعف معرفی می­کرده ­اند. ولی با بررسی در آیات و روایات دینی، به این نتیجه میرسیم که مطلب اینچنین نیست.

تفریح و نشاط از دیدگاه اسلام

اسلام واقعا چه نظری راجع به تفریح و نشاط دارد ؟

برخی از مسلمانان، با استناد به برخی از روایات صوفیانه که نمی ­تواند هیچ ارتباط اصیلی با قرآن کریم و با پیشوایان اسلام داشته باشند، قرن­ های متمادی تفریح کردن و نشاط در زندگی را برای یک مسلمان نقطه ضعف معرفی می­کرده ­اند. ولی با بررسی در آیات و روایات دینی، به این نتیجه میرسیم که مطلب اینچنین نیست.

پیغمبر دستور صادر کرده بود که تمام نیروها برای شرکت در مبارزه علیه کفار و مشرکینی که به سرزمین اسلامی هجوم آورده بودند، بسیج شوند. عده ­ای با بهانه­ های مختلف از شرکت در جنگ خودداری کرده بودند.  

در این وضعیت آیات قرآن بر پیامبر اکرم نازل میشود و می­گوید: لعنت خدا باد بر این کسانی که دیدند پیغمبر با انبوه مسلمان­ ها به میدان نبرد می­رود، اما باز هم زندگی دوستی، آنها را وادار کرد که از فرمان خدا و رسول تخلف کنند. به دنبال آن و به عنوان یک نفرین می­گوید: از این پس این گروه نافرمان کم بخندند و زیاد بگریند. فَلْيَضْحَكُوا قَليلاً وَ لْيَبْكُوا كَثيراً جَزاءً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ.(1) اینرا به عنوان یک نفرین بر گروه نافرمان می­گوید.

حالا شما از این آیه چه می­فهمید؟؟ می­فهمید که از دید اسلام، زندگیِ با نشاط، نعمت و رحمت خداست و زندگی توام با گریه و زاری و ناله، خلاف رحمت و نعمت خداست؟ اين نوع استنباط­ هاى نابجا و تلقين آن به مسلمانان، به اضافه عوامل ديگر، سبب شد كه توجه جامعه ما به مسأله تفريح كم باشد.

اصولا تفریح یکی از نیازهای زندگی انسان است. نه فقط به عنوان تجدید قوا، بلکه اصولا به عنوان یکی از نیازهای اصلی مطرح است.

انسان غذا می­خورد. هدف از خوردن غذا از نظر طبیعت این است که آن مقدار از کالری و انرژی که بدن مصرف کرده مجددا از راه خوردن غذا تولید شود و این یک نیاز طبیعی است. یک نیاز طبیعی است نه یک نیاز ارادی. تفریح حاجتی است از حاجات زندگی انسان. خدا خواسته است که انسان با احساس احتیاج به تفریح، همواره نشاط زندگی کردن داشته باشد.

یک نظام اجتماعی و مکتب زندگی باید برای ارضای این خواسته طبیعی فکری کند.

چه کسی می­تواند درباره اسلام بگوید اسلام دین غم و اندوه و گریه و زاری و بی نشاطی است؛ در حالی که خدا با صراحت می­گوید: قُلْ مَنْ حَرَّمَ زينَةَ اللَّهِ الَّتي‏ أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّيِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِيَ لِلَّذينَ آمَنُوا فِي الْحَياةِ الدُّنْيا خالِصَةً يَوْمَ الْقِيامَةِ كَذلِكَ نُفَصِّلُ الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (2) . چه کسی این زیبایی ­هایی که خدا از درون طبیعت برای بندگانش بیرون کشیده، حرام کرده است؟ بگو این مواهب، این زیبایی ­ها، برای مردم با ایمان در همین زندگی دنیاست.

در زندگانی جاوید و آخرت هم همین زیبایی­ ها و همین مواهب برای مردم با ایمان است. با این تفاوت که در این دنیا زیبایی­ ها به زشتی­ ها آلوده است و شادی­ ها به غم آمیخته است ولی در رستاخیز این زیبایی ­ها و این مواهب پاک برای مردم با ایمان به صورت خالص وجود دارد.

اصولا اسلام به بهره ­مند شدن از زیبایی ­ها، مواهب زندگی و عوامل نشاط ­آور اهمیت می­دهد. البته نشاط و شادی خالص در دسترس هیچکس نیست. ولی در حدودی که قوانین و حق و عدالت اجازه می­دهد، مردم با ایمان می­توانند از آن بهره ­مند شوند و متعلق به آنهاست.

ولی در روز آخرت به شرط ایمان و نیکوکاری، شادی بدون غم نصیب انسان می­شود. بیش از چند صد آیه از قرآن کریم، مردم مسلمان را به ایمان و راستی و درستکاری دعوت می­کند و می­گوید که اگر در این دنیا پاک بودید، به شما بهشت می­دهیم. مگر صدها آیه مردم با ایمان را به بهشت نوید نمی­دهد؟خب بهشت چیست؟؟

تابلویی که قرآن از بهشت ترسیم می­کند، یک زندگی سراسر نشاط و بهره ­مند از تمام زیبایی­ های خالص و پاک را نشان می­دهد. آیا مذهبی که به مردم با ایمان و درستکار می­گوید سرانجامِ پاداش شما در دنیای جاوید چنین زندگانی­ است، می­تواند مذهبی ضد نشاط باشد!؟

از بزرگترین امتیازات اسلام این است که این دین، دین فطرت است.

تفریح در روایات نهج البلاغه

در نهج البلاغه آمده است که حضرت امیر روزی به خانه یکی از دوستانش قدم نهاد. دید خانه وسیعی دارد. به او فرمود: آیا در روز قیامت بدین خانه محتاجتر نبودی؟ اول امام این مطلب را گفت، بعد برای اینکه آن فرد اشتباه نکند، فرمود: اشتباه نکن! تو با داشتن همین خانه وسیع می­توانی در همین دنیا آنرا برای آخرت به کار بگیری. در آن از مهمانان پذیرایی کن، صله ارحام کن، این خانه را پایگاه اجتماعات برای تلاش در راه حق و عدالت قرار بده. امام می­خواست بگوید که خانه فقط برای کامروایی نیست، چیزهای دیگر هم باید باشد.

یکی از اصحاب حضرت امیر در یک گوشه عبادت می­کرد و به خانواده و زندگی کاری نداشت و بابت همین کار مورد توبیخ حضرت قرار گرفت. امام گفت: تو چه خیال می­کنی؟ چه گمانی درباره خدا می­بری؟ آیا فکر می­کنی که خدا این همه مواهب را در این دنیا آفریده ولی بعد از آفریدن و حلال کردن، دلش می­خواهد به آنها پشت پا بزنیم؟ آن فرد به حضرت گفت که پس چرا شما اینطور زندگی می­کنید؟

لباس شما از من خشن ­تر و ساده­ تر است و خوراکت از من خیلی ساده ­تر است. حضرت فرمود که حساب تو از من جداست. من زمامدار امت اسلام هستم.

قَالَ وَيْحَكَ إِنِّي لَسْتُ كَأَنْتَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى فَرَضَ عَلَى أَئِمَّةِ [الْحَقِ‏] الْعَدْلِ أَنْ يُقَدِّرُوا أَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِ النَّاسِ كَيْلَا يَتَبَيَّغَ بِالْفَقِيرِ فَقْرُه.[3] خدا بر زمامداران امت اسلام واجب کرده است که زندگیشان همسطح بینواترین مسلمانان باشد. من بر حسب وظیفه بی اعتنایی می­کنم ولی تو وضعیت مرا نداری.

پس حساب­ ها در جهان­بینی اسلام کاملا از هم جدا و مشخص است. مسلمان­ ها باید همواره برای زندگی بهتر – ولی نه برای یک طبقه یا یک قشر، بلکه برای عموم – کوشش کنند.

امروز ما در دنیایی زندگی می­کنیم که هیچ انسانی نمی­تواند به آسانی تحمل کند که تنهاست. احساس تنهایی مشکل است. اگر فرزند ما احساس کند که تنهاست و رفیقی ندارد، به حکم طبیعت به دنبال رفیق و همبازی میرود. اگر توانستی برای او همبازی و رفیقی خوب پیدا کنی، با او همبازی می­شود. و الا می­رود سراغ یک دوست فاسد.

ایجاد مدرسه، ایجاد وسیله سرگرمی، ایجاد باشگاه، تنظیم برنامه­ های مسافرتی دسته­ جمعی و امثال اینها، به صورت کوشش مشترک یک قشر همفکر و هم­ سلیقه در راه تامین آن قسمت از نیازمندی ­های زندگی که یک فرد و دو فرد از عهده تامین آن برنمی­ آیند، از واجبات حکومت اسلامی است.

[1]- توبه، 82.

[2]- اعراف، 32.

[3]- نهج البلاغه، خطبه 209.

  • منبع
  • ویرگول

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید