تکنیک اسکمپر که کاربرد اصلی آن بر پایه ایده یابی فردی طراحی شده است، می تواند به نحو بسیار اثربخشی برای گروه ها نیز مفید باشد. به عنوان مثال می توان از آن، قبل از جلسات طوفان ذهنی استفاده کرد. هدف اصلی این تکنیک تحریک قدرت تصور است تا آن را در جهات و ابعاد مختلف و ضروری به حرکت درآورد. این تحریک به وسیله یک سری سوالات ایده برانگیز صورت می گیرد که شخص در رابطه با مسائل مورد نظرش از خود سوال می کند و در نهایت با افزایش ایده ها، کیفیت ایده ها تضمین و ارتقا می یابد.
نظر به اهمیت و فراگیری این تکنیک برای هر یک از جهات فکری، تعدادی سوال نمونه و تعدادی مثال واقعی ارائه و در پایان، تمریناتی برای هر یک از آن ها تهیه شده است. لازم به توضیح است که مقصود از تمرینات این بخش گرفتن نتیجه ای کاربردی، دقیق و صحیح و اجرایی نیست بلکه انتظار می رود خواننده با کوشش ذهنی که در تمرینات به عمل می آورد آمادگی بیشتری برای ایده یابی در مسائل و امور واقعی و اجرایی خود پیدا کند.
دکتر اسبورن شالوده ابداعات و برانگیختن ایده ها را در واژه SCAMPER خلاصه کرده است. این واژه از ابتدای حروف واژه های سوال برانگیز ساخته شده است که در دستیابی به ایده های نو بسیار موثر است.
جانشین سازی
S نماینده واژه Substitution به معنی جانشین سازی است. یعنی اینکه «چه چیزی را می توان جانشین X نمود؟» این یک سوال طلایی است که در طول تاریخ به انسان های خلاق و مبتکر کمک شایانی نموده است.
- چه مواردی را می توانیم به جای موارد فعلی به کار ببریم؟
- از چه فرآیند دیگری می توانیم استفاده کنیم؟
- چه نیروی محرک دیگری بهتر کار می کند؟
- به جای تبلیغ در تلویزیون از چه روش دیگری می توانیم تبلیغ کنیم؟
- به جای او چه کسی را …؟
- به جای آن چه چیزی را …؟
ترکیب کردن
C نماینده واژه Combine به معنی ترکیب کردن است. یعنی اینکه «X را با چه چیزی می توان ترکیب کرد؟» اگر در زندگی روزمره به پیرامون خود دقت کنید، به ایده برانگیز بودن این سوال پی خواهید برد. کالاهایی چون دستمال کاغذی با رایحه ای دل انگیز، کفش های کودکان که هنگام راه رفتن صدا می کنند یا چراغی که در پاشنه کفش روشن می شود، همه و همه حاصل این سوالات است.
- چه ایده هایی را می توان ترکیب کرد؟
- اگر مخلوط شود چطور؟ یک آلیاژ چطور؟
- ترکیب هدف ها چطور است؟
- چطور است به طور دسته جمعی …؟
- دسته ای از انواع مختلف چطور است؟
- چطور است واحدهای سازمان را ادغام کنیم؟
سازگاری
A نماینده واژه Adapt به معنی رفاه، سازگاری و تعدیل کردن است. تعدیل به معنی کمی تغییر در جهت راحتی یا زیبایی بیشتر است. ایده نوشیدن نوشابه با نی، یک ایده خلاق است و خمیده کردن و به صورت L درآوردن آن برای راحتی بیشتر یک تعدیل است. ژاپنی ها با یک تعدیل گوی سبقت را در بازار فروش وانت تویوتا ربودند. بدین طریق که فقط با نصب یک صفحه در جلوی راننده که وزن بار را نشان می داد فروش آن را چند برابر کردند. کار عجیب و غریبی نباید کرد؛ گاهی یک تغییر کوچک نتایج شگرفی را به بار می آورد. حال بهتر است از سوالات زیر استفاده شود.
- این را شبیه چه چیزی می توانیم بسازیم؟
- آیا چیز مشابهی وجود دارد که بتوان از آن اقتباس کرد؟
- چه ایده های دیگری پیشنهاد می کنید؟
- این به چه چیزی شبیه است؟
بزرگ سازی
M نماینده واژه Maginfy به معنی بزرگ سازی است. شما می توانید محاسن یک نفر را کشف و آن ها را چند برابر بزرگ کرده و به خودش منعکس سازید تا بدین طریق از یکی از کلیدهای طلایی ارتباطات استفاده کرده باشید. بزرگ سازی می تواند موجب جلب نظر گردد. مثلا چند مداد بزرگ و غول پیکر می تواند طرح زیبایی به ورودی یک دانشگاه بدهد. یا یک کپسول آنتی بیوتیک را می توان چندین هزار برابر کرد و به عنوان تابلوی یک داروخانه مورد استفاده قرار داد.
- چه تغییری می توانیم در این موضوع بدهیم؟
- چطور است شکل، رنگش، سرعتش و … را تغییر دهیم؟
- آیا باید بزرگتر، قویتر، با ارزشتر، … گردد؟
- چه تغییری در فرایند آن می توانیم بدهیم؟
- اگر آن را انحنا دهیم، چه اتفاقی می افتد؟
- چرا آن را چند برابر نکنیم؟
استفاده دیگر
P نماینده واژه Put to other uses به معنی استفاده در سایر موارد است. یعنی اینکه «چه استفاده دیگری می توانیم از X بکنیم؟» این سوال موجب بروز خلاقیت می شود. به نمونه زیر توجه کنید.
روزی نوجوانی این سوال را از خود پرسید که چه استفاده ای می توانم از این ماشین چمن زنی که خراب است بکنم. سپس ماشین چمن زنی را به دوچرخه خود وصل کرد و بدین طریق اولین موتور گازی دنیا متولد شد. آن نوجوان کسی جز «سویی چیرو هوندا» نبود و همه می دانید که امروزه او از بزرگترین مردان جهان است.
- چه استفاده هایی می توان از مواد زائد کرد؟
- چگونه می توان این موضوع را تغییر داد تا برای کاربرد جدید مناسب گردد؟
- در چه محصولات دیگری می توان از مواد موسسه استفاده کرد؟
- کاربردهای دیگر استعدادهای این فرد چیست؟
- با محصولات مردود شده یا ایده های شکست خورده چه می توان کرد؟
حذف کردن
E حرف ابتدای واژه Ellimination است و معنی حذف کردن را دارد. سوال چه چیزی را می توان از X حذف کرد؟ سوال موثر دیگری در بروز خلاقیت است؛ حذف سیم میکروفون سبب ساخت میکروفون های یقه ای و حذف سیم تلفن موجب ساخت گوشی تلفن های همراه شد. بسیاری از نقاشان زبردست با حذف ریزه کاری ها و تنها با رسم چند خط ساده تصویر زیبایی رسم می کنند. همچنین سوال اخیر باعث حذف بسیاری از مقررات دست و پا گیر و در نهایت کاهش مشکلات بوروکراسی از ادارات شده است.
- آیا می توان این را سریعتر انجام داد؟
- چگونه می توانیم آن را متراکم تر، فشرده تر و جمع و جورتر کنیم؟
- چه می شود اگر کوچکتر شود؟
- چطور است این را از آن مجزا کنیم؟
- چه چیزی را می توان حذف کرد؟
معکوس سازی
R نماینده واژه Reverse است و معنی آن معکوس سازی است. اگر X را برعکس کنیم چه می شود؟ به طور مثال اگر به جای جمله «بعد از فروش پس گرفته نمی شود» در مقابل مشتری ها بنویسیم «بعد از فروش پس گرفته می شود» چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا مشتری با اطمینان بیشتری خرید نخواهد کرد؟ از موارد دیگر، آن که بپرسیم «آیا نمی شود به جای اینکه بیمار به دکتر مراجعه کند، دکتر به بیمار مراجعه کند؟» این سوال منجر به ویزیت نمودن بیماران در منزل شده است. بسیاری از خدمات پستی به جای مراجعه فرد به سازمان مربوطه، از این سوال نشات گرفته است.
شاید یکی از زیباترین ایده های حاصل از تکنیک معکوس سازی، ابداع چرخ خیاطی توسط آقای «Howe» باشد. این شخص روزی یک سوزن خیاطی را دست گرفته و با آن بازی می کرد. او از خود سوال کرد که آیا نمی شود سوراخ سوزن خیاطی به جای آن که در ته باشد در نوکش قرار گیرد. این سوال ساده منجر به ابداع چرخ خیاطی شد و تاثیر آن بر زندگی میلیون ها انسان بر هیچ کس پوشیده نیست. کشف قانون جاذبه توسط «نیوتن» نیز حاصل این سوال ساده بود. «چرا وقتی سیب از درخت جدا شد به طرف پایین آمد و به طرف بالا نرفت؟»
R در بعضی از کتاب های خلاقیت به جای کلمه Rearrange نیز به کار رفته است که می توان سوالات زیر را برای آن به کار برد.
- چه می شود اگر این تسلسل تغییر داده شود؟
- به چه نحو دیگری می توان در ترتیب قرار گرفتن این ها تغییر ایجاد کرد؟
- چه زمان دیگری برای آن کار بهتر است؟
دیدگاه