ماه رمضان در ترکیه
زندگی در ماه رمضان، برای مسلمانان بهجز برگزاری آداب مخصوص ماه رمضان، هیچ فرقی با دیگر ماهها نمیکند. بر اساس اعتقادات مسلمانان ترکیه، اولین غذایی که با آن بتوان یک روز روزهداری و عبادت را پایان داد، خوردن زیتون یا خرما است. بیشتر مردم ترکیه روزه خودشان را با زیتون افطار میکنند.
هرچند این یک فریضه دینی نیست. خوردن خرما سابقه طولانی در افطار مسلمانان دارد و از زمان حضرت محمد (ص) توصیه شده است که برای جلوگیری از التهاب معده بعد از روزه، خرما مصرف شود. علاوه بر این مردم ترکیه در طول ماه مبارک از دو نوع پنیر استفاده میکنند؛ پنیر معمولی و پنیر کاشار از جمله پرمصرفترین کالاها در طول ماه رمضان محسوب میشود. مسلمانان ترکیه، رمضان را مهمانی خدا میدانند و با حضور در بازارهای ترکیه، اقدام به خرید کالاهای مخصوص مراسم این ماه میکنند؛ همچنین بانوان در منزل، شیرینیهای مخصوص ترکیه نظیر «باقلوا» و شیرینی موسوم به «کونفه» را تهیه میکنند و بر سر سفره افطار میگذارند.
در طول ماه رمضان، مساجد تاریخی ترکیه قبل و بعد از افطار مملو از نمازگزاران میشود. مسلمانان سنی در ترکیه، نماز تراویح را به جماعت در مساجد برگزار میکنند. تراویح نمازی مخصوص مسلمانان سنی در شبهای ماه مبارک رمضان است و بعد از نماز عشاء خوانده میشود. قبل از برگزاری نماز به جماعت، مردم در مکانهای نزدیک مخصوصی که برای افطاری مردم تدارک دیده شده است، دورهم جمع میشوند و افطار میکنند.
آماده شدن برای ماه رمضان
تضاد جالبی از نظر تغذیه در ماه رمضان وجود دارد. مردم کل روز را روزه هستند، ولی بسیاری از فعالیتهای روزمره حول محور آمادهسازی غذا برای وعدههای افطار و سحر میچرخد، بهخصوص برای زنان خانهدار.
از هفتهها قبل از شروع ماه رمضان، بازارهای مواد غذایی و بازارچهها محصولات مخصوص ماه رمضان را میفروشند. خرما، پسته، راحتالحلقوم، دسرهای سنتی مثل گولاچ، گوشتهای فراوریشده از جمله چیزهایی هستند که در این بازارچهها فروخته میشوند.
بسیاری از بازارها بخش مجزایی را به فروش محصولات مخصوص ماه رمضان اختصاص میدهند تا خریدکردن را برای روزهداران راحتتر کنند. ماه رمضان در ترکیه بهترین فرصت برای چشیدن سنتیترین دسرها و نانها و غذاهاست و همچنین بهترین زمان برای خرید محصولات غذایی ترکی و انواع ادویهها.
بیدار باش سحر
بیدارشدن برای سحر و خوردن سحری یکی از سنتهای ماه رمضان در کشورهای مسلمان از جمله ترکیه است. در بعضی از مناطق ترکیه و در برخی محلهها، چند نفر با لباسهای سنتی مخصوص و نواختن موسیقی خیابانی مخصوص، مردم را برای خوردن وعده سحری بیدار میکنند.
وعده سحر در ترکیه بیشتر مثل غذاهایی است که برای صبحانه میخورند. مردم سعی میکنند بیشتر غذاهایی بخورند که آب زیادی دارند تا در طول روز آب بدنشان خیلی کم نشود.
وعده افطار و سفرههای رنگارنگ
بعد از اذان مغرب، نوبت وعده افطار است. به سفارش پیامبر اسلام (ص) بیشتر مسلمانان با خرما افطار میکنند. غذای خاصی برای افطار وجود ندارد، ولی برخی خوراکیها جایگاه خاصی در وعده افطار پیدا کردهاند.
یکی از مهمترین خوراکیهایی که در ماه رمضان، بهخصوص برای افطار، در سفره اهالی ترکیه دیده میشود نانی سنتی بهنام «پیده» است. این نان بسیار ساده است و با ۵ ماده اصلی درست میشود. معمولا خمیر آن را ورز نمیدهند و نانی نسبتا حجیم است. مردم ترکیه در کنار این نان، انواع سالاد و سوپ و غذای اصلی وعده افطار را مصرف میکنند.
یکی از خوراکیهای شیرین مخصوص افطار، دسری بهنام گولاچ است که آن را با شیر، گلاب و دانههای انار درست میکنند. گولاچ یکی از دسرهای سنتی مخصوص ماه رمضان است که بیشتر در این ماه تهیه میشود و شاید ماههای دیگر سال کمتر آن را ببینید. این دسر لایهلایه با خمیری تهیهشده از نشاسته ذرت آماده میشود و لای آن گردو و انواع مغزهای دیگر را میریزند.
روزه و کارهای خیرخواهانه
بدون تردید روزهگرفتن مهمترین سنت ماه رمضان و یکی از واجبات دین اسلام است. اهالی ترکیه سعی میکنند علاوه بر روزه، کارهای خیر دیگری هم بکنند. کارهای خیرخواهانه و فعالیت مؤسسههای خیریه در این ماه بیشتر میشود و در کوچهها و خیابانها تبلیغات مؤسسههای خیریه بیشتر به چشم میخورند.
یکی دیگر از واجبات دین اسلام پرداختن زکات است. بسیاری از مسلمانان ترکیه ماه رمضان را برای پرداخت زکات انتخاب میکنند. به همین دلیل کارهای خیر در این ماه بیشتر انجام میشود. مسلمانان اعتقاد دارند که کارهای خیر در این ماه بیشتر از سایر ماههای سال ارزش و اجر دارند.
نماز جماعت در مسجدهای محل
در ترکیه، بهویژه در استانبول که بیش از ۹۰درصد جمعیتش مسلمان هستند، نماز جماعت در ماه رمضان با شور و شوق و جمعیت بیشتری برگزار میشود و مردم مسجدها را پر میکنند. حتی عده زیادی از مردم که در مسجدها جا نمیشوند، زیراندازی بیرون از مسجد میاندازند و صفهای نماز حتی تا پیادهروها هم ادامه پیدا میکنند.
یکی از جذابیتهای ماه رمضان در ترکیه این است که میتوانید به صفهای نماز جماعت در مسجدهای مشهور ترکیه بپیوندید. مسجد آبی یکی از جاذبههای گردشگری مهم ترکیه است که در ماه رمضان شلوغتر و پرجنبوجوشتر از همیشه میشود.
احترام به روزهداران
عده زیادی از مردم بهدلایل مختلف روزه نمیگیرند. برای این افراد امکان استفاده از رستورانها وجود دارد، ولی کسانی که روزه نمیگیرند تلاش میکنند جلوی چشم روزهداران غذا نخورند و به سنتهای محلی و آیینهای مذهبی آنها احترام بگذارند.
اگر در ماه رمضان به ترکیه سفر کردید و روزه نبودید، باید در ساعات روز از خوردن و آشامیدن در فضای عمومی اجتناب کنید. بسیاری از رستورانها و چایخانهها در ماه رمضان فعال هستند و میتوانید در این اماکن با خیال راحت غذا بخورید.
کارکنان رستورانها و کافهها که ممکن است خودشان هم روزه باشند، درک میکنند که بسیاری از گردشگران و حتی اهالی ترکیه ممکن است بهدلایل مختلف روزه نباشند و با خوشحالی از شما پذیرایی میکنند. بعضی از غذاخوریها پنجرهها و شیشههای خود را با پرده میپوشانند تا مشتریان موقع غذاخوردن در معرض دید روزهداران نباشند. بعضی از آنها هم حالت نیمهباز دارند.
بسیاری از رستورانها در ماه رمضان منوی خود را تغییر میدهند و غذاهای مخصوص افطار و سحر را به منو اضافه میکنند.
خیابانهای شلوغ بعد از افطار
بعد از غروب آفتاب که وقت افطار فرا میرسد، یکی از بهترین تجربهها برای گردشگران خارجی است که با سنتهای بومی آشنایی ندارند. بعد از اذان مغرب، کسانی که ساعتها غذا نخوردهاند دور سفرهها جمع میشوند تا افطار کنند. عده زیادی به خانه میروند، اما بسیاری از مردم در خیابان و در غرفههای کوچک موقتی افطار میکنند که در ماه رمضان برپا میشوند.
رستورانها که در طول روز خالی هستند و پرنده در آنها پر نمیزند، پر از جمعیت و همهمه میشوند. بعد از اذان مغرب، شهرها حالوهوای دیگری دارند و سرزنده میشوند. نمایشهای عروسکی و حتی کنسرتهای خیابانی برگزار میشوند.
در میدان Hippodrome یا میدان سلطاناحمد که شبیه پارکی کوچک است و در محلههای قدیمی استانبول قرار دارد، سفره بزرگ افطار پهن و مهمانی بزرگی با حضور مردم برگزار میشود. محوطه مسجد آبی هم به بازارچهای بزرگ تبدیل میشود و در آن میتوانید کتابهای مذهبی، وسایل الکترونیکی و حتی پوشاک برای بخرید.
در مهمانیها و سفرههای بلندی که در مساجد برای پذیرایی از مسلمانان موقع افطار پهن میشوند، از غیرمسلمانها هم استقبال میشود. به همین دلیل این ماه معمولا جذابیت خاصی برای گردشگران غیرمسلمان دارد.
عید فطر در ترکیه
عید فطر بعد از عید قربان، بزرگترین عید مذهبی مسلمانان ترکیه است. مردم ترکیه این عید را با نام عید فطر یا عید شیرینی و شکر میشناسند و دلیل آن پخش مقدار زیادی شیرینی در روز عید فطر است. عید فطر در ترکیه سه روز متوالی برگزار میشود که در آن مراسم مخصوص مسلمانان سنی و شیعه بهطور باشکوهی اجرا میشود، از جمله همین مراسم، حضور دوباره طبلزنان در میان جمعیت و خواندن سرودهای مخصوص این عید است.
روز اول عید فطر تمامی جاهای دیدنی ترکیه و موزهها تعطیل هستند؛ ولی از روز دوم به بعد با استقبال بیشتر نسبت به کل سال بازگشایی میشوند. قابل ذکر است که بهجز بازار بزرگ، تمامی بازارهای ترکیه باز و آماده خدمترسانی به گردشگران هستند.
مردم ترکیه روز عید فطر را به شادی و دیدار اقوام میگذرانند. آنها تمام کدورتهایی را که در طول یک سال گذشته ممکن بود از یکدیگر به دل داشته باشند، به یمن آمدن رمضان و یک ماه عبادت، از دل بیرون میکنند. از جمله رسمهای فراموش شده ترکیه در روز عید فطر، «حمام عرفه» است که مدتها است با جمع شدن حمامهای عمومی از سطح شهرهای ترکیه، برچیده شده است. در صبح روز عید فطر، بر اساس رسمی که از دوران عثمانی بهجای مانده بود، مردم در حمامهای عمومی شهر استحمام میکردند، سپس با لباس نو به دیدار خانواده و بزرگان میرفتند. به آبی که در این مراسم استفاده میشد، «آب عرفه» گفته میشد.
دیدگاه