در قلب کویر مرکزی کشور، شهری زیبا و تماشایی قرار دارد که مقصد بسیاری از گردشگران به شمار می رود. اردکان دومین شهر توریستی در استان یزد است که سالم ترین بافت قدیمی ایران را در خود حفظ کرده است.
با سفر به اردکان بناهای تاریخی بسیار زیبایی مانند مساجد، کاروانسراها، حسینیه ها، برج و باروها، آب انبارها، آسیاب ها و بادگیرهای متنوعی را خواهید دید. اما یکی از بهترین و معروفترین جاذبه های گردشگری اردکان، زیارتگاه عجیبی به نام چک چک است! زیارتگاه چک چک مجموعه زیارتی جالبی است که به پیر سبز اردکان نیز شهرت دارد.
این زیارتگاه یکی از مکان های مقدس زرتشتیان است که با قدمت ۱۴۰۰ ساله اش گردشگران زیادی مشتاق بازدید از آن هستند.
مهم ترین زیارتگاه زرتشتیان در یزد
زیارتگاه چک چک یزد واقع در شهر اردکان مکانی مقدس برای پیروان دین زرتشت است که با وجود درختان سرسبز و چشمه های آب گوارا در دل کویر به منطقه ای بهشتی تبدیل شده است. علاوه بر موقعیت مکانی این زیارتگاه نام جالبی که بر آن گذارده اند، دلیل عجیب و رمز آلود بودن این زیارتگاه است.
مسیر رسیدن به زیارتگاه چک چک یا چکچکو سخت و طاقت فرسا باشد. چرا که این زیارتگاه در بالای کوهی در دل کویر قرار گرفته است. بنابراین برای بازدید از محل مقدس و جذاب زرتشتیان باید سختی راه را به جان بخرید. داستان های چک چک جذاب و شنیدنی هستند.
از آنجایی که در آتشکده چک چک صدای چکه کردن آب از سقف شنیده می شود، به همین اسم نامیده می شود!
روایت ها و تاریخچه زیارتگاه چک چک یزد
زیارتگاه چک چک اردکان یا همان پیر سبز مکانی آشنا برای گردشگرانی است که به یزد سفر می کنند. در دل کوه های بین اردکان و انجیره یکی از جذاب ترین منطقه تاریخ یزد قرار دارد که روایات متعددی در مورد تاریخ آن مطرح شده است.
در برخی از کتب روایت شده است که در زمان حکومت یزدگر سوم، آخرین پادشاه ساسانی که عرب ها به کاخ مدائن حمله کردند، پادشاه ایران خانواده اش را به یزد می فرستد تا در امان باشند. اما یزدگرد سوم در جنگ با اعراب کشته شده و همسرش «کتایون»، به همراه پسرانش «هرمزان» و «اردشیر» و دخترانش «شهربانو»، «ناز بانو»، «پارس بانو»، «مهر بانو» و «نیک بانو» راهی یزد شدند. بعد از کشته شدن پادشاه خانواده وی از هم جدا شده و هریک به گوشه ای از ایران رفتند.
در میان این خانواده، نیک بانو به اردکان می رود و طبق اعتقاد زرتشتیان در شکاف کوه ناپدید می شود. حتی تکه ای از لباس که بسیار شبیه مقنعه بوده است را در شکاف کوه پیدا کرده اند که از آن به عنوان تبرک نگهداری می کنند. از آن زمان تا بحال این مکان به عنوان مقدس ترین مکان زرتشتیان شناخته شده و هر ساله برای یادبود “نیک بانو” مراسم مذهبی در زیارتگاه چک چک برگزار می شود.
مشخصات زیارتگاه چک چک
زیارتگاه رمز آلود اردکان دارای محوطه ای بزرگ به همراه آتشکده است که در ۵ طبقه به صورت پلکانی ساخته شده است. آتشکده بالاترین نقطه زیارتگاه می باشد که توسط راه پله به بالا راه دارد. در مسیر پلکان نقل قول هایی از اوستا بر روی دیوارهای اطراف حک شده است. شاید بپرسید چک چک چند پله دارد؟ در پاسخ باید گفت که این مکان دارای ۱۸۰ پله است که شما را به بالاترین نقطه زیارتگاه می رساند.
آب و درخت دو عنصر اساسی در این زیارتگاه می باشندکه قداست این مکان را چند برابر کرده است. وجود این دو عنصر در منطقه خشک کویری همچون معجزه ای می ماند که یاد نیک بانو را گرامی داشته است.
پیروان زرتشت معتقدند که نیک بانو در حال فرار از دست دشمن به این کوهستان پناه می برد و از اهورامزدا کمک می خواهد. سپس کوه شکافته شده و او را به داخل می کشاند. در هنگام بسته شدن شکاف کوه، قسمتی از چوبدستی بانو بیرون مانده و بعدها تبدیل به درخت تنومندی می شود و صدای چک چک آب از آن شنیده شده و با گذشت ۱۴۰۰ سال این صدا قطع نمی گردد! یکی از کنیزان نیک بانو به نام گوهر بانو (مروارید) نیز چند کیلومتر دورتر از بانویش مدفون است که به “پیر هریشت” معروف شده است.
مجمر و آتشدانی در میان فضای زیارتگاه، قرار دارد که هیچگاه نباید شعله های آن خاموش شوند. محلی نیز برای سوزاندن عود یا چوب مقدس وجود دارد که مردم همیشه در آن عود روشن می کنند و بوی آن در فضا می پیچد.
مراسم مذهبی زیارتگاه چک چک یزد
زرتشتیان هر ساله در این زیارتگاه مراسم مذهبی برگزار می کنند. این مراسم هر ساله به مدت ۵ روز از تاریخ ۲۴ تا ۲۸ خرداد ماه برگزار می گردد. مراسم مذهبی چک چک علاوه بر این که یک آیین مذهبی است عاملی برای دورهمی های دوستانه است. در چند روزی که مراسم برگزار می شود، صدای آواز سرودهای شاد و دعا و نیایش زرتشتیان در میان صدای چک چک زیارتگاه فضای معنوی زیبایی را به وجود می آورد.
گردشگران زیادی در این روزها خود را به زیارتگاه می رسانند. منطقه گردشگری چک چک به مکانی جذاب و محبوب برای مسافرانی تبدیل شده است که عاشق گردشگری تاریخی و مذهبی هستند. مراسم مذهبی که در زیارتگاه چک چک برگزار می شود شامل نیایش همگانی، سدره پوشی، گهنبار خوانی و پخش نذری می باشد. همچنین موبدی با لباس سفید و صدایی موزون اوستا، کتاب مقدس زرتشتیان را می خواند. این مکان برای آغاز زندگی زوجهای جوان مکان مقدسی محسوب می شود که نوعروسان و تازه دامادها برای تبرک زندگی مشترک خود به این زیارتگاه می آیند.
مراسم دیگری که در بی بی چک چک یزد برگزار می شود، جشن مهرگان است که زرتشتی‌ها با لباس های ارغوانی جشن ۶ روزه ای را برپا می کنند.
شرایط ورود به چک چک
داشتن ظاهر آراسته از شرایط ورود به زیارتگاه چکچکو می باشد. نداشتن کفش و گذاردن کلاه یکی دیگر از رفتارهایی است که نشان دهنده احترام گذاشتن به این مکان مقدس است. دم پایی هایی در کنار در ورودی گذاشته شده است که بعد از درآوردن کفش می توانید بپوشید.
بانوان در شرایط خاص نمی توانند به این مکان وارد شوند. افرادی که قصد دارند در مراسم مذهبی خرداد ماه شرکت کنند، حتما باید کارت دعوت داشته باشند.
ورود غیر زرتشتیان به چک چک در روز سیزده بدر ممنوع است!
فلسفه ساخت زیارتگاه چک چک
درباره چگونگی ایجاد زیارتگاه چک چک یزد روایات متعددی وجود دارد. یکی از روایت ها که در بالا ذکر شد، فرار بانوی ایرانی از حمله عربها و پناه آوردن وی به دل کوههای اردکان است. اما روایت دیگری می گوید این کوه محل دفن گنج های دوران ساسانی می باشد که با مقدس شماردن این محل سعی در حفظ این میراث گرانبها دارند. یکی دیگر از روایت ها حاکی از تقدس این مکان به عنوان عبادتگاه آناهیتا در آیین مهرپرستی می باشد. باستان شناسان کهن ترین روایت را مربوط به دختر پادشاه ایرانی “نیک بانو“می دانند.
اگر به این منطقه بروید، درخت چنار کهنسالی نظرتان را جلب می کند که از دل غار بیرون زده و بر دیواره غار آبشار کوچکی جریان دارد که در مسیر آن گیاه سیاوشان، گیاه مورد و انجیر کوهی روییده است. همچنین قطره های آب به درون حوضی سنگی می‌ریزد که برای رفع تشنگی زائران از آن استفاده می شود. بر روی طاقچه های طبیعی تصاویری از بزرگان دین زرتشت زیر نور شمع های روشن جلب توجه می کنند. چاهی به عمق بیش از ۵۰ متر در داخل یکی از اتاق های این زیارتگاه قرار دارد.
زرتشتیان معتقدند اگر نخی را به طناب این چاه ببندند، حاجت هایشان برآورده می شود!
راز عجیب چک چک
برای ورود به آتشکده، باید از یک در فلزی طلایی که نقش سرباز هخامنشی نیزه به دستی روی آن حک شده است عبور کرد. قسمت سرپوشیده زیارتگاه، فضای کوچکی با سقف سنگی است. با ورود به اتاق سنگ های مرمری را می بینید که تقریبا همیشه نمدار است. علت این موضوع چکیدن آب از سقف اتاق است. آبهای چکیده از سقف صدای چک چک زیبایی را به وجود می آورد که طنین آن در فضای کوچک زیارتگاه حس وهم آلود عجیبی را القا می کند.
زمین شناسان هلندی تحقیقاتی را بر روی کوه انجیر انجام داده اند که نشان می دهد این کوه روی یک گسل زیرزمینی به عمق یک کیلومتر قرار گرفته است که در هنگام عبور آبراهه های زیرزمینی، به علت نبود راه خروجی به این گسل برخورد کرده و بر اثر فشار زیاد از دیواره آهکی کوه به بیرون تراوش می کند. این آب در طول سال هیچگاه قطع، کم یا زیاد نمی شود!
دیدگاه