اختلال توجه طلبی
گرچه تمایل به دریافت توجه از دوستان، نزدیکان یا دیگر افراد تحسین‌شده تمایلی کاملا بهنجار و طبیعی است، نیاز دائمی به دریافت توجه را نمی‌توان رفتاری سالم قلمداد کرد. حتی می‌توان پا را از این هم فراتر گذاشت و ادعا کرد که چنین خصیصه رفتاری‌ای ممکن است ناشی از اختلالات روانی باشد.
علائم فرد توجه‌طلب
برخی از افراد توجه‌طلب گاه خودشان هم نمی‌دانند که در حال تکرار رفتارهای توجه‌جویانه‌اند. این دسته از افراد به روش‌های مختلفی میل درونی خود به دریافت توجه را آشکار می‌کنند. در ادامه، برخی از رفتارهای متداول انسان‌های توجه‌طلب را بررسی می‌کنیم.
1. تظاهر به درماندگی
یکی از ترفندهای افراد مبتلا به توجه‌خواهی تظاهر به عجز و درماندگی است، آن هم در مواقعی که می‌توانند به‌سادگی از پس کارها بربیایند. این رفتار فریبکارانه و تلاش برای جلب ترحم دیگران دستاویز این افراد برای دریافت توجه دیگران می‌شود.
2. راه‌انداختن دعوا
شعله‌ورکردن آتش دعوا و درگیری در معرض دید عموم یا حتی در محیط‌های خصوصی از دیگر روش‌های توجه‌طلب‌ها برای دریافت توجه و تأیید دیگران است. آنها معمولا سعی می‌کنند خود را در کانون درگیری قرار دهند تا بیشترین توجه را دریافت کنند.
3. عطش دریافت تعریف و تمجید
هیچ انسان سالمی از تعریف و تمجید بدش نمی‌آيد، اما عطش دائمی دریافت تحسین دیگران به هر قیمتی ناسالم است. گاهی اوقات هم این عطش تعریف و تمجید از حس ناامنی فرد نشئت می‌گیرد. بااین‌همه، تقلا برای دریافت تأیید و تحسین روش سالم و بهنجاری برای زدودن احساس ناامنی نیست.
4. دروغ‌گفتن و پروبال‌دادن به داستان‌ها
داستان‌پردازی‌های پوچ اما جذاب یا آن‌طور که مردم کوچه و بازار به آن «خالی‌بندی» می‌گویند، از دیگر روش‌های توجه‌طلبان برای دریافت تأیید و تمجید دیگران است.
5. تلاش دائمی برای جلب همدردی دیگران
مثلا فرد توجه‌طلب درد ناشی از آسیب یا زخمی سطحی را آن‌قدر بزرگ جلوه می‌دهد که ناز و نوازش اعضای خانواده یا اطرافیانش را بخرد. یا اینکه به‌دلیل ضرری ناچیز سر خرید کیف یا حتی کفش موردعلاقه‌اش آن‌قدر ناله و زاری می‌کند که دیگران وادار شوند به او دلداری بدهند.
دلایل بروز رفتار توجه‌جویانه در افراد
عوامل متعددی دست‌به‌دست هم می‌دهند تا منجر به شکل‌گیری رفتار توجه‌جویانه در فرد شوند. در ادامه، به برخی از دلایل نهفته در ورای این رفتار ناسالم نگاهی می‌اندازیم.
1. حس ناامنی و عزت نفس کم
مواجهه با ناامنی‌های فیزیکی و عاطفی ممکن است توجه‌خواهی را در افراد تقویت کند. گرچه توجه‌طلبی در نگاه نخست رفتار آسیب‌زننده‌ای به نظر نمی‌رسد، روش بسیار ناسالمی برای مواجهه با احساس ناامنی است. علاوه بر این، احتمال دارد که چنین خصیصه‌ای روابط فرد با خانواده و دوستانش یا حتی با غریبه‌ها را هم دچار تنش کند.
2. اختلالهای شخصیتی
شماری از بیماری‌ها و اختلالهای شخصیتی نیز ممکن است منجر به بروز رفتار توجه‌جویانه شوند. آن دسته از افرادی که به بیماری‌هایی همچون شخصیت خودشیفته یا اختلال شخصیت مرزی دچارند، در بیشتر موارد دست به اعمال توجه‌جویانه می‌زنند.
یکی از علائم اولیه و اصلی افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی نیز این است که افزون بر بروز واکنش‌های احساسی و عاطفی شدید، رفتار توجه‌جویانه از خود به نمایش می‌گذارند.
ابتلا به عارضه‌های دیگری همچون بیش‌فعالی (ADHD)، اضطراب و دوقطبی هم ممکن است فرد را به‌سوی بروز رفتار توجه‌جویانه سوق دهد.
چگونه از شر توجه‌خواهی خلاص شویم؟
نخستین گام برای رهایی از چنگال توجه خواهی این است که بدانیم آیا رفتارهای توجه‌جویانه از خود به نمایش می‌گذاریم یا نه. برخی از افرادی که مدام در پی دریافت توجه‌اند، از معانی رفتار خود بی‌اطلاع‌اند و حتی نمی‌دانند که چنین رفتاری به‌شدت ناسالم و ناهنجار است.
احیا و بازسازی اعتمادبه‌نفس و رهایی از چنگ حس ناامنی قدم مهم بعدی است که احتمالا عطش فرد توجه‌طلب به دریافت تعریف و تمجید دیگران را کاهش می‌دهد.
اما می‌دانید چگونه می‌توان اعتمادبه‌نفس خود را بازسازی کرد؟ در ادامه، چند روش را مطرح می‌کنیم.
1. مراجعه به روان‌درمانگر
گفت‌وگو با مشاور متخصص بهترین راه برای خلاصی از شر احساس ناامنی و ترمیم اعتمادبه‌نفس است. درمانگر خوب می‌تواند ریشه‌های حس ناامنی شما را کشف کند و بهترین روش برای ازبین‌بردن آنها را پیش پای شما بگذارد. اگر هم منشأ رفتار توجه‌جویانه شما وضعیت روانی ویژه‌ای باشد، باز هم روان‌درمانگر می‌تواند به داد شما برسد.
2. از روزمره‌نویسی غافل نشوید
هرچه به رفتارهای توجه‌جویانه آگاه‌تر شوید، بهتر می‌توانید بر آنها غلبه کنید. رومزه‌نویسی، ثبت خاطرات روزانه یا به‌قول کاربران شبکه‌های اجتماعی «ژورنال‌کردن» می‌تواند خودآگاهی شما را افزایش دهد. اگر دوبه‌شک هستید که رفتاری خاص توجه‌جویانه است یا نه، می‌توانید ابهام خود را با درمانگرتان در میان بگذارید.
3. عزت نفس خود را احیا کنید
عزت نفس کم یکی دیگر از دلایل اصل بروز اختلال توجه‌طلبی است. گرچه افراد توجه‌طلب تمام عمر تقلا می‌کنند که در کانون توجه دیگران قرار بگیرند، هیچ‌وقت موفق نمی‌شوند زخم‌های عمیق عزت نفس خود را التیام ببخشند. بااین‌حال، واگویه یا مکالمات درونی سازنده با خود و همچنین قرارگیری در محیط‌های حمایت‌گرانه شما را در راه خلاصی از شر توجه‌خواهی یاری می‌کند.
با فرد توجه‌طلب چگونه رفتار کنیم؟
اگر یکی از دوستان یا عزیزانتان دچار توجه‌خواهی است و مدام می‌خواهد در کانون توجه دیگران قرار بگیرد، می‌توانید به او کمک کنید که متوجه رفتار ناسالمش بشود. به‌کمک چند روشی که در ادامه مطرح کرده‌ایم، می‌توانید به افراد توجه‌طلب یادآور شوید که در حال نمایش رفتار ناسالم‌اند.
1. حدومرز تعیین کنید
اگر با فردی هم‌نوا شوید که پیوسته به‌دنبال توجه یا تحسین شماست یا به بیان خودمانی، لی‌لی به لالایش بگذارید، بر آتش اشتیاق او برای توجه‌طلبی دمیده‌اید. این‌جور وقت‌ها تعارف را کنار بگذارید و به فرد توجه‌طلب بفهمانید که دارد رفتار نامناسبی از خود به نمایش می‌گذارد.
2. از معاشرت با او غافل نشوید
گاهی اوقات خود فرد توجه‌طلب هم نمی‌داند که دارد رفتار توجه‌جویانه‌ای از خود به نمایش می‌گذارد. در این موارد، بهتر است رشته کلام را به دست بگیرید و با بیان و روی خوش او را متوجه این رفتار ناسالم کنید.
3. او را درک کنید
مشکل افراد توجه‌طلب اغلب فراتر از تلاش و تقلا برای جلب تحسین دیگران است و احتمال دارد اختلال روانی کهنه‌ای همچون عزت نفس کم یا داشتن تصویری ناخوشایند از خود در اذهان دیگران در پس پرده باشد.
دیدگاه