غذاهای معروف و محلی یزد که باید خورد
یزدیها جزو خوشخوراکترین مردم ایران هستند. غذاهای محلی یزد تنوع بالا و طعم خیلی خوبی دارند. از همان ابتدا که وارد شهر یزد میشوید، کاملا احساس میکنید مردم این شهر اصالت و سنت ایرانی را حفظ کردهاند؛ این اصالت هم در طعمها و هم در معماری شهر دیده میشود!
شهر یزد برای هر سلیقهای غذای محلی دارد. هر چند روزی که در این شهر اقامت داشته باشید، میتوانید غذای جدیدی را امتحان کنید. بعضی از غذاهای سنتی یزد در رستورانهای این شهر سرو میشوند و برخی از آنها در طباخیهای محلی وجود دارند. رستورانهای یزد در مناطق گردشگری این شهر قرار دارند. بنابراین گردشگران میتوانند هم جاهای دیدنی یزد را تماشا میکنند و هم از طعم بینظیر غذاهای این شهر لذت ببرند.
خورشها؛ معروفترین غذاهای محلی یزد
بعضی از غذاهای سنتی شهرها در تمام ایران مشهور شدهاند و به همین دلیل بسیاری از افراد نمیدانند که این غذا دقیقا متعلق به کدام منطقه است. خورشهای یزد نیز معمولا در بسیاری از خانهها طبخ میشوند. اما چشیدن این خورشها در یزد، مزه دیگری دارد!
قیمه نخود یزدی
در دستور غذاهای سنتی ایران، قیمه خورشی است که در ترکیبات آن گوشت و حبوبات وجود دارد. با گذشت زمان، قیمه لپه و گوشت گوسفند یا گاو، به عنوان مشهورترین نوع این خورش شناخته شد. به همین دلیل بسیاری از افراد تصور میکنند تنها همین یک نوع قیمه در ایران طبخ میشود.
قیمه نخود جزو غذاهای محلی یزد است و تفاوت آن با قیمه معمولی این است که به جای لپه، نخود دارد. چاشنیهایی مانند دارچین، هل، لیمو امانی و زعفران هم در ترکیبات این خورش استفاده میشود. قیمه یزدی مانند سایر خورشها با برنج ساده یا زعفرانی سرو میشود و در کنار آن سیب زمینی سرخ کرده هم قرار میگیرد.
فسنجان یزدی یا متنیجه
فسنجان هم جزو خورشهایی است که به روشهای مختلف پخته میشود؛ اما تنها یکی از روشهای آن مشهور است. فسنجانی که با نام متنیجه هم شناخته میشود، یکی از غذاهای سنتی یزد است. این غذا علاوه بر گوشت، مغز گردو، رب انار و سایر ترکیبات فسنجان معمولی، چغندر، به یا سیب و برگ زرد آلو یا آلوچه هم دارد.
بعضی از خانوادههای یزدی از چاشنیهایی مانند هل را نیز به این غذا اضافه میکنند. استفاده از چاشنی در فسنجان یزدی و میزان ترشی آن به سلیقه افراد بستگی دارد. اگر این غذا را ترش دوست داشته باشید، باید رب انار بیشتری به آن اضافه کنید. اما اگر فسنجان شیرین را ترجیح میدهید، رب انار کمتر و کمی شکر طعم دلخواه شما را ایجاد میکند.
خورش سیب
خورش سیب جزو غذاهایی است که در شهرهای مختلفی پخته میشود؛ اما یزد این غذا را به نام خود ثبت کرده است. در این خورش ترکیبات قیمه مانند لپه، گوشت، لیمو امانی، رب گوجه و گوجه فرنگی وجود دارد. علاوه بر آن، سیب شیرین، زعفران، دارچین و چاشنیهای دیگر نیز در خورش سیب استفاده میشوند.
مراحل ابتدایی طبخ خورش سیب، مانند قیمه معمولی است. سیب باید از یک ساعت پایانی در خورش بپزد و طعم آن را تغییر دهد. جذابیت طعم غذاهای محلی یزد این است که تقریبا با هر سلیقهای سازگاری دارد و کمتر کسی پیدا میشود که غذاهای محلی این شهر را دوست نداشته باشد.
خورش به آلو
به یکی از میوههای فصلی ایران است و به همین دلیل خورش به را معمولا در فصل پاییز طبخ میکنند. البته میتوان به را فریز کرد و در فصلهای دیگر سال هم این خورش را پخت. اما همه میدانیم که غذا با میوهها و سبزیجات تازه، طعم دیگری دارد! برخی از غذاهای محلی یزد، بیشتر در مجالس سرو میشوند. خورش به آلو نیز جزو این دسته از غذاهاست.
خورش به آلو یک غذای ترش و شیرین است. آشپزان با توجه به سلیقه خود با گوشت گاو، گوسفند یا مرغ و بوقلمون این خورش را میپزند. چاشنیهای خورش به آلو، آبلیمو، رب گوجه فرنگی و شکر هستند.
اشکنه یزدی
یکی از ویژگیهای یزدیها این است که بسیاری از غذاهای ایرانی را به سبک خودشان طبخ میکنند. به همین دلیل نام بسیاری از غذاهای محلی یزد برای ما آشناست، اما شیوه پخت آن را نمیدانیم. روش پخت اشکنه یزدی مانند سایر انواع اشکنه ساده است و در زمان کوتاهی آماده میشود.
سیب زمینی، پیاز، شنبلیله خشک یا تر، آرد و ادویهجات مواد مورد نیاز برای طبخ اشکنه یزدی هستند. برخی از آشپزها در دستور پخت خود توصیه میکنند برای طعم بهتر غذا، رب گوجه فرنگی و مقداری عدس نیز به آن اضافه شود.
خوراکها و غذاهای نانی یزد
غذاهای محلی یزد با برنج، نان یا به تنهایی سرو میشوند. بعد از سفر به یزد، میتوانید برای هر وعده، غذایی منحصر به فرد انتخاب کنید. یزدیها به برنج محدود نیستند و تنوع غذاهای نانی و بدون برنج آنها نیز بسیار زیاد است.
آبگوشت یزدی
تقریبا همه ما طرز تهیه آبگوشت را میدانیم و زمانی که نام آن را میشنویم، ناخودآگاه به نخود، لوبیا، سیب زمینی و گوجه فرنگی و گوشت فکر میکنیم. در رستورانهای یزد آبگوشت معمولی هم سرو میشود. اما آبگوشت ترش جزو غذاهای محلی یزد است که طرفداران خاص خود را دارد.
وجود آلو یا لیمو امانی در آبگوشت یزدی طعم آن را به سمت ترشی میبرد. برخی از آشپزها حتی از لواشک هم برای طبخ این غذا استفاده میکنند. سبزیجات معطر خشک مانند شنبلیله یا ترخون نیز در ترکیبات این غذا وجود دارد. یزدیها دسرهایی چون سالاد شیرازی، ماست و خیار و سبزی خوردن را در کنار آبگوشت سرو میکنند.
کوفته نخودچی
کوفته جزو خوشمزهترین غذاهای ایرانی است که در هر شهر به شیوهای منحصر به فرد طبخ میشود. در میان انواع مختلف کوفته، کوفتههای تبریز و یزد شهرت بیشتری دارند. برای طبخ کوفته نخودچی سنتی یزد به گوشت چرخ کرده، آرد نخودچی، سبزیجات معطر (معمولا تازه) و ادویهجات نیاز است.
کوفتهها باید در اندازه متوسط باشند تا هم مغزپخت شوند و هم سرو آنها راحتتر باشد. طبخ این مورد از غذاهای سنتی یزد به مهارت خاصی نیاز دارد. زیرا اگر خوب ورز داده نشود یا آب آن بیشتر از حد نیاز باشد، از وا میرود و فرم گرد خود را از دست میدهد. پس بهتر است کوفته نخودچی یزدی را در بهترین رستورانهای سنتی یزد میل کنید.
کوفته برنجی
پیش از این گفتیم خواستگاه اصلی کوفته، تبریز و منطقه ترک زبان ایران است. اما یزدیها این غذا را به شیوه خودشان طبخ میکنند و به همین دلیل کوفته برنجی به عنوان یکی از غذاهای سنتی یزد شناخته میشود.
برای تهیه کوفته برنجی یزدی به گوشت چرخ کرده، آرد نخودچی، برنج، سبزی معطر، لپه، گردو، زرشک، آلو بخارا و ادویهجات نیاز داریم. طبخ کوفته برنجی مجلسی کار سادهای نیست و تنها آشپزهای ماهر میتوانند طعم و ظاهر مطلوب غذا را حفظ کنند. اما اگر کوفته برنجی دستپخت یک آشپز حرفهای بخورید، یکی از لذتبخشترین طعمها را تجربه خواهید کرد.
ترکیبات این غذا شامل گوشت چرخ کرده، برنج، سبزی کوفته، لپه، آرد نخودچی، گردو، کشمش، آلو بخارا و ادویهجات است. روش پخت کوفته برنجی یزدی تفاوتی با سایر کوفتهها ندارد.
کوفته هویج
یزد با بسیاری از شهرهای ایران غذای مشترک دارد. کوفته هویج کرمانشاه نسبت به کوفته یزدی مشهورتر است. اما روش پخت این نوع کوفته به سبک یزدیها هم طعم خوبی به غذا میدهد. کوفته هویج به برنج نیازی ندارد و ترکیبات آن شامل آرد نخودچی، هویج، گوشت چرخ کرده، تخم مرغ و ادویهجات است. سس این نوع کوفته نیز با استفاده از رب، شکر، آبلیمو و ادویهجات پخته میشود.
برخی از غذاهای سنتی یزد مانند کوفته هویج را میتوان به تنهایی یا به همراه نان سرو کرد. این غذاها برای مجلس هم کاربرد دارند. البته از آنجایی که طبخ کوفته با ظاهر مناسب کار سختی است، تنها در مجالس خاص سرو میشود. بسیاری از رستورانهای سنتی انواع مختلف کوفتههای محلی این شهر را در منوی خود دارند.
کشک خیار
جالب است بدانید که مردم یزد میانه خوبی با ماست ندارند! به همین دلیل آنچه ما با نام آبدوغ خیار میشناسیم، در یزد با کشک درست میشود و نام آن کشک خیار است. کشک خیار هم غذای مشهوری است که به سبک یزدیها درآمده و به عنوان غذای محلی یزد شناخته میشود.
برای تهیه کشک و خیار به کشک ساییده شده، آب، خیار، گردو، کشمش و سبزی (معمولا نعنا خشک) نیاز داریم. کشک و خیار برای روزهای گرم تابستان یزد بهترین انتخاب است. بهتر است پیش از سرو کشک و خیار، یک الی دو ساعت در یخچال بماند یا اینکه هنگام سرو چند تکه یخ اضافه شود.
تاس کباب یزدی
روش پخت تاس کباب یزدی تفاوت چندانی با تاس کبابی که در شهرهای دیگر طبخ میشود، ندارد. برخی از افراد برای طبخ این غذا از گوشت خورشی و برخی دیگر از گوشت چرخ کرده استفاده میکنند.
ترکیبات تاس کباب یزدی شامل گوشت، سیب زمینی، پیاز و رب یا گوجه فرنگی است. برخی از افراد بنا به سلیقه خود، دارچین هم به غذا اضافه میکنند. تاس کباب در کنار سایر غذاهای محلی یزدی مانند آبگوشت ترش و… در منوی رستورانها دیده میشود.
قلیه کدو
بعضی از غذاهای محلی یزد زمان خاصی برای خوردن دارند. کدو حلوایی محصول شبهای زمستانی است و خوردن قلیه کدو فقط در شبهای طولانی این فصل طرفدار دارد. قلیه کدوی حلوایی جزو غذاهای محلی یزد، گیلان و مازندران است. روش پخت قلیه کدو حلوایی در تمام این مناطق شبیه است. تنها حبوباتی که در طبخ قلیه به کار میروند، ممکن است متفاوت باشد.
برای قلیه کدوی یزدی به کدو تنبل، لوبیا قرمز، ماش، برنج و پیاز نیاز است. بعضی از آشپزها در دستور پخت این غذا چاشنیهایی چون هل و دارچین را هم پیشنهاد میدهند. مواد اولیه قلیه پخته و میکس میشوند. بعد از میکس کردن باید مواد را کمی تفت داد و تا زمان پختن برنج، آن را دم کرد.
آش های یزد
آش یکی از میان وعدههای اصلی یزدیهاست. در ترکیبات آشهای یزد سبزیجات و حبوبات مختلف و حتی میوه هم وجود دارد. تنوع در ترکیبات طعم متفاوتی برای هرکدام از آشهای یزدی ایجاد میکند.
در بسیاری از تریاها و کافههای یزد انواع مختلف آشهای محلی این شهر هم سرو میشود. آش جزو محبوبترین غذاهای محلی یزد برای مردم این شهر و پای ثابت اکثر دورهمیهاست.
آش شولی
یکی از معروف ترین آش های شهر یزد، آش شولی است که با آش شله مشهد متفاوت بوده و طرفداران زیادی نیز دارد.
آش شولی از ترکیب عدس یا ماش، پیاز، آرد، روغن، زردچوبه، سرکه انار یا انگور و یا حتی رب انار، اسفناج، چغندر و شوید، تره، جعفری و شنبلیله درست می شود و مزه ملس و متفاوت آن برای مدت ها در یادتان خواهد ماند.
به طور معمول در فصل زمستان آش شولی را با استفاده از کدو، شلغم، ماش، اسفناج، چغندر و شوید می پزند و در تابستان کمی ترکیب آن را تغییر داده و با نخود و یا عدس نیم کوب، چغندر خرد شده و سرکه یا رب انار طبخ می کنند.
آش گندم
آش گندم یکی از غذاهای پرطرفدار فصل زمستان یزد است که به نام آش حلیم و یا آش اما حسین نیز آن را می شناسند و در مراسم های مذهبی و عزاداری های محرم و صفر آن را می پزند.
این آش محبوب و پرطرفدار یزدی به دو حالت طبخ می شود، در حالت اول از ترکیب لوبیا چیتی، نخود، گندم پوست کنده، انواع ادویه و سبزی آش استفاده می شود، اما در حالت دوم از نخود، عدس، انواع لوبیا چیتی، چشم بلبلی، قرمز و سفید، سبزی پونه، ادویه هایی نظیر آویشن، زردچوبه و زیره) در ترکیبات این آش استفاده می گردد.
در نهایت با آماده شدن این آش محبوب، آن را به همراه روغن زیتون و سیر داغ، پیاز داغ، کشک و نعنا داغ میل می کنند.
آش جو گاو
آش جو گاو جزو غذاهای سنتی یزد و اردکان است. روش طبخ این آش و ترکیبات آن منحصر به فرد است. با خوردن این آش، طعمی را میچشید که تاکنون تجربه نکردهاید.
برای تهیه آش جو گاو به خمیر ترش نشدهای که ور نیامده باشد، نیاز است. این آش به صورت لایه لایه پخته میشود. یعنی ابتدا یک لایه خمیر کف دیگ پهن میکنند و روی آن را با مایهای که از گوشت، سبزیجات و حبوبات تشکیل شده است، میپوشانند. سپس یک لایه خمیر دیگر روی آن قرار میدهند. این کار را تا پر شدن دیگ ادامه میدهند. آش جو گاو باید روی حرارت ملایم و به مدت نسبتا طولانی دم بکشد.
این غذای یزدی نسبتا ناشناخته است. اگر تاکنون آش جو گاو پختهاید یا تصویری از این غذای خوش طعم دارید، این تصویر را با ما به اشتراک بگذارید تا به مجله علی بابا اضافه کنیم.
آش انار
عقدا یکی از روستاهای شهرستان اردکان است که انارهای مشهوری دارد. جالب است بدانید که آش انار جزو غذاهای محلی یزد برای شب یلداست. آش انار در منطقه شیراز و شمال هم طبخ میشود؛ اما روش پخت آن در یزد متفاوت است.
برای تهیه آش انار یزدی به انار دانه شده، لپه، برنج، سبزی آش، گوشت چرخ کرده، پیاز، گلپر و ادویهجات نیاز داریم. برخی از آشپزها به جای انار دانه شده از رب انار استفاده میکنند. گوشت نیز جزو ترکیبات فرعی این آش است و میتواند حذف شود.
آش آلو
اگر دقت کنید، متوجه میشوید که تمامی محصولات کشاورزی و باغداری استان در میان ترکیبات غذاهای محلی یزد وجود دارند. آش آلوی یزدی یکی از غذاهای نسبتا ترش این شهر است. ترکیبات آن شامل سبزی آش، آلو، لپه، برنج، نعنا و پیاز داغ و ادویهجات است. برای تزئین آش آلو بعد از پخت چند دانه انار نیز به آن اضافه میکنند.
روش تهیه آش آلو تفاوت چندانی با دیگر آشهای ایرانی ندارد. ابتدا حبوبات پخته میشود و سپس مواد مورد نیاز، یک به یک به دیگ اضافه میشوند. آش آلو قوام دارد و جزو آشهای آبکی نیست.
آش ماش
آش ماش بین شهرهای اصفهان، یزد و گرگان مشترک است. اما شهرت اصلی آن به شهرستان مهریز یزد برمیگردد. یزدیها این آش را به عنوان صبحانه سرو میکنند. در منطقه منشاد، بعد از فوت یک فرد، نزدیکان آش ماش میپزند و به عنوان صبحانه به خانه صاحب عزا میبرند.
ترکیبات اصلی این آش شامل ماش، سبزی آش، برنج، رب گوجه، پیاز و نعنا داغ و ادویهجات است. برخی از آشپزها آش ماش را با کشک هم طبخ میکنند. در این صورت باید اسفناج هم در میان سبزی آش وجود داشته باشد. کشک نیز در مرحله آخر پخت به آش اضافه میشود.
شوربا کلم
شوربا کلم نسبت به سایر غذاهای محلی یزد، شهرت کمتری دارد. بسیاری از افراد این شوربا را با آش کلم قمری ترکی اشتباه میگیرند. شوربا کلم یزدی با کلم پیچ پخته میشود و غذای سنتی این استان استدر شوربا کلم انواع مختلف سبزیجات وجود دارد و یکی از ویتامینهترین غذاهای محلی یزد است!
ترکیبات این آش شامل کلم پیچ، پیاز، هویج، سبزی آش، نخود و لوبیا و عدس است. برخی از افراد برای ترشمزه شدن این آش، چند عدد آلو هم به آن اضافه میکنند یا هنگام سرو در آن سرکه میریزند. شوربا کلم به همراه کشک، پیاز داغ و نعنا داغ سرو میشود.
آش گشنیز
آش گشنیز یا شوربا غذاهای محلی یزد برای عصرهای پاییز و زمستان است. مواد مقوی آش گشنیز آن را به یکی از مفیدترین غذاهای دوران سرماخوردگی تبدیل کرده است.
در این غذا، علاوه بر سبزیهای مخصوص آش مانند تره، اسفناج، جعفری و… باید گشنیز و شوید هم وجود داشته باشد. سایر ترکیبات آش گشنیز یزدی شامل برنج نیم دانه، گوشت چرخ کرده، شلغم و پیاز و نعنا داغ (البته در صورتی که سرما نخورده باشید) است.
آش آبغوره
اصالت آش آبغوره به مناطق ترک نشین ایران بازمیگردد. اما محبوبیت این غذا در شهر یزد، باعث شده است به عنوان یکی از غذاهای محلی شهر یزد نیز شناخته شود. غوره و آبغوره عطش زدا و صفراسوز هستند. به همین دلیل آش آبغوره میتواند یک وعده مناسب برای ظهر گرم تابستان باشد.
برای تهیه این آش به سبزی آش، بلغور گندم، لوبیا چشم بلبلی، عدس، برنج نیم دانه، آبغوره و غوره و ادویهجات نیاز داریم. برخی از آشپزها برای طعم بهتر آش آبغوره، به جای آب معمولی از آب گوشت یا آب مرغ استفاده میکنند. همچنین بلغور گندم آش را به اندازه کافی غلیظ میکند و دیگر نیازی به استفاده از آرد نیست.
سایر غذاها در غذاهای محلی یزد
لیست خوراکیهای خوشمزه یزد، همچنان ادامه دارد. بعضی از غذاهای سنتی یزد در هیچ یک از دستههایی که پیش از این گفتیم جای نمیگیرد. این غذاها میتوانند به عنوان وعدههای سبک یا حتی میان وعده سرو شوند.
قلیه سیب زمینی
یکی از غذاهای محلی و سنتی یزد که کمتر مورد توجه قرار گرفته، قلیه سیب زمینی است که از ترکیب لوبیا چیتی و یا قرمز، برنج نیم دانه، ماش، پیاز، زردچوبه، دارچین، فلفل سیاه و سیب زمینی حبه ای تشکیل شده است.
کله گیپا
با سیرابی غذاهای مختلفی میتوان پخت. از آنجایی که برخی از افراد با سیرابی میانه خوبی ندارند، ممکن است این غذا نیز باب میلشان نباشد. کله گیپا یکی از غذاهای محلی یزد و اردکان است که در میراث فرهنگی ثبت شده. برای پخت کله گیپا به کله و پاچه گوسفندی، سیرابی گوسفندی، نخود، پیاز، برنج، ماش، گوشت گوسفندی و ادویهجات نیاز است. آشپزهای یزدی برای طعم بهتر غذا از ادویههایی چون زیره و پودر نارنج هم استفاده میکنند.
در کله گیپا، سیرابی به شکل شکم پر سرو میشود. یعنی داخل آن را با مایهای که از گوشت، ماش، برنج و پیاز تهیه شده، پر میکنند. سپس با نخ آن را کوک میزنند و میپزند. برخی از افراد در کنار سیرابی کله و پاچه هم قرار میدهند. اما برخی دیگر سیرابی را به تنهایی سرو میکنند. همچنین برای رنگ بهتر غذا میتوان یک قاشق رب گوچه فرنگی نیز به آن اضافه کرد.
فله
فله نه تنها یکی از سادهترین غذاهای محلی یزد، بلکه یکی از سادهترین غذاهای سنتی ایران است! البته بیشتر به عنوان میان وعده یا صبحانه سرو میشود. در گذشته فله پای ثابت سفره هفت سین یزدیها بود. برای تهیه فله به شیر آغوز گوسفند یا گاو نیاز است. آغوز اولین شیری است که بعد از زایمان از گاو یا گوسفند دوشیده میشود. برای تهیه فله تنها کافی است این شیر را بجوشانید و سپس در یخچال بگذارید تا سرد شود. جنس شیر آغوز به گونهای است که بعد از سرد شدن، غلیظ میشود و جنسی شبیه به فرنی پیدا میکند.
از آنجایی که دیگر سبک زندگی روستایی در یزد جریان ندارد، شیر آغوز به اندازه گذشته فراوان نیست. به همین دلیل فله در میان یزدیها به اندازه سابق محبوبیت ندارد.
ماقوت
طعم ماقوت شبیه به فالوده یزدی است. اما ظاهر آن شباهتی به فالوده ندارد و بیشتر شبیه ژله و کارامل است. برای تهیه این دسر خوش طعم یزدی به نشاسته، گل خشک، گلاب، زعفران و خلال مغزیجات (بادام و پسته) نیاز است. این دسر در کافههای سنتی شهر یزد هم سرو میشود.
برای طعم متفاوت ماقوت میتوان به جای گلاب از عرقیجات گیاهی دیگری مانند نعنا، بیدمشک یا بهارنارنج نیز استفاده کرد. همچنین برخی از افراد هنگام تهیه ماقوت، به جای آب از شیر استفاده میکنند. این کار خاصیت ماقوت را دوچندان میکند.
نان سوروک
جالب است بدانید که یزدیها در کنار قیمه و غذاهای متداول برای نذری، سوروک هم نذر میکنند. اگر در ایام محرم به استان یزد سفر کنید، احتمالا سوروک را در بین نذریهای مردم مذهبی این شهر میبینید. سوروک همچنین یکی از افطاریهای پرطرفدار در میان یزدیهاست.
برای تهیه نان سوروک از آرد نان سنگک، شکر، نمک، تخم گشنیز، گل رنگ، مایه خمیر و روغن کنجد استفاده میشود. این نان معمولا به تنهایی سرو میشود و نیازی به پنیر، کره و… ندارد.
دیدگاه