فال «چل سرو» یا چهل سرود یکی آداب شیرین و کهن استان لرستان و برخی شهرهای لک زبان غرب کشور است و اوج آن در شب یلدا و دیگر شب‌های بلند زمستان است که عاشقانه‌هایی به بلندای تاریخ در دل محافل شاعرانه زمزمه می‌شود.
در قدیم بیشترین استفاده از فال چل سرو در زمان انجام کار خیر برای خواستگاری رفتن و یا جواب دادن به خواستگار بوده است که شیرینی این رسم برای سالیان سال در تاریخ لرستان به‌صورت سینه‌به‌سینه و در این اواخر در نوشته‌های مکتوبی منتقل‌شده است.
از دیرباز ۴۰ عددی پاک و مبارک بوده که چله‌نشینی؛ ترک عادات حیوانی در ۴۰ روز؛ برگزاری مراسم چهلم برای رفتگان و حتی چهل‌منبر لرستان ردهایی از این اعتقاددارند که شاید چهل سرود عاشقانه و عارفانه این آیین دلنشین هم نشات گرفته از این اعتقاد باشد.
فال چهل سرود مجموعه‌ای از تک‌بیت‌هایی به زبان لکی است که مردم طبق رسوم قدیمی خود در روزهای جشن ملی یا مذهبی نظیر نوروز یا شب یلدا، با این اشعار فال و طالع بینی می‌کنند و به‌نوعی شبیه حافظ خوانی شهرهای مختلف کشوراست.
این فال متشکل از چهل بیت شعر تک‌بیتی ست که بسیار مفاهیم بلند و پرمحتوایی را در خود جای‌داده‌اند که مفهوم بیت چهلم یا آخر نتیجه فال است.
چل سرو حتی برای غیر لک زبان‌های لرستان نیز عادتی شیرین و رسمی آشنا به شمار می‌رود که از پای کرسی‌های شب یلدا زندگی اجتماعی و تصمیم‌گیری‌های نسبتاً مهم کشیده شد و پیشینیان ما با انجام این فال علاوه بر سرگرمی و جمع شدن دور یکدیگر؛ به‌نوعی حال خود را به خداوند متعال و نظر ائمه اطهار گره می‌زده‌اند.
آداب چل سرو بدین گونه است که گروهی دورهم می‌نشینند و پس از نیت و صلوات و استعانت از پروردگار یک نفر مامور به دست گرفتن تسبیحی می‌شود و ۴۰ دانه‌ی آن را با سلام‌وصلوات به پیامبر اسلام جدا می‌کند و دور از دیگران می‌نشیند به‌طوری‌که تسبیح در دستان وی قابل رویت نباشد.
سه دانه اول را به نام‌های مبارک الله، محمد و علی جدا می‌کنند و سپس عده‌ای که بیشتر از افراد باتجربه هستند به‌نوبت شروع به خواندن بخشی از ابیات و اشعار لکی می‌کنند که به نام (چل سرو) معروفند، البته در این روزها هرکسی می‌تواند با یافتن این اشعار از طریق موتورهای جستجوگر تجربه چل سرو را مرور کند.
افرادی که ابیات را می‌دانند مصرع اول هر بیت را می‌خوانند و به ازای خوانش هر مصرع یک‌دانه تسبیح از ۳۷ دانه‌ی باقی‌مانده توسط فردی که تسبیح را در دست دارد جدا می‌شود و به همین منوال افراد به‌نوبت قسمتی از سرو( تک‌بیت) را می‌خوانند و دانه‌های تسبیح جدا می‌شوند.
افرادی که «سرو» می‌خوانند از تعداد و چگونگی دانه‌های تسبیح بی‌اطلاع‌اند، تا اینکه با جدا شدن آخرین دانه یعنی چهلمین دانه تسبیح، فرد مامور اعلام می‌کند که این دانه چهلم است و بیت کامل مصرعی که با دانه چهلم خوانده‌شده باید خوانده و تفسیر شود.
هر بیت داری تعبیر و تفسیر خاصی است که برای دیگران روشن است و ابیات دارای تعابیر منفی و مثبت به‌موازات هم خوانده می‌شود و طبق اقبال و طالع هر کس بیت خاصی دردانه چهلم می‌افتد که همان فال فرد است.
خدات و بین د دو گل ژوهار ، اول اسب و زین دوم ژن و مال' به معنی 'خدایت بدهد دو گل از بهار اول اسب و زین دوم زن و دارائی'، 'تلی ژ زلفت پاونی پامه، گری نوینمت آخر دنیامه' به معنی 'تاری از زلفانت پایبند پامه، لحظه‌ای نبینمت آخر دنیامه، 'هر صو و سحر بانگ خروسان ، شوره تلمیت بار تازه‌عروسان' به معنی 'هر صبح و سحر بانگ خروس‌ها، صدای پای کاروان تازه‌عروس‌ها' نمونه‌هایی از ابیات فال چهل سرو هستند.
هر مای هر مچین هر بی قضا بوین هر کمر بسته ایموم رضا بوین' به معنی ' همیشه در سفر هستی ان شاالله همیشه سالم باشی و همیشه مسافر ضریح امام رضا باشی' ؛ ' مال و مالداریم دو قرون پوله کوی بنمر نتار ا چتر حویله' به معنی ' همه داراییم یه مقدار کمی پول است میخاهم همش را فدای دوستم کنم.
این‌ها چند نمونه از ابیات زیبا و نغز چل سرو است و نشان می‌دهد روح شاعرانه و حکیمانه گذشتگان تا چه اندازه لطیف و پاک بوده است.
شورای سیاست‌گذاری ثبت آثار کشور، سال ۹۱ فال چهل سرو (چهل سرود) استان لرستان را در آثار میراث شفاهی و سنن کشور به ثبت رساند.
دیدگاه