قوز کمر یا کیفوز چیست؟ علایم و درمان قوز کمر

قوز کمر یا کیفوز چیست؟

کیفوز، که به قوز کمر یا قوز پشت نیز شناخته می شود، به مشکلی اطلاق می شود که در آن ستون فقرات در ناحیه فوقانی کمر دارای انحنای بیش از حد است. قسمت فوقانی پشت یا ستون مهره سینه ای، به طور طبیعی دارای انحنای کمی است. ستون فقرات به طور طبیعی به سمت گردن، قسمت فوقانی کمر، و قسمت تحتانی کمر انحنا پیدا می کند تا بدین صورت به جذب شوک و تحمل وزن سر کمک کند. قوز کمر زمانی ایجاد می شود که قوس طبیعی کمر بیش از حد نرمال باشد.

افرادی که دارای قوز کمر و پشت هستند ظاهری خمیده دارند و در شانه های آنها دارای گردی قابل توجهی هستند. قوز کمر(کیفوز) می تواند فشار زیادی به ستون فقرات وارد کرده و باعث ایجاد درد شود. همچنین به دلیل فشاری که به شش ها وارد می کند باعث سخت شدن تنفس می شود. اگرچه قوز کمر می تواند در هر زمانی رخ دهد اما اکثرا در زنان کهن سال ایجاد می شود.  

قوز کمری که به سن ارتباط دارد اغلب پس از پوکی استخوان ایجاد می شود و منجر به ضعف استخوان های ستون فقرات شده، تا حدی که استخوان ها یا ترک برمی دارند و یا فشرده می شوند. انواع دیگر قوز کمر در نوزادان و نوجوانان مشاهده می شود که به دلیل بدشکلی ستون فقرات یا از هم جدا شدن استخوان های ستون فقرات به مرور زمان، ایجاد می شود.

قوز کمر خفیف مشکلات کمی را به همراه دارد، اما نوع حاد آن می تواند باعث درد و ظاهری بد شکل شود. درمان قوز کمر(کیفوز) به سن، علت قوز کمر، انحنا و اثرات آن، بستگی دارد.

انواع قوز کمر

سه نوع قوز غیرطبیعی وجود دارد:

قوز وضعیتی

قوز وضعیتی پی‌آمد حالت اندامی نامناسب و ضعیف شدن عضله‌ها و رباط‌های پشت بدن است. قوز کردن و خمیده نشستن و حمل کیف‌های سنگین که باعث کشش عضله‌ها و رباط‌های پشت بدن می‌شود و مهره‌های گردن را از وضعیت طبیعی‌شان خارج می‌کند منجر به ایجاد قوز می‌شود.

قوز شوئرمن

این نوع قوز بیشترین شیوع را در بخش بالای ستون فقرات، مهره‌های گردنی، دارد. قوز شوئرمن نتیجه بدشکلی ساختاری مهره‌ها است و زمانی ایجاد می‌شود که قسمت‌های پیشین مهره‌ها آهسته‌تر از قسمت‌های عقبی رشد کند. پی‌آمد این رشد ناهماهنگ این است که مهره‌ها در عوض چهار گوش بودن، مثلثی شکل شوند. در تصاویر پرتونگاری بیماران مبتلا به این بدشکلی دست‌کم سه جسم مهره‌ای مثلثی شکل دیده می‌شود. نخستین نشانه‌ها در دوران نوجوانی دیده می‌شود و این نوع قوز در پسران شایع‌تر از دختران است.

قوز مادرزادی

میزان شیوع قوز مادرزادی نسبت به دو نوع قوز دیگر بسیار کمتر است و در شش تا هشت هفته نخست زندگی جنینی در اثر خطایی ژنتیکی رخ می‌دهد. این نقص در شکل‌گیری یا تقسیم‌بندی بخش جلویی یک یا چند جسم مهره و دیسک اختلال ایجاد می‌کند. ستون فقرات در اثر این اختلال با زاویه‌ای تیز و رو به جلو رشد می‌کند و جنین دچار قوز می‌شود.

علائم قوز کمر

- حالت اندامی نامناسب و گوژپشت شدن بیمار
- درد کمر و پشت بدن
- خستگی عضلانی
- سفتی و خشکی

قوز به مرور زمان منجر به بروز علائم زیر می‌شود:

- فشردگی نخاع همراه با علائم عصبی زیر:
- ضعف
- بی‌حسی
- از دست دادن کنترل روده و مثانه
- کاهش یافتن فضای قفسه سینه مشکلات ریوی و قلبی را به دنبال دارد که به نوبه خود به بروز علائم زیر می‌انجامد:
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- در نهایت از کار افتادن قلب و یا ریه

علل قوز کمر

قوز کمر می تواند در هر سنی بر افراد تأثیر بگذارد. با این وجود، به ندرت در نوزادان ایجاد می شود زیرا معمولا به دلیل حالت نامناسب کمر است که در این صورت ‹کیفوز وضعی› نامیده میشود.

دیگر دلایل بالقوه قوز پشت عبارتند از:

- پیری (به خصوص اگر کمر حالت نامناسبی داشته باشد)
- ضعف ماهیچه ای در ناحیه فوقانی کمر
- بیماری شوئرمن (در کودکان اتفاق می افتد و دلیل مشخصی ندارد)
- آرتریتیا دیگر بیماری هایدژنراسیوناستخوانی
- آسیب به ستون فقرات
- دیسک های ضعیف
- اسکولیوز (انحنای ستون فقرات)

علل دیگری نیز وجود دارند که کمتر باعث ایجاد قوز کمر می شوند:

- عفونت در ستون فقرات
- نقائص هنگام تولد،ماننداسپینا بیفیدا
- تومورها
- بیماری های سیستم غدد درون ریز
- بیماری هایبافت همبند
- فلج اطفال
- بیماری پاژه
- دیستروفی عضلانی

تشخیص قوز کمر

در صورتیکه از حالت غیرطبیعی انحنای مفصل کمر فرزندتان نگران هستید به پزشک مراجعه کنید فقط پزشک میتواند بروز اختلال قوز کمر و انحنای غیرطبیعی ستون فقرات را تشخیص دهد. در حین معاینه پزشک ممکن است سوالاتی راجع به وضعیت کامل سلامتی بدن بپرسد و بیمار را به صورت فیزیکی معاینه کند. معاینه پزشک شامل ۳ مرحله است:

۱- معاینه فیزیکی: در این مرحله پزشک مفصل کمر و ستون مهره ها را به صورت فیزیکی معاینه میکند وحالت غیرطبیعی مفصل را ارزیابی میکند

۲- تست خم شدن به جلو: در این تست پزشک از بیمار درخواست میکند که از ناحیه کمر به سمت جلو خم شود. با این کار انحنای ستون فقرات مشخص تراست و پزشک میتواند گرد شدن آنرا یا انحنای زاویه دار را ارزیابی کند به انحنای زاویه دار بدشکلی (gibbus) گفته میشود. هنگام خم شدن راحت تر میشود این بدشکلی را مشاهده کرد برای پزشک مشاهده قوز پشت زمانیکه به سمت جلو خم می شوید آسان تر است، قوز کمر انحنای غیرطبیعی در ناحیه قفسه سینه و ستون مهره های مفصل کمر است.

۳- تست میزان حرکت مفصل: پزشک هم چنین از بیمار در خواست میکند به جلو، عقب، طرفین خم شود و بچرخد افرادی که دچاراختلال قوز کمر باشند برایشان انجام چنین حرکاتی دشوار است.

۴- کنترل سیستم اعصاب بدن: در مرحله بعد پزشک سیستم اعصاب بدن را ارزیابی میکند سیستم اعصاب بدن شامل مغز، نخاع وعصب هایی که در بدن امتداد دارند است.

۵- تست های عکس برداری: با انجام تست اشعه ایکس در حالت ایستاده، خوابیده پزشک میتواند ستون مهره ها را از ابعاد مختلف از قسمت پشت و کنار مشاهده کند در صورتیکه پزشک اختلال عصب را برای شما تشخیص داد تست دیگری به نام ام آرآی را به شما توصیه میکند تست ام آر ای تصاویری واضحی ازجزئیات مفصل در اختیارپزشک قرارمیدهد و پزشک میتواند همه ساختارهای ستون مهره ها را مشاهده کند و قوز کمر را تشخیص دهد.

درمان قوز کمر

درمان قوز پشت به شدت و علت آن بستگی دارد. در مورد بیماری شوئرمن در کودکان، ممکن است درمان فیزیکی، بریس یا جراحی ترمیمی انجام شود. در صورت وجود عفونت، به بیماران آنتی بیوتیک داده می شود. در صورت وجود تومور، انجام جراحی برای برداشتن آن بسیار محتمل است. در صورت وجود پوکی استخوان، درمان تخریب استخوانی برای جلوگیری از بدتر شدن کیفوز، مفید است.

با این وجود موارد زیر برای کاهش علائم قوز کمر مؤثر می باشند:

دارو: برای درد و بهبود پوکی استخوان

درمان فیزیکی: فیزیوتراپ شما می تواند در خصوص انواع گزینه های درمانی نظیر ورزش رفع قوز کمر مخصوص، آموزش هماهنگی ساختمان و حالت بدن، کشش، تمرینات قدرتی، تمرینات تنفسی، مدیریت درد با استفاده از تسکین دهنده هایی نظیر گرما، یخ و تحریک الکتریکی نظیر تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)، درمان دستی بافت نرم یا عضلات و تاندون (با استفاده تکنیک های دستی)، بریس های مخصوص، نوار درمانی و آموزش هایی در خصوص بهبود فعالیت های زندگی روزانه و تسهیل کارکرد فیزیکی و تمرینات مربوط به برقراری توازن و پیاده روی در رفع قوز کمر به شما کمک کند.

کاهش وزن: رژیم مناسب با کلسیم و ویتامین D و آزمایشاتی برای تراکم استخوانی کم ، بخصوص در صورتیکه در خانواده سابقه پوکی استخوان و شکستگی وجود داشته، میتواند به افراد مسن تر در پیشگیری از ضعف استخوانی و شکستگی های ناشی از فشار استخوانی و قوز کمر، کمک کند.

بریس ها: این ابزار به عنوان راهنمایی برای هماهنگی صحیح عضلات شانه، گردن و قسمت تحتاتی و فوقانی کمر عمل می کند. بریس ﭘﻮﺳﭽﺮ در کشیدن و نگهداشتن شانه ها به سمت پشت و تحریک بدن برای صاف و راست ماندن کمک می کند. قوزبند طبی برای افراد تمامی سنین که دارای مشکلاتی در خصوص حالت نامناسب کمر و هماهنگی نادرست دارند، مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین می توان با پوشاندن بریس پوسچر(در زمان رشد استخوانی) به کودکانی که به بیماری شوئرمن مبتلا هستند از پیشرفت قوز کمر جلوگیری کرد.

کایروپراکتیک(درمان دستی): درمان کایروپراکتیک همانند ورزش برای قوز پشت روشی غیرجراحی برای درمان قوز کمر است. این روش می تواند به درمان درد، سفتی بافت، و دیگر علائم قوز کمر کمک کند. درمان کایروپراکتیک برای قوز کمر میتواند به موارد زیر کمک کند: رفع التهاب، کاهش اسپاسم عضلانی، کمک به حفظ سلامت ستون فقرات، بهبود حرکتی درستون فقرات از طریق افزایش قدرت عضلات، کاهش درد مزمن، کند کردن فرایند دژنراسیون درناحیه میانی کمر، درمان دیسک های بین مهره ای.

کایروپراکتیک همچنین از درمان های دیگر برای کمک به کاهش تورم ناشی از کیفوز، استفاده میکند.

جراحی: جراحی ستون فقرات برای رفع قوز پشت برای بیمارانی پیشنهاد می شود که انحنای کمر آنها به پیشرفت خود ادامه می دهد یا باعث علائمی می شود که با درمان غیر جراحی قابل برطرف شدن نیستند. جراحی اصلاحی برای کیفوز معمولاَ زمانی توصیه می شود که انحنای کمر بیش از ۸۰ -۹۰ درجه است (زمانیکه با اشعه ایکس اندازه گیری می شود). قوز کمر میتواند به قسمت میانی یا تحتانی کمر سرایت کرده و در این صورت زمانیکه انحنای کمر بیش از ۶۰ – ۷۰ درجه باشد، جراحی توصیه می شود. جراحی همچنین برای بیمارانی توصیه می شود که درد کمر فلج کننده ای دارند یا زمانیکه کیفوز به فشردگی ستون فقرات و اعصاب منجر می شود. هدف از جراحی این است که درد بیمار را کاهش داده و ستون فقرات را در وضعیت طبیعی تری قرار دهد. مرسوم ترین روش که همجوشی نخاعی نامیده می شود، دو یا چند مهره آسیب دیده رابه طور دائم به هم متصل می کند.