مینای دندان چیست؟
مینای دندان لایه محافظتی و خارجی دندان است. این لایه از بخش تاج (بخش قابل‌مشاهده دندان در بالای لثه) محافظت می‌کند. مینا سخت‌ترین ماده در بدن است که حتی از استخوان‌های شما هم سخت‌تر است، با این‌حال این بخش هم ممکن است در طول زمان آسیب ببیند.
ساختار مینای دندان
مینای دندان بیشتر حاوی کلسیم و فسفر است. این مواد معدنی که بیش از ۹۵درصد مینا را تشکیل می‌دهند، در ترکیب با هم ساختار کریستالی فوق‌العاده محکمی را ایجاد می‌کنند که هیدروکسی‌آپاتیت نامیده می‌شود. باقی ساختار مینا از آب (۴درصد) و پروتئین (۱درصد) تشکیل شده است.
سایر مواد معدنی تشکیل‌دهنده عبارت‌اند از:
• کربنات
• فلوراید
• منیزیم
• سدیم
مینا ساختاری نیمه‌شفاف است. عاج دندان (لایه زیرین) ممکن است رنگ‌های متفاوتی از خاستری مایل به سفید تا زرد روشن داشته باشد. مینا و عاج در کنار هم رنگ نهایی دندان را ایجاد می‌کنند.
علت از بین رفتن مینای دندان
پوسیدگی مینا زمانی اتفاق می‌افتد که اسیدها لایه سخت خارجی دندان را فرسوده می‌کنند. بزاق دهان اسیدهای موجود در دهان را خنثی می‌کند، اما رژیم غذایی خاص، بهداشت نامناسب دهان و داروهای خاص مثل آسپرین ممکن است کار را برای بزاق سخت کنند. غذاهای شیرین، غذاهای حاوی نشاسته و غذاها و نوشیدهای اسیدی مثل آب‌میوه‌ها یا نوشابه‌های گازدار مقصران اصلی تولید اسیدند.
عوامل دیگری هم در از بین رفتن مینای دندان نقش دارند، از جمله:
• عوامل محیطی مثل اصطکاک و فرسایش روزانه
• دندان قروچه یا فشردن دندان
• مصرف غذاهای اسیدی مثل آب‌نبات‌های ترش
• خشکی دهان
• بیماری رفلاکس معده به مری یا بیماری‌های گوارشی مشابه
• پرخوری عصبی (استفراغ القاشده می‌تواند موجب فرسایش مینای روی دندان شود)
• ژنتیک. (بعضی افراد مینای نازک‌تری دارند.)
از آنجا که مینا نقش مهمی در حفاظت از بخش‌های داخلی دندان دارد، فرسایش آن می‌تواند موجب پوسیدگی، عفونت و حساسیت دندان شود و دندان‌ها را به دما و طعم حساس کند یا موجب خراشیدگی یا ترک‌خوردن آنها شود.
عوارض آسیب‌دیدن مینای دندان
مینا از سطح دندان و بخش‌های داخلی‌تر آن مانند عاج و پالپ دندان در برابر آسیب‌های مختلف محافظت می‌کند. آسیب‌دیدن مینا عوارضی در پی دارد، از جمله:
• پوسیدگی دندان: لایه‌های مینا ممکن است فرسوده شوند و این مسئله می‌تواند سبب پوسیدگی دندان شود. علائم پوسیدگی دندان حساسیت بیشتر آن، درد و بوی بد دهان هستند. برای درمان پوسیدگی می‌توان از روش‌هایی مثل پرکردن، درمان کانال و کشیدن دندان استفاده کرد.
• ترَک دندان: وقتی مینا فرسوده می‌شود، ممکن است ترک‌های کوچکی در دندان ایجاد شوند. همچنین اگر بخشی از مینای دندان از بین برود، ممکن است دچار خراش یا لب‌پَرشدن دندان شوید. دندان ترک‌خورده یا لب‌پَرشده ممکن است به چسباندن با چسب‌های خاص یا درمان ریشه نیاز داشته باشد.
• تغییر رنگ دندان: مینا برای رنگ دندان مهم است. مراقبت نامناسب و پیری به این معنی است که مینا رنگ سفید یا مایل به سفید خودش را حفظ نمی‌کند و به رنگ زرد، قهوه‌ای تیره یا حتی سیاه درمی‌آید. تغییر رنگ دندان ممکن است با درمان‌های خانگی برطرف شود.
فرسایش، عفونت و حساسیت دندان به حرارت و سرما و شیرینی از دیگر عوارض آسیب‌دیدن مینای دندان هستند.
محافظت از مینای دندان
پیشگیری بهترین راه برای حفظ سلامت و تقویت مینای دندان است. نکات مختلفی برای حفظ بهداشت دهان وجود دارد که در ادامه تعدادی از آنها را بررسی کرده‌ایم.
1. حداقل روزی ۲ بار مسواک بزنید
با این کار پلاک، رسوب و باکتری‌ها را از سطح دندان برمی‌دارید و احتمال آسیب را کاهش می‌دهید. اگر درباره روش صحیح مسواک‌زدن مطمئن نیستید، در این باره با پزشک صحبت کنید.
2. روزی ۱ بار نخ دندان بکشید
پلاک، خرده‌های غذا و باکتری‌ها تمایل دارند در گوشه‌وکنار و به‌خصوص بین دندان‌ها پنهان شوند. کشیدن نخ دندان به‌اندازه مسواک‌زدن مهم است.
3. از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنید
انواع مختلف خمیردندان در فروشگاه‌ها در دسترس است. خمیردندان حاوی فلوراید را انتخاب کنید. مصرف روزانه فلوراید به تقویت و معدنی‌شدن مینا کمک می‌کند. همچنین به نشان استاندارد روی خمیردندان دقت کنید. این نشان میزان ایمنی و اثربخشی خمیردندان را تعیین می‌کند.
4. از مسواک با برس نرم استفاده کنید
از مسواک‌هایی با برس معمولی یا سخت استفاده نکنید. این مسواک‌ها می‌توانند مینای روی دندان شما را بتراشند. همچنین به‌آرامی مسواک بزنید.
5. نوشیدنی‌های اسیدی را با نی بنوشید
نوشیدن نوشیدنی‌های اسیدی مثل نوشابه‌های گازدار با نی سبب کاهش تماس این مایعات با مینای دندان می‌شود. همچنین تا حد امکان از مصرف غذاهای اسیدی پرهیز کنید. بسیاری از غذاها مثل سبزیجات، میوه‌ها، شیر، غذاهای حاوی فلوراید، چای سبز و اسفناج برای دندان مفیدند.
6. آب بنوشید
نوشیدن آب در طول روز به برداشتن پلاک، باکتری‌ها و باقی‌مانده‌های غذا کمک می‌کند. همچنین نوشیدن آب احتمال از بین رفتن مینای دندان در افراد مبتلا به خشکی دهان را کاهش می‌دهد.
7. از مکمل ها استفاده کنید
اگر از طریق رژیم غذایی ویتامین و کلسیم کافی دریافت نمی‌کنید، از مکمل‌ها استفاده کنید.
8. بیماری های زمینه‌ای را درمان کنید
بعضی از این بیماری‌ها خشکی دهان، بازگشت اسید معده به مری و پُرخوری عصبی هستند که با درمان آنها می‌توان از آسیب‌دیدن مینای دندان پیشگیری کرد.
9. اگر دندان قروچه دارید، از محاظ دندان استفاده کنید
می‌توانید محافظ را از داروخانه تهیه کنید یا پزشک محافظ دندان مخصوص خودتان را بسازد.
10. از آدامس‌های بدون قند استفاده کنید
این آدامس‌ها سبب افزایش تولید بزاق و کمک به حفظ سلامت مینای دندان می‌شوند. از آدامس حاوی زایلیتول استفاده کنید. این الکل قند طبیعی می‌تواند به جلوگیری از پوسیدگی کمک کند.
11. درباره درزگیری دندان از پزشک بپرسید
درزگیرهای دندانی پوشش‌های نازک پلاستیک‌مانندی هستند که روی دندان شما قرار می‌گیرند و مثل بارانی کوچکی از دندان شما در برابر پلاک، خرده‌های غذا و باکتری‌های مضر محافظت می‌کنند.
12. مرتب به دندان پزشک مراجعه کنید
برای حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها معاینات دوره‌ای منظم ضروری است.
رسیدگی به آسیب ها
فرسایش مینای دندان موجب می‌شود که لایه‌های داخلی‌تر دندان در معرض هوا و غذا و نوشیدنی‌ها قرار بگیرند. در‌نتیجه دندان شما بیشتر مستعد پوسیدگی خواهد بود. همچنین از بین رفتن مینا دندان شما را بیشتر به حرارت، سرما و شیرینی حساس می‌کند. همچنین ممکن است این ساختارها راحت‌تر لکه‌دار شوند.
خوشبختانه پوسیدگی ابتدایی دندان برگشت‌پذیر است و عاج می‌تواند پوسیدگی‌های کوچک را ترمیم کند. البته حتی پوسیدگی‌های کوچک هم اگر درمان نشوند، ممکن است به حفره‌های بزرگ‌تری تبدیل شوند تا جایی که عفونت و آبسه‌های دندانی دردناکی را ایجاد کنند.
دیدگاه