گیاه آرنیکا که همیشه بهار کوهی هم نامیده می‌شود، از خانواده کاسنیان است و در طب هومیوپاتی نوعی گیاه دارویی محسوب می‌شود. از این گیاه برای تسکین درد، کبودی و برخی التهاب‌های بدن استفاده می‌شود. این گیاه برگ‌های بلند و کرکی و شبیه گل بابونه دارد و بومی بخش غربی آمریکای شمالی و برخی از مناطق قطب شمال است.
خواص و فواید گیاه آرنیکا
طبق بررسی‌های محدودی که انجام شده است، آرنیکا فواید درمانی متعددی دارد. البته هنوز شواهد علمی کافی برای تأیید آنها در دسترس نیست و محققان همچنان در حال بررسی این گیاه‌اند. با این حال از این گیاه معمولا در طب مکمل و جایگزین برای بیماری‌های زیر استفاده می‌شود:
درمان خونریزی داخلی
ترکیبات آلی موجود در آرنیکا به ترمیم رگ‌های خونی موجود در لایه‌های مختلف پوست کمک می‌کنند و باعث کاهش کبودی بدن و از بین رفتن ظاهر ناخوشایند رگ‌های پاره‌شده و همچنین لک‌های پیری می‌شوند. دانشمندان هنوز در حال تحقیق در مورد تأثیر این گیاه دارویی روی سایر مشکلات داخلی بدن هستند.
با این حال، این موضوع ثابت شده است که خمیر حاصل شده از این گیاه، در رفع کبودی و سیاهی پوست موثر است.
کاهش التهاب
آرنیکا التهاب را کاهش می‌دهد. اگر حین ورزش دچار آسیب‌دیدگی شده‌اید، مقداری عصاره یا کرم ضد درد حاوی آرنیکا را به‌طور مستقیم روی قسمت آسیب‌دیده قرار دهید و منتظر اثر کم نظیر آن باشید. با استفاده از این گیاه دارویی، به سرعت شاهد کاهش تورم خواهید بود.
دلیل این اتفاق، وجود ترکیبات ضد التهاب در این گیاه است. این ترکیبات به‌سرعت باعث شل شدن عضلات اطراف منطقه آسیب‌دیده می‌شوند. آرنیکا یکی از ترکیبات گیاهی است که اغلب توسط ورزشکاران استفاده می‌شود.
مرطوب‌سازی پوست
عصاره آرنیکا را به شکل خالص روی پوست‌تان قرار ندهید. این ماده را می‌توان با روغن‌های حامل یا کرم‌های مختلف ترکیب کرد تا به یک درمان مؤثر برای پوست خشک تبدیل شود. این ماده مرطوب کننده، به سلامت مو هم کمک می‌کند و به شکل قابل توجهی مانع ایجاد شوره سر می‌شود.
کاهش خون ریزی پس از زایمان
خونریزی پس از زایمان یکی از خطراتی است که مادران را تهدید می‌کند. طب سنتی و تحقیقات نشان داده‌اند که عصاره گیاه آرنیکا به صورت داروی هومیوپاتی به کاهش خونریزی پس از زایمان کمک کرده و مادر را همانند فرزندش شاد و سلامت نگه می‌دارد. توجه کنید که همه، از جمله مادران باردار و شیرده، تنها با تجویز پزشک باید از این گیاه استفاده کنند.
کاهش درد
ضد التهاب بودن آرنیکا تنها مزیت آن نیست. این گیاه توانایی تسکین درد را هم دارد. آرنیکا به‌صورت طبیعی دردهای موضعی تمام بدن را از بین می‌برد. با این وجود، یادتان باشد که نباید آن را مستقیماً روی زخم باز استفاده کنید، چون دارای ترکیباتی قوی است که نباید وارد بدن شوند.
درمان آکنه و اختلالات پوستی
آرنیکا تا حدودی دارای ویژ‌گی‌های ضد میکروبی است و به همین دلیل، برای افرادی که از مشکلات پوستی مانند جوش، پسوریازیس، اگزما و سایر موارد رنج می‌برند، مناسب است. خاصیت ضد التهابی و آنتی‌اکسیدان آرنیکا، این گیاه را برای کسانی که معمولاً از خارش و التهاب ضایعات پوستی رنج می‌برند، به یک داروی محبوب تبدیل کرده است.
تسکین التهاب مفاصل (آرتریت)
افراد مسن هم می‌توانند از مزایای فوق‌العاده مکمل‌های آرنیکا بهره‌مند شوند. کسانی که از التهاب مفاصل یا دیگر بیماری‌های التهابی مربوط به بالا رفتن سن رنج می‌برند، می‌توانند از ژل یا خمیر حاوی آرنیکا استفاده کنند. این کار سبب شل شدن مفاصل دردناک و در نهایت کاهش تورم می‌شود؛ به این ترتیب افراد مسن یا دارای التهاب مفاصل، با مصرف آرنیکا می‌توانند به‌راحتی و با درد کمتری حرکت کنند.
بهبود سلامت مو
اگر در سنی هستید که کم‌کم تارهای موی بیشتری را در برس‌تان می‌بینید، باید بدانید که در مراحل اولیه ریزش مو با الگوی مردانه هستید. اگر می‌خواهید فولیکول‌های مویتان را تقویت و از ریزش موها جلوگیری کنید، مقداری عصاره آرنیکا را به شامپو خود اضافه کنید.
با این کار، موهایتان را تغذیه کرده و ظاهر جوان آن را برای مدت بیشتری حفظ می‌کنید. در برخی موارد، آرنیکا حتی می‌تواند سبب رشد موهای جدید و پرحجم شدن موها شود.
تسکین زخم‌ها و جراحت‌ها
گیاه آرنیکا برای تسکین عواقب حاد و مزمن آسیب‌های ناشی از ضربات شدید و حوادث یا جراحی (مثل تورم، کبودی، خونریزی و درد) قابل استفاده است. یک بیمار معمولی ممکن است با استراحت یا کمپرس سرد بتواند این عواقب را تسکین دهد؛ با این حال، ممکن است رطوبت و لمس کردن زخم یا فرا رسیدن شب، باعث بدتر شدن شرایط شود.
نتایج تحقیقات علمی نشان داده است که مصرف آرنیکا به‌صورت داروی هومیوپاتی باعث کاهش تورم ناشی از جراحی بازسازی رباط صلیبی در 57 بیمار شده است. این گیاه همچنین به درمان آسیب‌های وارد شده به استخوان‌ها، کاهش درد عضلات بعد از ورزش و فعالیت بیش از حد، کاهش دردهای عمومی، برطرف شدن کشیدگی عضلات، درمان پارگی رباط و التیام جراحت‌های کوچک کمک می‌کند.
برطرف کردن تب
تب، از علائم شایع و عمومی سرماخوردگی و یا آنفلوانزا است. در هومیوپاتی، آرنیکا به عنوان یک گیاه دارویی به برطرف شدن انواع تب کمک می‌کند؛ به‌خصوص اگر بیمار اصطلاحاً دچار تب و لرز شده باشد.
تسکین درد دندان و لثه
اگر لثه و دندان شما پس از مسواک زدن دچار درد و خونریزی می‌شوند، احتمالا دچار بیماری لثه شده‌اید. آرنیکا به صورت هومیوپاتی برای دندان درد، کبودی، خونریزی و یا درد لثه مفید است؛ مخصوصاً ساعاتی پس از مراجعه به دندان‌پزشک که بیشتر این علائم را تجربه می‌کنید.
درد لثه یا دندان ممکن است با حرکت بیشتر شود، در حالی که استراحت کردن درد را کاهش خواهد داد.
درمان ترک پوستی
استفاده از عصاره آرنیکا به‌صورت موضعی روی پوست، می‌تواند ترک‌های پوستی ناشی از بارداری را کاهش دهد. خانم‌های باردار می‌توانند حداقل چهار بار در روز ژل حاوی عصاره آرنیکا را روی شکم خود بمالند. البته این کار هرگز نباید بدون نظر پزشک انجام شود.
درمان کبودی و سیاهی دور چشم
آرنیکا در رفع کبودی دور چشم مؤثر است. استفاده موضعی از عصاره آرنیکا روی کبودی، باعث بهبود قابل توجه آن می‌شود. دم‌نوش تهیه شده از آرنیکا هم در درمان سیاهی ناخن که در اثر اصابت اجسام سنگین ایجاد شده، مؤثر است.
درمان استرس و افسردگی
آرنیکا در بهبود احساس افسردگی و ناراحتی‌های روحی مؤثر است. این گیاه معمولاً به‌صورت ساشه‌های تسکین‌دهنده جهت بازیابی تعادل روحی و احساس آرامش استفاده می‌شود. ماساژ عصاره گل آرنیکای وحشی و ارگانیک روی بدن باعث به وجود آمدن گرما و در نتیجه شل شدن و از بین رفتن گرفتگی عضلات آنها شده و استرس را کاهش می‌دهد.
مکمل‌های آرنیکا
مکمل‌های آرنیکا را می‌توان بدون نسخه یا با توصیه متخصص تغذیه، داروساز یا ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی تهیه و مصرف کرد. البته یادتان باشد که مکمل‌ها خواص درمانی یا پیشگیری از بیماری را ندارند و بیشترشان برای تسکین درد استفاده می‌شوند.
عوارض جانبی آرنیکا
آرنیکا به‌علت داشتن ماده سمی هلنالین، حتی اگر به‌شکل پماد یا کرم بسیار رقیق استفاده شود هم ممکن است عوارض جانبی متعددی داشته باشد. این گیاه وقتی خوراکی مصرف شود، سبب بروز عوارض جانبی بیشتری هم می‌شود.
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آرنیکا را جزو گیاهان ناامن و خطرناک دسته‌بندی کرده است و متخصصان بهداشت و درمان توصیه می‌کنند این دارو فقط کاملا رقیق‌شده، مانند داروهای هومیوپاتی، استفاده شود، زیرا استفاده از آن به هر شکل دیگر ممکن است فرد را حتی در خطر مرگ قرار دهد.
استفاده موضعی
از آرنیکا به‌شکل پماد یا کرم موضعی هم استفاده می‌شود. اما اگر این داروهای موضعی به‌اندازه کافی رقیق نشده باشند، سبب بروز عوارض جانبی می‌شوند. در ضمن افرادی که به گیاهان خانواده کاسنیان از جمله کهنه‌واش، گل داوودی، گل همیشه‌بهار و بابونه حساسیت دارند، حتما به این گیاه و مشتقات آن هم حساسیت دارند.
مصرف این گیاه در برخی از افراد موجب افزایش فشار خون و تعداد ضربان قلب می‌شود. اگر از این دارو روی بخشی از پوست که دچار خراشیدگی است استفاده شود، عوارض شدیدتری بروز خواهد کرد، زیرا ماده فعال بیشتری از طریق پوست جذب بدن می‌شود. همچنین استفاده از آرنیکا روی پوست خراشیده ایجاد سوزش می‌کند.
استفاده خوراکی
بیشتر داروهای آرنیکا که به‌شکل هومیوپاتی هستند، بسیار رقیق آماده می‌شوند. بنابراین ایمن هستند و کمتر کسی گرفتار عوارض جانبی آن می‌شود. البته برخی از اشکال دارویی خوراکی آن ممکن است حاوی مقدار بیشتری هلنالین باشند که سلامتی را به خطر می‌اندازند. بعضی از این خطرات عبارت‌اند از:
• حساسیت در دهان و گلو
• معده درد
• اسهال
• تهوع
• تنگی‌نفس
• کبودشدن بدن و خونریزی
• تپش قلب زیاد
• فشار خون بالا
زنان باردار یا شیرده و کودکان نباید از این گیاه به هر شکل و فرمی استفاده کنند. همچنین افرادی که به گیاه کهنه‌واش یا هر گیاهی از خانواده کاسنیان حساسیت دارند، به آرنیکا هم واکنش حساسیتی نشان خواهند داد. همچنین توصیه می‌شود ۲ هفته پیش از هر نوع عمل جراحی، مصرف آرنیکا را قطع کنید، زیرا این گیاه ممکن است حین و بعد از عمل جراحی موجب خونریزی بسیاری شود.
مقدار مصرف آرنیکا
پیش از مصرف هر نوع مکملی با پزشک مشورت کنید تا از مکمل صحیح و ایمن استفاده کنید. متأسفانه هنوز مقدار مصرف مناسب آرنیکا مشخص نشده و تحقیقات بیشتری لازم است. بااین‌حال بیشتر مکمل‌های آرنیکا که در داروخانه‌ها بدون نسخه پزشک فروخته می‌شوند، استفاده موضعی این دارو را ۲ تا ۳ بار در روز و تا ۳ هفته توصیه کرده‌اند.
اگر به هر دلیلی از این گیاه دارویی بیش از حد توصیه‌شده استفاده کردید، به‌محض مشاهده هر نوع عارضه جانبی خود را به مراکز درمانی برسانید.
تداخلات دارویی آرنیکا
اگر داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنید، از این گیاه استفاده نکنید. آرنیکا ممکن است با این داروها تداخل منفی داشته باشد:
• جانتوون (وارفارین)
• پلاویکس (کلوپیدوگرل)
• هپارین
• داروهای استروئیدی مانند ایبوپروفن و اپروسین (ناپروکس)
مکمل‌هایی مانند سیر، زنجبیل، جینکو و جینسینگ پاناکس که از سرعت لخته‌شدن خون می‌کاهند هم نباید همراه با گیاه آرنیکا مصرف شوند.
روش تهیه و نگهداری آرنیکا
این گیاه را می‌توان به‌شکل پماد و کرم یا مکمل‌های خوراکی از داروخانه‌ها تهیه کرد و البته متخصصان هومیوپاتی هم در صورت لزوم این دارو را برایتان تجویز می‌کنند. هر نوعی از آرنیکا را می‌توان در محیط خنک، خشک و دور از نور خورشید نگه داشت.
دیدگاه