امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 273142
۶۸۵۹
۹
۱
نسخه چاپی
اختلال حس آمیزی synesthesia

اختلال حس آمیزی یا سینستزیا | انواع اختلال سینستزیا | اختلال سینستزیا در هنرمندان

اختلال حس‌آمیزی یا سینستزیا فرایندی عصب‌شناختی است که در آن، تحریک یک گذرگاه حسی یا شناختی به تجربه‌ای خود به خود و بی‌اختیار در یک گذرگاه حسی یا شناختی دیگر می‌انجامد.

اختلال حس آمیزی یا سینستزیا

اختلال حس آمیزی، نوعی پدیده عصب شناختی است که در آن، محرک دریافت شده از طریق یکی از حواس، به طور خودکار، ادراک در حسی دیگر را فعال می سازد.

اختلال حس آمیزی

اختلال حس آمیزی تا مدت ها به عنوان موضوعی غیرواقعی تعبیر می شد، اما تحقیقات سال‌های اخیر دانشمندان، واقعی بودن آن را آشکار کرده است. یک علت احتمالی که برای بروز این حالت مطرح می‌شود وجود ارتباط متقاطع میان برخی نواحی ادراک حسی در مغز این گونه افراد است که قاعدتاً باید مانند مغز افراد عادی به صورت مجزا فعالیت کنند.

افراد مبتلا به حس آمیزی یا سینستیت ها (Synesthetes)  می توانند صداها را “ببینند”، کلمات را بچشند یا رایحه ها را با پوست خود لمس کنند. آن ها حتی ممکن است مفاهیم انتزاعی مانند زمان را در اطراف خود ببینند! و تحقیقات وجود این افراد را به اثبات رسانده است، که جمعیت شان 4 درصد از مردم را شامل می شود و واقعیت ها را به صورتی کاملا متفاوت تجربه می کنند.

سنستزیا، پدیده ای کاملاً غیر ارادی است؛ شخص نیازی ندارد به طور آگاهانه از حس دومش استفاده کند. این تجربه به تنهایی و در پاسخ به یک محرک حاصل می شود؛ در نتیجه فرد نمی تواند آن را کنترل کند.

همچنین سینستزیا بسیار پایدار است و در سنین کم شکل گرفته و با گذر زمان تغییر نمی کند.

از سویی دیگر به گفته دانشمندان، این توانایی ژنتیکی است و نمی توان آن را نوعی اختلال نامید، چون این توانایی فرد را از انجام کارهای خود بازنمی دارد. دانشمندان معتقدند که حواس این افراد، با هم ادغام شده و با تحریک یکی از حواس پنجگانه آن ها، حس دیگر هم تحریک می شود.

دیوید ایگلمن (David Eagleman) دانشمند عصب شناس و مدیر آزمایشگاه ادراک و عمل در دانشکده پزشکی بیلور می گوید: این حالت اصلا توهم نیست و در واقع دخالت در توانایی دید آن ها هم نیست، درست به همان شکلی که شما می توانید تصویر یک کدو تنبل بزرگ نارنجی را که جلوی شما نشسته ببینید، ولی این دید مانع این نمی شود که ببینید در گذشته چه شکلی بوده یا بعدا به چه شکلی در خواهد آمد.

اداراک، فرایند چند حسی

تجربه ما از جهان، مستلزم به کار گیری چندین حس است. از جمله بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی، و بویایی. این حواس، از هم مجزا نبوده و با کار در کنار یکدیگر، اطلاعات جامع و منسجمی را از محیط مهیا می سازند. گاه یک تجربه حسی منفرد داریم (مثلا بینایی) و پس از آن، یک تجربه حسی دیگر (مثلا شنوایی)، و یا ممکن است چندین تجربه حسی مجزا را به طور همزمان داشته باشیم (بینایی، شنوایی، بویایی و...)، چنین ادراکی را تجربه چند حسی می نامند.

در بعضی مواقع به نظر نمی رسد که چندین تجربه حسی مجزا به طور هم زمان رخ دهند، بلکه به جای آن، یک تجربه واحد وجود دارد که حاصل عملکرد هماهنگ چندین حس می باشد، این نوع از تجربه چند حسی را چند کانالی می نامند. علاوه بر تجربیات چند کانالی، مواردی نیز از تجربه کانال متقاطع وجود دارد که در آن، عملکردهای یک کانال حسی، عملکردهای کانال دیگر را تحت تأثیر قرار داده و یا تفاوتی را در آن ایجاد می کند.

دو دیدگاه نظری غالب در خصوص ادراکات چند حسی، تحت عنوان ائتلاف و تفکیک شناخته می شوند. دیدگاه ائتلاف ادعا می کند که کانال های حسی در ابتدا و پس از تولد مجزا بوده و در طول دوره رشد و تجربه مکرر با جهان پیرامون، به تدریج ادغام می شوند. دیدگاه تفکیک، جایگاه معکوس را برمی گزیند. به این معنا که حواس گوناگون، یک وحدت پیشین را در نخستین سیر تکاملی شکل می دهند، و مادامی که کودک بالغ می شود، از یک دیگر تفکیک می شوند. با این وجود، ائتلاف و تفکیک، به جای آن که به عنوان دو دیگاه رقیب مطرح شوند، همواره مکمل یک دیگر در نظر گرفته می شوند.

میزان زیادی از اکتشافات رفتاری در خصوص تعاملات چند حسی را می توان توسط فرضیه تناسب حس استدلال کرد. بر اساس این فرضیه، حسی که با توجه به وظیفه محول شده، بیشترین تناسب و کارایی را داشته باشد، بر اداراک در متن آن وظیفه تسلط دارد. به عنوان مثال بینایی، وضوح فضایی بالاتری دارد که به معنای تسلط بر وظایف فضایی است، در حالی که شنوایی، وضوح زمانی بیشتری دارد که به معنای تسلط بر وظایف زمانی می باشد.

از طرفی، سیستم ادراکی هر انسان تمایل دارد تا الگوهایی چند حسی را از اشیاء فیزیکی مهیا سازد. این الگوها برای فرد لازم است، تا بتواند محیط خود را تفسیر کرده و فعالیت هایش را هماهنگ سازد. مادامی که با اشیایی احاطه شده است که ماهیت فیزیکی آن ها به طور مستقیم برای او قابل دسترسی نمی باشند. در نتیجه ادراک و ادغام چند حسی، یک تجسم ذهنی در خودآگاهی فرد رخ می دهد که می تواند ابعاد بینایی، شنوایی، یا سایر کانال های حسی را بازنمایی کند. این بازنمایی های درونی (ذهنی)، اشیاء ادراکی نام دارند و متفاوت از اشیاء فیزیکی می باشند. در چنین شرایطی، کانال حسی نیز تحت عنوان وجه حسی معرفی می شود. اشیاء ادراکی اغلب چند حسی بوده و حاوی اطلاعات شنیداری، دیداری، لامسه ای و امثال آن هستند. کافی هست تا محرک (مثلا صوت)، تنها به یکی از کانال های حسی (مثلا دستگاه شنوایی) ارائه شود تا نخستین قدم برای ساخت اشیاء ادراکی چند حسی برداشته شود (مثلا تصویر ذهنی از منبع صدا). اطلاعات مربوط به وجوه حسی مختلف می توانند توسط مجموعه ای از پردازش های عصبی با یمک دیگر جفت شوند. این امر را می توان تحت عنوان استراتژی های حس متقاطع معرفی کرد.

در این میان، قیاس حس متقاطع به توانایی هر فرد در تشخیص ارتباطات (تجانس) میان ویژگی های اشیاء، در محدوده ای بالاتر و فراتر از قلمروی حواس، اشاره می کند. در پیوند کیفیات مجزایی چون رنگ، زبری، بلندی، شدت، حرکت و سایر ابعاد به یکدیگر، استراتژی های مطرح شده بسیار کاربردی خواهند بود. ظاهرا ویژگی های عمومی زیادی وجود دارند که رویداد ادراکی هر وجه حسی، می تواند با آن ها توصیف شود. هاینزورنر خصوصیاتی را که موجب وصف پذیری ادراک در تمامی کانال های حسی می شود، ویژگی های درون حسی می نامد. بنابراین، یک صدا می تواند با ویژگی هایی چون شدت (بلندی)، روشنایی (وضوح)، حجم (پر طنین بودن)، تراکم و ناهمواری توصیف شود. به طور مشابهی، یک رویداد ادراکی بصری نیز می تواند با ویژگی های یکسانی چون شدت، روشنایی، حجم، تراکم (اشباع)، و ناهمواری (سو سو زدن) تعریف شود. بنابراین، سنجش یک صدا از طریق مقایسه با ویژگی های بصری امکان پذیر می باشد.

دلایل مبتلا شدن فرد به سینستزیا

دلایل ابتلا به سینستزیا همچنان نامشخص و مبهم است. با این حال، یک علت احتمالی که در مورد بروز این حالت مطرح می‌شود، وجود ارتباط متقاطع میان برخی نواحی ادراک حسی در مغز این گونه افراد است که قاعدتاً باید مانند مغز افراد عادی به صورت مجزا فعالیت کنند.

یکی از مواردی که ممکن است با سینستزیا اشتباه گرفته شود، مفهوم “توهم” است؛ در حالی که توهم ادارک حسی غلط از یک محرک غیر موجود می باشد و سینستزیا ادراک های چندگانه حسی از یک محرک موجود.

محققان تصور می کنند که این پدیده ناشی از یک نوع سیم کشی در مغز است و مغزهای سینستیت احتمالا ارتباطات عصبی بیشتری نسبت به سایر افراد دارند.

انواع اختلال سینستزیا

1. سینستزیای اکتسابی: که در اثر آسیب مغزی به وجود می آید و ممکن است در افراد اسکیزوفرن و اتیستیک مشاهده شود.

2. سینستزیای ناشی از مصرف مواد و دارو: که در افرادی که LSD و یا مسکالین مصرف نموده اند به وجود می آید.

3. سینستزیای ذاتی یا تحولی: که از کودکی در فرد بوده و ممکن است تا پس از بلوغ و پایان عمر نیز ادامه داشته باشد.

معایب و مشکلات اختلال سینستزیا

1. حس تنهایی ،درک نشدن ،عدم توانایی در به اشتراک گذتشتن احساسات اهمیت نداشتن برای دیگران ، احمق شمرده شدن (مخصوصا در کودکان) ، بی اعتمادی به دنیای بیرون و نداشتن قدرت توصیف شخصیت و علایق خود. سینستزیا نیازی به توضیح ندارد.                 

 2. افراد دارای  (OLP (ordinal linguistic personification  به هر حرف الفبا یا اعداد به دید یک انسان نگاه می کنند. مثلا ممکن است حرف A یک زن 29 ساله باشد اما عدد 2 یک پسر بچه بازیگوش! در نتیجه کلماتی که این افراد دوست دارند تحت تاثیر قرار می گیرند. دقت کنید که این حالت منافاتی با رنگی بودن اعداد ندارد .

3. برای افرادی که صدا ها رنگ دارند ممکن است در برداشتشان از یک نفر حتی در برخورد اول تاثیرگذار باشد. البته این به معنی قضاوت در مورد آن ها نیست.

4. مشکل محاسبات ریاضیات. بسیاری از افراد دارای سینستزیا قبول کرده اند که ممکن است در محاسبات مشکل داشته باشند (با توجه به شرایط فیزیکی در لحظه محاسبه) اما در درک اشکال فضایی و مختصات در سه بعد عملکرد خیلی خوبی دارند. در این مورد محققان در حال آزمایش بیشتر هستند.

5. سینستزیای حروف به رنگ می تواند در صورت وجود سینستزیای صدا به رنگ، با گوش دادن به موزیک تشدید شود. همچنین گوش دادن به گروه کر ناهماهنگ می تواند باعث سر درد و یا حالت تهوع در آنان شود.

6. تب می تواند باعث تشدید سینستزیا شود و حتی فعالیت های روز مره را مختل کند. اما با اتمام آن بدن به حالت نرمال برمی گردد.

7. مغز این افراد ممکن است زود تر از non-synesthetes خسته شود.

اختلال سینستزیا

مزایا اختلال سینستزیا

1. سریع تر پیدا کردن یک کلمه خاص در بین یک متن.

2. حافظه تصویری قوی؛ سینستزیا باعث می شود شخص به هنگام حفظ کردن یک متن یا عدد علاوه بر شکل کلمات ، شخصیت آن ها و رنگ آن ها یا حتی مزه و بوی آن ها را به یاد بسپارد.

 3. حافظه بلند مدت بالا تر از حد معمول.

اختلال سینستزیا در هنرمندان

سینستزیا در بین هنرمندان 8 برابر بیشتر  از جمعیت عادی دیده می شود. به عنوان مثال:

Victor Hugo شاعر، داستان‌ نویس و نمایشنامه‌ نویس پیرو سبک رومانتیسم فرانسوی

Friedrich Nietzsche فیلسوف، شاعر، منتقد فرهنگی، جامعه شناس، آهنگساز و فیلولوژیست کلاسیک بزرگ آلمانی و استاد لاتین و یونانی

David Hockney نقاش، طراح، چاپگر، عکاس انگلیسی و یکی از مهم‌ترین پیشگامان جنبش پاپ آرت دهه ۱۹۶۰

Ludwig Wittgenstein فیلسوف نامدار اتریشی قرن بیستم بود که باب‌های زیادی را در فلسفهٔ ریاضی، فلسفهٔ زبان، و فلسفهٔ ذهن گشود.

Vincent van Gogh ونسان وَن گوگیک نقاش پسادریافتگر هلندی بود که کار او تأثیر گسترده‌ای بر هنر سده ۲۰ (میلادی) داشت.

Wassily Kandinsky نقاش و نظریه‌پرداز هنری روس

 Ludwig van Beethoven موسیقی‌دان و آهنگساز اهل آلمان بود. وی شخصیتی مهم در انتقال بین دوره‌های کلاسیک و رمانتیک در موسیقی غرب بود و یکی از بزرگترین آهنگسازان اروپایی به حساب می‌آید.

 Vladimir Nobpkov نویسنده رمان، داستان کوتاه، مترجم و منتقد چندزبانه روسی-آمریکایی بود.

یوهان ولفگانگ فون گوته، نویسنده کتاب تئوری رنگ ها، یکی از کلیدهای اصلی ادبیات آلمانی, سینستزیا داشته است.

تشریح مغز انشتین اعصاب اضافه ای را نشان می داد که قسمت های مختلف آن را در ارتباط قرار می دادند.

استعاره های بی نظیر ویلیام شکسپیر  ارتباط میان حواس مختلف را به وضوح نشان می دهند.

ارتباط علمی میان رشته ای لیو ناردو داوینچی ممکن است به دلیل وجود سینستزیا باشد.

همچنین نیوتن نیز مطالعاتی زیادی بر روی رنگ باریکه های نور و ارتباط آن ها با نوت های موسیقی داشته.

به سبب اختلال جابجایی حسی، « دنیل تمت» اعداد را درست مثل رنگ‌ها تصور می‌کند. هر یک از اعداد برای او شکل، رنگ و بافت خاصی دارند. او بدون اینکه تلاشی برای محاسبات در ذهنش بکند، نتیجه محاسبات را می‌بیند. او حتی می‌تواند احساس کند که یک عدد «اول» است یا «مرکب». او عدد ۲۸۹ را زشت می‌بیند، ۳۳۳ را جذاب می‌یابد، عدد پی را زیبا می‌داند و ۶ حس خاصی در او برنمی‌انگیزد. جالب این که نام او ابتدا   "Daniel Paul Corney " بوده  است , او نام "Tammet" را (به زبان استونیایی یعنی درخت بلوط) با توجه به شخصیتش متناسب تر می بیند.

اگر فکر می‌کنید ممکن است مبتلا به حس‌آمیزی باشید تست طراحی شده‌ی «Synesthesia Battery» توسط آزمایشگاه David Eagleman را امتحان کنید.

منبع:

شنیدن رنگی مطالعه پیرامون حس آمیزی و فرایند ترکیب حواس- سحر سهیلی صدیق، مهرناز کوکبی

  • منبع
  • حقوق نیوز
  • سیمرغ
  • دکتر مجازی
  • مرکز روانشناسی اکسیر

۱ دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید