ارش چیست؟ | موارد ارش | نحوه محاسبه ارش

ارش، میزان خسارتی که باید بابت صدمه به عضوی از بدن پرداخت شود که مقدار آن در قانون مشخص نشده است.

ارش چیست ؟

طبق ماده 449 ارش ، دیه غیرمقدر است که میزان آن در شرع تعیین نشده است و دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنایت و تأثیر آن بر سلامت مجنیٌ علیه و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناس میزان آن را تعیین می کند. مقررات دیه مقدر در مورد ارش نیز جریان دارد مگر اینکه در این قانون ترتیب دیگري مقرر شودقانون مجازات اسلامی مصوب سال 92 ارش به این صورت تعریف شده است: " ".

بنابر این ماده می تواند در تعریف ارش گفت که ارش، میزان خسارتی که باید بابت صدمه به عضوی از بدن پرداخت شود که مقدار آن در قانون مشخص نشده است. برای مثال دیه دست در قانون مشخص است اما دیه رگ عصبی دست مشخص نشده است. خسارتی که بابت رگ عصبی پرداخت می شود چون مقدار آن به طور مستقیم توسط قانون گذار مشخص نشده است، ارش نامیده می شود .

ارش نیز همچون دیه از طریق دادسرا و دادگاه کیفری رسیدگی و مورد حکم قرار می گیرد. در حال حاضر دادگاه ها با توجه به ماده 1 قانون نظام پزشکی، تعیین ارش را به پزشکی قانونی محول می کنند گرچه تکلیفی برای ارجاع به پزشکی قانونی ندارند.

بر اساس نظریه مشورتی 6296/7 مورخ 2/9/1378 نمی توان برای عضوی که دیه ی معین دارد مبلغی به عنوان ارش نقص زیبایی تعیین کرد.( همچنین رای وحدت رویه شماره 619 دیوان عالی کشور مورخ 6/8/1376)

نکته: مهرالمثل یکی از مبانی احتساب ارس البکاره است. (ارش البکاره مربوط به موردی است که بکارت دختری را بدون رضایت او زایل کنند.)

ماده 450 قانون مجازات اسلامی: در جنایت شبه عمدی، خطای محض و جنایت عمدی که قصاص در آن جایز یا ممکن نیست، در صورت درخواست مجنی علیه یا ولی دم دیه پرداخت می شود، مگر به نحو دیگری مصالحه شده باشد.

طبق نظریه مشورتی 5341/7 - 11/7/1371: ورثه صغیر حق دارند بعد از بلوغ، دیه ای را که از سوی ولی قهری گذشت شده است مطالبه نمایند.

موارد ارش

ارش میزان مالی است که بر اثر وارد شدن خسارت و برای جبران آن، در صورتی که در شرع مقداری برای آن تعیین نشده باشد، به فرد خسارت دیده پرداخت می‌شود. ارش در زمینه‌های تجارت و دیات تعریف شده است.

ارش عیب

در موارد تجاری، هنگامی که کالایی به صورت معیوب فروخته شود، خریدار از خیار عیب برخوردار بوده و می‌تواند معامله را فسخ کرده و ارش بگیرد. به این صورت که چنانچه پس از خرید کالایی، خریدار متوجه عیب و ایرادی در آن شود، می‌تواند مبلغی از پول پرداختی خود را از فروشنده پس بگیرد. در واقع ارش بخشی از ارزش پرداختی کالا به حساب می آید.

ارش جنایت

زمانی که در اثر هر نوع جنایت، آسیبی به طرف مقابل یا قربانی وارد شود که دیه آن در شرع مشخص نشده باشد، به آن ارش تعلق می گیرد.

ارش بکارت

زمانی که بکارت دختری بدون خواست و اجازه او زایل شود، به آن ارش بکارت تعلق خواهد گرفت.

حال این مسئله مطرح می شود که ارش چگونه محاسبه خواهد شد؟

نحوه محاسبه ارش

روش محاسبه ارش در قانون مجازات اسلامی مشخص شده است. اما در حالت کلی محاسبه ارزش به روش زیر است:

در ابتدا کارشناس با درخواست قاضی، میزان خسارت وارد شده را مشخص می کند. عموما کارشناس پزشک قانونی میزان خسارت را با درصدی از دیه عضوی مشخص می کند که در قانون مقدار آن تعیین شده است. سپس قاضی با توجه به موارد زیر میزان ارش را تعیین خواهد کرد:

1- تعیین میزان خسارت توسط کارشناس
2-  کیفیت و نوع جنایت
3- میزان تاثیر جنایت بر سلامتی فرد قربانی
4- مقدار خسارت وارد شده به قربانی با توجه به مقدار خسارت کلی مشخص شده در دیه.

مثلا اگر یکی از رگ های عصبی دست دچار آسیب شده باشد، ارش آن را با توجه به میزان دیه دست تعیین خواهند کرد. سپس با توجه به تمامی این موارد، میزان ارش توسط قاضی مشخص خواهد شد.

همین موضوع برای مواردی مثل دیه بخیه، ارش و دیه شکستگی بینی و دیه زیبایی صورت نیز وجود دارد.

در موارد تجاری نیز ارش عیب با توجه به قیمت کالای سالم و قیمت کالای معیوب و نظر کارشناس، میزان ارش مشخص می شود.