اسپاسم کریکوفارنژیال وقتی بروز میکند که عضلۀ کریکوفارنگوس در گلو بیش از حد منقبض میشود.
اسپاسم کریکوفارنژیال
اسپاسم مری یک شرایط انقباضی دردناک در لوله متصل کننده دهان به معده است که در اصطلاح به آن مری گفته میشود. اسپاسم مری را میتوان به صورت درد ناگهانی و شدید در ناحیه سینه احساس کرد که در عمل میتواند از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه داشته باشد. اسپاسم مری معمولاً فقط به صورت گاه و بیگاه ایجاد شده و در بسیاری از مواقع نیازی به درمان ندارد. به هر حال گاهی اوقات گرفتگی عضلات مری بهطور مکرر در افراد مشاهده شده و میتواند باعث ایجاد محدودیت در حرکت مواد غذایی و مایعات در مری شود. به این ترتیب در صورتی که اسپاسم مری باعث ایجاد اختلال در توانایی غذا خوردن یا مصرف نوشیدنی شود، بیمار میتواند از روشهای درمان مناسب برای رفع این مشکل استفاده کند.
بهطور معمول، حرکتهای انقباضی مری (لوله متصل کننده دهان به معده) باعث حرکت مواد غذایی از دهان به معده با استفاده از یک الگوی منظم و هماهنگی میشود. به این ترتیب اسپاسم مری به معنی انقباض نامنظم مری، عدم هماهنگی در بین عضلات، و گاهی اوقات حرکتهای قوی عضلات در این ناحیه از بدن است. به این شرایط گاهی اوقات اسپاسم منتشر مری (DES) گفته میشود. این اسپاسم میتواند باعث ایجاد محدودیت در حرکت مواد غذایی از دهان به سمت معده شود. هنگامی که این شرایط در فرد مشاهده شود، مواد غذایی در نواحی خاص مری گیر میافتند. گاهی اوقات فرآیند بلع غذا با فشار بیش از حد وارد شده از طرف عضلات مری همراه بوده و این شرایط باعث ایجاد درد برای فرد در هنگام بلع میشود. در اصطلاح به این حالت خاص گرفتگی عضلات مری فندق شکن گفته میشود. انقباض عضلات مری در این حالت باعث حرکت مواد غذایی در طول مری میشود، اما میتواند درد شدید برای فرد به همراه داشته باشد.
علائم و نشانه های اسپاسم کریکوفارنژیال
شدت علایم اسپاسم کریکوفارنژیال به چگونگی انقباض عضله بستگی دارد. برخی از مردم ممکن است حساستر بوده یا از بروز اسپاسمها آگاه باشند. از آنجا که این اختلال میتواند سبب بروز احساس خفگی یا احتقان شود، اسپاسمها اغلب سبب بروز اضطراب میشوند به ویژه هنگامی که فرد نسبت به وجود آنها آگاه شده و تشخیص ابتلا به آنها صورت گرفته باشد.
علایم بروز یافته در فرد همچنین گرایشی به تشدید در اواخر روز دارد و نیز در هنگامی که فرد تحت استرس قرار میگیرد. این عوامل میتوانند به بیخوابی در برخی افراد منجر شود که نگران خفگی خود در طول خواب شب هستند.
مشخصاتی که اسپاسم کریکوفارنژیال را از دیگر اختلالات با علایم مشابه متمایز میکند این است که در اسپاسم کریکوفارنژیال معمولاً عمل بلع دچار اختلال نمیشود. این وضعیت علیرغم تداوم یا ادامۀ احساس محدودیت تغییر نمیکند.
علایم شایع در این مورد شامل موارد زیر است:
• احساس اینکه تودهای شبیه به توپ پینگ پونگ به گلو چسبیده است، که نه پایین میرود و نه با سرفه رفع میشود، که به نام گلوبوس حنجره معروف است.
• احساس اینکه مخاطی به گلو چسبیده است که نه می توان آن را بلعید و نه میشود با سرفه خارجش کرد.
احساس خفگی در گلوی فرد.
• احساس اینکه نوعی تقلا وجود دارد.
• ورم گردن.
• احساس اینکه چیزی در حال هل دادن یا فشردن فضای زیر سیب آدم است.
• علایمی که در هنگام مشغول بودن فرد به خوردن و نوشیدن کاهش پیدا میکنند یا رفع میشوند.
• علایمی که در هنگام استرس یا قرار گرفتن در معرض مواد آلرژیزا و تحریک کننده تشدید میشوند.
علت ایجاد اسپاسم مری
علت اسپاسم مری هنوز بهطور دقیق شناخته شده نیست. این مشکل میتواند با عملکرد اعصاب کنترل کننده حرکت عضلات مری در هنگام بلع غذا ارتباط داشته باشد. گرفتگی عضلات مری میتواند به صورت یک مشکل عادی در بین اعضای خانواده مشاهده شود.
همچنین مصرف مواد غذایی بسیار گرم یا بسیار سرد نیز میتواند خطر ایجاد اسپاسم مری را افزایش دهد. علاوه بر این همواره ممکن است اسپاسم مری بدون دلیل مشخص ایجاد شود.
نحوه تشخیص اسپاسم مری
به این منظور از آزمایشهای زیر میتوان استفاده کرد:
• فشار سنجی: متخصص گوارش به آرامی یک لوله را به گلو وارد کرده و به سمت معده هدایت میکند. این لوله دارای حسگرهای مناسب است که میتواند فشار موجود در ناحیه مری را اندازهگیری کند. این فشار نشان دهنده قدرت گرفتگی عضلات مری در هنگام بلع است. این آزمایش همچنین نشان میدهد نحوه حرکت مواد غذایی و مایعات در هنگام بلع در طول مری چگونه است.
• آندوسکوپی: متخصص گوارش به آرامی یک اسکوپ (لوله بلندی که یک دوربین کوچک به انتهای آن متصل است) به گلو وارد کرده و از این طریق مشکلات ایجاد شده در دیواره مری را بررسی مینماید. متخصص گوارش همچنین ممکن است ضخامت دیواره مری شما را بررسی نماید. علاوه بر این همواره امکان دارد نمونههای تهیه شده از بافت مری برای آزمایشگاه جهت انجام بررسیهای اضافی ارسال شود.
• عکسبرداری رادیولوژی با بلع باریم: عکس رادیولوژی از ناحیه شکم یک تصویر از معده و مری است. به این منظور از بیمار خواسته میشود یک مایع به نام باریم را نوشیده و از این طریق به تصویربرداری رادیولوژی بهتر از ناحیه مری و معده کمک میشود. در هنگام استفاده از این روش لازم است توصیههای متخصص گوارش قبل و بعد از تهیه عکس رادیولوژی به دقت رعایت شود.
راه های درمان اسپاسم کریکوفارنژیال
بهترین درمان بستگی به علت و میزان علایم بروز یافته در فرد دارد.
در برخی از موارد اسپاسم کریکوفارنژیال ممکن است بر اثر اختلالات مغز و اعصاب یا حوادث آسیبزا مثل سکته مغزی بروز کنند یا امکان دارد که بر اثر اختلال کریکوفارنژیال ایجاد گردند.
در مواقعی که علت، اختلال کریکوفارنژیال باشد، اسپاسمهای عضله ممکن است باعث دیسفاژی یا دشواری بلع شوند.
تقریباً 5.2 درصد مردمی که دچار استروکهای جدی میشوند به برخی اشکال اختلال کریکوفارنژیال مبتلا میگردند. تقریباً 5.7 درصد مردم دچار دیسفاژی بر پایۀ مشکلات مغز و اعصاب به اختلال عملکرد کریکوفارنژیال مبتلا میشوند.
اسپاسم کریکوفارنژیال همچنین میتواند با اختلالات ریفلاکس اسید همراه باشد که شامل بیماری ریفلاکس معده به مری است.
التهاب نیز میتواند سبب ایجاد تورم در مری و عضلات پیرامون آن شود که این وضعیت به بروز احساس تنگنا یا محدودیت در گلو منجر میگردد.
گزینههای درمانی برای موارد شدیدتر یا ناتوان کنندۀ اسپاسم کرایوفارنژیال شامل موارد زیر است:
• تزریق سم بوتولینوم A (بوتاکس)
• تجویز شل کنندههای عضلانی
• داروهای ضد ریفلاکس
• فیزیوتراپی
• مشاورۀ روانشناسی
درمان پزشکی برای اسپاسم کریکوفارنژیال ممکن است در هنگامی که علت شناخته شدهای برای آن وجود دارد، یا در مواقعی که این اختلال بیش از شش ماه ادامه داشته، یا در صورت دردناک بودن آن یا در مواردی که سبب اضطراب شدید میشود، ضروری باشد.
جراحی
در موارد نادر، وقتی که علت قطعی بروز اسپاسم کریکوفارنژیال مشخص باشد و علایم بیمار را دچار ناتوانی کرده باشند، در صورتی که علایم بیش از 6 ماه ادامه پیدا کنند یا سبب دشواری عمل بلع شوند، جراحی ضروری خواهد بود.
در کریکوفارنژیال میوتومی، جراح شکاف کوچکی در عرض عضلۀ کریکوفارنژیال ایجاد میکند تا توانایی انقباض آن را کاهش دهد. این عمل به طور معمول با استفاده از اندوسکپ انجام میشود که شامل یک لولۀ انعطافپذیر با دوربینی متصل به آن است و نیز لیزری دارد که برای ایجاد برش جراحی استفاده میشود.
تقریباً 50 تا 70 درصد افرادی که این عمل جراحی را انجام دادهاند خبر از بهبود توانایی بلع در خود میدهند.
۱ دیدگاه