یکی از اهداف حقوق، تامین امنیت است، قوانین وضع می‌شوند تا امنیت جامعه را حفظ کنند اما در این میان، امنیت کشور بسیار اهمیت دارد و در همه کشورها، اقداماتی که امنیت حاکمیت را برهم بزند جرم دانسته شده است.
امنیت ملی چیست؟
در هر جامعه ای افرادی که در راس حکومت قرار دارند دارای یک سری وظایف مهم و حیاتی می باشند. جدای از تامین منابع مالی و ایجاد بستر های لازم به جهت رفاه حال شهروندان که امری ضروری و غیر قابل انکار است، ایجاد حس اطمینان و وجود امنیت در برابر جان، مال، ناموس و… نیز ضروری و البته بدیهی است.
به بیان دیگر منافعی در جامعه وجود دارد که به همه افراد و اقشار جامعه ارتباط دارد و در صورت خدشه وارد شدن به آن به نوعی امنیت و اطمینان خاطر در جامعه متزلزل و شاید از بین برود.
تصور کنید گروهی اقدام به بمب گذاری، ترور و خرابکاری در کشور نمایند، این امر قطعا موجب ایجاد رعب و وحشت در جامعه می شود و مردم احساس ناامنی خواهند کرد.
به مجموعه اقداماتی که در بر گیرنده جان و مال و مصالح و منافع کشور است امنیت ملی می گویند.
تعریف جرایم علیه امنیت ملی
حقوقدانان جرایم علیه امنیت را به دو دسته ی ذیل تقسیم کرده اند:
دسته اول: جرایـم علیـه امنیـت داخلـی
دسته دوم: جرایـم علیـه امنیـت خارجـی
در تعریف جرایم علیه امنیت داخلی گفته شده که اعمال مجرمانه‌ای است که ارتکاب آنها باعث ایجاد هرج و مرج و اغتشاش در نظم داخلی یک کشور میشود.مثل تحریک مردم به درگیری با یکدیگر،تخریب موسسات عمومی، بمب گذاری در اماکن عمومی و...جرایم علیه امنیت خارجی هم اعمال مجرمانه‌ای است که ارتکاب آنها باعث اخلال در نظم بین‌المللی یا به تعبیر دیگر باعث خدشه به استقلال و تمامیت ارضی یک کشور می شود.مثل جاسوسی به نفع اجانب.
جرایم علیه امنیت ملی
1- محاربه
مطابق ماده 279 قانون مجازات اسلامی : محاربه عبارت است از کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آنها به نحوی که موجب نا امنی در محیط گردد.هرگاه کسی با انگیزه شخصی علیه یک یا چند شخص خاص سلاح بکشد، ولی در اثر ناتوانی موجب سلب امنیت نشود، محارب محسوب نمی شود.
محاربه از ریشه حرب گرفته شده است که در مقابل سلم (صلح) است. محاربه در اصل به معنی سلب است و از این جهت در مورد کسی که برای جنگیدن با دیگران یا ترسانیدن انها سلاح می کشد به کار می رود که وی قصد گرفتن جان، مال یا امنیت دیگران را دارد.محاربه در همین معنی در آیه 33 سوره مائده آورده شده است.
مجازات محاربه
مطابق ماده 282 قانون مجازات اسلامی حد محاربه یکی از چهار مجازات زیر است :
1- اعدام
2- صلب
3- قطع دست راست و پای چپ
4- نفی بلد
مصادیق محاربه
1- اسلحه کشیدن برای ترساندن مردم : مطابق ماده 279 قانون مجازات اسلامی، هر کس که برای ایجاد رعب و وحشت و سلب امنیت و آزادی مردم دست به اسلحه ببرد محارب فی الارض است.
2- بر هم زدن امنیت از طریق سرقت مسلحانه و راهزنی : مطابق ماده 281 قانون مجازات اشلامی راهزنان، سارقان و قاچاقچیانی که دست به سلاح ببرند و موجب سلب امنیت مردم و راه ها بشوند، محاربند.
2- بغی و افساد فی الارض
مطابق ماده 286 قانون مجازات اسلامی :،هر کس بطور گسترده، مرتکب جنایت علیه تمامیت جسمانی افراد، جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، نشر اکاذیب، اخلال در نظام اقتصادی کشور، احراق و تخریب، پخش مواد سمی و میکروبی و خطرناک یا دایر کردن مراکز فساد و فحشا یا معاونت در آنها گردد به گونه ای که موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، نا امنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی یا سبب اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع گردد مفسد فی الارض محسوب و به اعدام محکوم می گردد.
مطابق ماده 287 قانون مجازات اسلامی : گروهی که در برابر اساس نظام جمهوری اسلامی ایران، قیام مسلحانه کند، باغی محسوب می شود و در صورت استفاده از سلاح، اعضی آن به مجازات اعدام محکوم می گردند.
3- تشکیل یا اداره یا عضویت در دسته یا جمعیت به قصد بر هم زدن امنیت کشور
ماده 498 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375: هرکس با هر مرامی، دسته، جمعیت یا شبه جمعیتی بیش از دو نفر در داخل یا خارج از کشور تحت هر اسم یا عنوانی تشکیل دهد یا اداره نماید که هدف آن بر هم زدن امنیت کشور باشد و محارب شناخته نشود به حبس از دو تا ده سال محکوم می شود.
مطابق ماده 17 قانون جرائم نیروی مسلح : هر نظامی که برنامه براندازی به مفهوم تغییر و نابودی اساس جمهوری اسلامی ایران را طراحی یا بدان اقدام نموده و به این منظور جمعیتی تشکیل دهد یا اداره نماید یا در چنین جمعیتی شرکت یا معاونت موثر داشته باشد محارب محسوب است.
مجازات این جرم، مطابق قاون، دو تا ده سال می باشد.
4- تبلیغ علیه نظام یا به نفع گروه های مخالف نظام
ماده 500 قانون مجازات اسلامی : هر کس علیه نظام جمهوری اسلامی ایران یا به نفع گروههای مخالف نظام به هر نحو فعالیت تبلیغی نماید به حبس از سه ماه تا یکسال محکوم می شود.
مجازات این جرم، سه ماه تا یکسال حبس می باشد.
این جرم نمونه بارز جرم سیاسی است.
5- جاسوسی و جرایم وابسته به آن
یکی از مصادیق بارز جرایم علیه امنیت ملی است که معمولا یک جرم سازمان یافته و در عین حال فرا ملی می باشد چرا که با ارتکاب آن اطلاعات حیاتی یک کشور در زمینه امور نظامی، امنیتی و سیاسی از طریق یک نظام سازمان یافته و با استفاده از منابع انسانی در اختیار کشور یا کشورهای دیگر قرار می گیرد.
مطابق ماده 5047 قانون مجازات اسلامی: هر کس نقشه ها یا اسرار یا اسناد و تصمیماتن راجع به سیاست داخلی و خارجی کشور را عالما و عامداً در اختیار افرادی که صلاحیت دسترسی به آنها را ندارند قرار دهد یا از مفاد آنها مطلع کند به نحوی که متضمن نوعی جاسوسی باشد، نظر به کیفیات و مراتب جرم به یک تا ده سال حبس محکوم می شود.
6- تحریک
هر کس نیروهای رزمنده یا اشخاصی را که به نحوی در خدمت نیروهای مسلح هستند تحریک موثر به عصیان، فرار، تسلیم یا عدم اجرای وظایف نظامی کند در صورتی که قصد براندازی حکومت یا شکست نیروهای خودی در مقابل دشمن را داشته باشد محارب محسوب می شود والا چنانچه اقدامات وی موثر واقع شود ب حبس از دو تا ده سال و در غیر این صورت به شش ماه تا سه سال محکوم می شود.
7- تهدید به بمب گذاری وسایل نقلیه
هرکس به قصد بر هم زدن امنیت کشور و تشویش اذهان عمومی تهدید به بمب گاری هواپیما، کشتی و وسایل نقلی عمومی نماید یا ادعا نماید که وسایل مزبور بمب گذاری شده است، علاوه بر جبران خسارت وارده به دولت و اشخاص، به شش ماه تا دو سال حبس محکوم می گردد.
8- همکاری با دول خارجی متخاصم
هر کس یا گروهی با دول خارجی متخاصم به هر نحو علیه جمهوری اسلامی ایران همکاری نماید، در صورتی که محارب شناخته نشود، به یک تا ده سال حبس محکوم می گردد.
مرجع رسیدگی به جرم اقدام علیه امنیت ملی
درباره جرایم علیه امنیت ملی، دادگاه صالح رسیدگی دادگاه‌های انقلاب هستند، اما وقتی مجرم یک روحانی باشد، دادگاه ویژه روحانیت به موضوع رسیدگی می‌کند.
همچنین وقتی میان دادگاه انقلاب و دادگاه ویژه روحانیت تعارضی ایجاد شود، با توجه به اینکه هر دو مرجع از سیستم وحدت قاضی استفاده می‌کنند در نهایت با نظر رییس قوه قضاییه، شعبی خاص برای رسیدگی به این موضوع اختصاص می‌یابد که معمولا در دادگاه انقلاب است.
ذکر این نکته ضروری است که جرایم اقدام علیه امنیت ملی که مرتکبان آنها اطفالی هستند که به حد بلوغ شرعی نرسیده یا این که کمتر از ۱۸ سال دارند؛ در دادگاه اطفال مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.
جرایم ضد امنیت داخلی و خارجی کشور در قانون
در قانون مجازات اسلامی مواد 498 لغايت 512 به جرايم ضد امنيت داخلی و خارجی كشور اشاره می كنند.
ماده 498
هر کس با هر مرامی، دسته، جمعیت یا شعبه جمعیتی بیش از دو نفر در داخل یا خارج از کشور تحت هر اسم یا عنوانی تشکیل دهد یا اداره نماید که هدف آن بر هم زدن امنیت کشور باشد و محارب شناخته نشود به حبس از دو تا ده سال محکوم میشود.
ماده 499
هر کس در یکی از دسته‌ها یا جمعیت‌ها یا شعب جمعیتهای مذکور در ماده (۴۹۸) عضویت یابد به سه ماه تا پنج سال حبس محکوم می‌گردد مگر اینکه ثابت شود از اهداف آن بی‌اطلاع بوده است.
ماده 500
هر کس علیه نظام جمهوری اسلامی ایران یا به نفع گروهها و سازمانهای مخالف نظام به هر نحو فعالیت تبلیغی نماید به حبس از سه ماه تا یکسال محکوم خواهد شد.
ماده 501
هر کس نقشه‌ها یا اسرار یا اسناد و تصمیمات راجع به سیاست داخلی یا خارجی کشور را عالما و عامدا در اختیار افرادی که صلاحیت دسترسی به آنها را ندارند قرار دهد یا از مفاد آن مطلع کند به نحوی که متضمن نوعی جاسوسی باشد، نظر به کیفیات و مراتب جرم به یک تا ده سال‌حبس محکوم میشود.
ماده 502
هر کس به نفع یک دولت بیگانه و به ضرر دولت بیگانه دیگر در قلمرو ایران مرتکب یکی از جرایم جاسوسی شود بنحوی که به امنیت ملی صدمه وارد نماید به یک تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد.
ماده 503
هر کس به قصد سرقت یا نقشه‌برداری یا کسب اطلاع از اسرار سیاسی یا نظامی یا امنیتی به مواضع مربوطه داخل شود و همچنین اشخاصی که بدون اجازه مامورین یا مقامات ذیصلاح در حال نقشه‌برداری یا گرفتن فیلم یا عکسبرداری از استحکامات نظامی یا اماکن ممنوعه دستگیر‌شوند به شش ماه تا سه سال حبس محکوم می‌شوند.
ماده 504
هر کس نیروهای رزمنده یا اشخاصی را که به نحوی در خدمت نیروهای مسلح هستند تحریک موثر به عصیان، فرار، تسلیم یا عدم اجرای وظایف نظامی کند در صورتی که قصد براندازی حکومت یا شکست نیروهای خودی در مقابل دشمن را داشته باشد محارب محسوب میشود والا چنانچه اقدامات وی موثر واقع شود به حبس از دو تا ده سال و در غیر این صورت به شش ماه تا سه سال حبس محکوم میشود.
ماده 505
هر کس با هدف بر هم زدن امنیت کشور به هر وسیله اطلاعات طبقه‌بندی شده را با پوشش مسوولین نظام یا مامورین دولت یا به نحو دیگر جمع‌آوری کند چنانچه بخواهد آن را در اختیار دیگران قرار دهد و موفق به انجام آن شود به حبس از دو تا ده سال و در غیر این صورت به حبس از یک‌تا پنج سال محکوم میشود.
ماده 506
چنانچه مامورین دولتی که مسوول امور حفاظتی و اطلاعاتی طبقه‌بندی شده میباشند و به آنها آموزش لازم داده شده است در اثر بی‌مبالاتی و عدم رعایت اصول حفاظتی توسط دشمنان تخلیه اطلاعاتی شوند به یک تا شش ماه حبس محکوم می‌شوند.
ماده 507
هر کس داخل دستجات مفسدین یا اشخاصی که علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور اقدام می‌کنند بوده و ریاست یا مرکزیتی نداشته باشد و قبل از تعقیب، قصد جنایت و اسامی اشخاصی را که در فتنه و فساد دخیل هستند به مامورین دولتی اطلاع دهد و یا پس از شروع به تعقیب با مامورین دولتی همکاری موثری بعمل آورد از مجازات معاف و در صورتیکه شخصاً مرتکب جرم دیگری شده باشد فقط به مجازات آن جرم محکوم‌خواهد شد.
ماده 508
هر کس یا گروهی با دول خارجی متخاصم بهر نحو علیه جمهوری اسلامی ایران همکاری نماید، در صورتیکه محارب شناخته نشود به یک تا ده سال حبس محکوم می‌گردد.
ماده 509
هر کس در زمان جنگ مرتکب یکی از جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی موضوع این فصل شود به مجازات اشد همان جرم محکوم می‌گردد.
ماده 510
هر کس به قصد بر هم‌زدن امنیت ملی یا کمک به دشمن، جاسوسانی را که مامور تفتیش یا وارد کردن هر گونه لطمه به کشور بوده‌اند شناخته و مخفی نماید یا سبب اخفای آنها بشود به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم میشود.
تبصره - هر کس بدون آنکه جاسوسی کند و یا جاسوسان را مخفی نماید، افرادی را به هر نحو شناسائی و جذب نموده و جهت جاسوسی علیه‌امنیت کشور به دولت خصم یا کشورهای بیگانه معرفی نماید به شش ماه تا دو سال حبس محکوم میشود.
ماده 511
هر کس به قصد بر هم‌زدن امنیت کشور و تشویق اذهان عمومی تهدید به بمب‌گذاری هواپیما، کشتی و وسائل نقلیه عمومی نماید یا ادعا نماید که وسایل مزبور بمب‌گذاری شده است علاوه بر جبران خسارت وارده به دولت و اشخاص به شش ماه تا دو سال حبس محکوم می‌گردد.
ماده 512
هر کس مردم را به قصد بر هم زدن امنیت کشور به جنگ و کشتار با یکدیگر اغوا یا تحریک کند صرف نظر از اینکه موجب قتل و غارت بشود یا نشود به یک تا پنج سال حبس محکوم می‌گردد.
تبصره - در مواردی که احراز شود متهم قبل از دستیابی نظام توبه کرده باشد مشمول مواد (۵۰۸) و (۵۰۹) و (۵۱۲) نمی‌شود.
۱ دیدگاه