اگر نگران تخمدان پلی کیستیک و بارداری هستید این مطلب را از دست ندهید

سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) چیست؟

سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) معمولا به دلیل مشکلات هورمونی و در سنین باروری (15 تا 44 سالگی) برای خانم ها اتفاق می افتد.

سندروم تخمدان پلی‌کیستیک بر تخمدان فرد تاثیر می گذارد. تخمدان ها اندام‌هایی از دستگاه تناسلی هستند که هورمون‌های استروژن و پروژسترون تولید می کنند. وظیفه این هورمون ها این است که چرخه قاعدگی زنان را منظم کنند. البته تخمدان ها بغیر از این دو هورمون مقدار کمی هم هورمون مردانه به نام اندروژن ترشح می کنند.

این تخمدان ها تخم‌هایی را آزاد می کنند تا بتواند در صورت تماس با اسپرم مردانه بارور شوند. به این آزادسازی تخم که هر ماه اتفاق می افتد تخمک‌گذاری می گویند.

هورمون محرک فولیکولی (FSH) و هورمون لوتئینی (LH) فرایند تخمک‌گذاری را کنترل می کنند. هورمون محرک فولیکولی تخمدان را تحریک می کند تا بتواند فولیکول (کیسه‌ای که تخمک داخل آن قرار می گیرد)  تولید کند و هورمون لوئیتنی تخمدان را تحریک می کند تا تخمک بالغی آزاد کند.

PCOS نوعی سندروم یا گروهی از علائم است که بر فرایند تخمک‌گذاری و تخمدان‌های فرد اثر می گذارد. سه تا از خصوصیات اصلی این سندروم عبارتند از:

- ظهور کیست در تخمدان ها
- سطح بالای هورمون مردانه
- دوره‌های قاعدگی نامنظم یا پریود نشدن

در سندروم تخمدان پلی‌کیستیک کیسه‌های کوچک و پر از مایعی داخل تخمدان ها رشد می کنند. کلمه «پلی‌کیستیک» به معنای «کیست‌های زیاد» است.

این کیسه ها در واقع فولیکول‌هایی هستند که هر کدام در داخل خود یک تخمک بالغ دارند اما این تخمک هیچگاه به اندازه کافی بالغ نمی شود و نمی تواند فرایند تخمک‌گذاری را آغاز کند.

وقتی تخمک‌گذاری اتفاق نیفتد، سطح هورمون استروژن، پروژسترون، هورمون محرک فولیکولی و هورمون لوتئینی تغییر می کند. سطح استروژن و پروژسترون از حالت عادی کمتر می شود و سطح هورمون آندروژن افزایش می یابد.

این هورمون‌های مردانه اضافه، چرخه قاعدگی را مختل می کنند. بنابراین زنانی که مبتلا به سندورم تخمدان پلی‌کیستیک هستند کمتر از حالت عادی پریود می شوند.

سندروم تخمدان پلی‌کیستیک چرخه عادی قاعدگی را مختل می کند و باعث می شود فرد نتواند راحت باردار شود. بین 70 تا 80 درصد از زنان مبتلا به PCOS مشکل باروری دارند.

 تخمدان پلی کیستیک و بارداری

 چگونه با تخمدان پلی کیستیک باردار شویم یکی از مهمترین سوالاتی است که خانم های دارای این سندروم از متخصص زنان می پرسند. سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی از شایع ترین دلایل ناباروری زنان است. اما می توانید با تخمدان پلی کیستیک باردار شوید.

به طور کلی اختلال هایی مثل سندروم تخمدان پلی‌کیستیک به علت ایجاد بی‌نظمی در تولید هورمون‌ها و همچنین نارسایی در فرایند تخمک‌گذاری باردار شدن را برای بانوان دشوار می‌سازد و ریسک مشکلاتی چون سقط جنین، افزایش فشار خون و دیابت بارداری، به دنیا آوردن نوزادی با سایز غیرعادی، زایمان زودهنگام و یا اینکه، احتمال بروز این بیماری برای فرزند دختر را تا 50 درصد بالا می‌برد. این اختلال ها ممکن است باعث زایمان سزارین یا دشواری هایی در زایمان طبیعی شود. اما خبر خوب این است که اگر شما مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک باشید به این معنا نیست که هیچ گاه نمی‌توانید باردار شوید. بسیاری از زنانی که دچار این مشکل بوده‌اند موفق به بارداری شده‌ و کودکانی سالم به دنیا آورده‌اند.

روش های بارداری با وجود تخمدان پلی کیستیک

بیشتر زنان قادر خواهند بود با ترکیبی از تغییرات در شیوه زندگی و داروهای باروری، بارداری را تجربه نمایند. در حالی که برخی از زنان مبتلا به تخمدان پلی کیستیک به IVF احتیاج دارند، اکثریت آنها با استفاده از درمانهای ناباروری با تکنیک های زیر باردار می شوند.

کاهش وزن برای شروع مجدد تخمک گذاری

یکی از عوامل تشدید کننده‌ی کیست های تخمدان و در نتیجه سندروم تخمدان پلی‌کیستیک چاقی و اضافه وزن است. این در حالی است که از دست دادن حدود 5 تا 7 درصد وزن بدن در طی 6 ماه در 75 درصد از زنان مبتلا باعث تصحیح سیکل قاعدگی و بازگشت بدن به حالت نرمال تخمک‌گذاری و درنتیجه ایجاد شرایط لازم برای بارداری شده است.

بسیاری از زنان دارای تخمدان پلی کیستیک اما نه همه با چاقی مبارزه می کنند. این بدان دلیل است که تخمدان پلی کیستیک در نحوه پردازش انسولین تاثیر منفی می گذارد، که به نوبه خود می تواند باعث افزایش وزن شود.

یکی از اصلی ترین دلایلی که زنان مبتلا به تخمدان پلی کیستیک نمی توانند تصور کنند این است که آنها تخمک گذاری نمی کنند، یا مرتباً تخمک گذاری نمی کنند. زنان مبتلا به تخمدان پلی کیستیک که اضافه وزن دارند، احتمالاً در طی ماه ها بین دوره ها، انوولاسیون (عدم تخمک گذاری) شدیدتری را تجربه می کنند.

مطالعات نشان داده اند که از کاهش وزن ممکن است باعث تخمک گذاری شود. لازم نیست همه وزن اضافی خود را کاهش دهند. طبق تحقیقات انجام شده ، کاهش 5 تا 10 درصد از وزن فعلی شما ممکن است برای شروع چرخه قاعدگی کافی باشد.

متأسفانه شواهد زیادی وجود ندارد که بگویند کاهش وزن به شما کمک می کند. شما هنوز هم نیاز به داروهای درمان ناباروری دارید. تحقیقات نشان داده است که زنانی که وزن خود را از دست داده اند ، شانس زیادی برای موفقیت در درمان ناباروری دارند.

رژیم غذایی، ورزش و تخمدان پلی کیستیک

داشتن یک رژیم غذایی سالم برای خانم های دارای تخمدان پلی کیستیک واقعا مهم است. این تا حدی به دلیل خطر بیشتر اضافه وزن و بخشی از آن به دلیل مشکل بدن آنها در تنظیم انسولین است.

همچنین به طور منظم ورزش های عادی در کاهش علائم تخمدان پلی کیستیک کمک می کند. در یک مطالعه ، ترکیبی از پیاده روی سریع و داشتن یک رژیم غذایی سالم ، منظم چرخه قاعدگی را 50 درصد بهبود بخشید.

یک شیوه زندگی سالم ممکن است به شما در درمان بهتر ناباروری کمک کند و مطمئناً به شما کمک می کند در کل احساس بهتری مانند کاهش وزن داشته باشید. اگر می خواهید باردار شوید ، ارزش این تلاش را دارد.

در صورتی که کنترل وزن کمکی نکرد باید راه‌حل های ‌پزشکی را تجربه کرد.

درمان دارویی

ممکن است متخصص زنان برای درمان ناباروری و تخمدان پلی کیستیک شما دارو هایی را تجویز نماید. مصرف دارو ها طبق تجویز متخصص زنان بسیار مهم و حیاتی است.

کلومیفن متداول ترین گزینه درمانی برای ناباروری ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک می باشد. انجمن زنان و زایمان آمریکا توصیه می کند کلومیفن باید در خط اول درمان ناباروری ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک قرار داشته باشد. کلومیفن به طور غیر مستقیم سبب بالغ شدن تخمک ها و آزاد شدن آن ها می گردد. افراد مبتلا به تخمدان پلی کیستیک که با کلومیفن تحت درمان قرار دارند ممکن است تجربه بارداری دو قلو، سه قلو یا چند قلو را داشته باشند.

اگر چه داروهای حساس کننده نسبت به انسولین به طور معمول در درمان دیابت استفاده می شود اما ممکن است به عنوان درمان کمکی برای افزایش و تنظیم تخمک گذاری در خانم های مبتلا به تخمدان پلی کیستیک استفاده شود. متفورمین می تواند به تنهایی یا همراه با کلومیفن استفاده شود، مخصوصا زمانی که استفاده از کلومیفن به تنهایی چندان موثر نبوده باشد. شواهد نشان می دهد متفورمین به تنهایی یا در ترکیب با کلومیفن احتمال تخمک گذاری را افزایش می دهد اما نرخ بارداری را بالا نمی برد. لازم به ذکر است متفورمین توسط سازمان اف دی ای برای درمان ناباروری ناشی از تخمدان پلی کیستیک تایید نشده است.

لتروزول به طور موقت تولید استروژن را کاهش داده و هورمون محرک فولیکول را افزایش می دهد. این هورمون در تخمک گذاری نقش مهمی ایفا می کند. برخی تحقیقات نشان داده در مقایسه با کلومیفن استفاده از لتروزول در بیماران مبتلا به تخمدان پلی کیستیک در تقویت تخمک گذاری و تقویت نرخ زنده زایی نتایج بهتری را همراه دارد. مطالعات حیوانی نشان داده است استفاده از لتروزول در بارداری احتمال بروز نقص در جنین را افزایش می دهد اما تحقیقاتی در مورد بارداری انسان در دست نیست.

 گنادوتروپین ها این هورمون ها به صورت تزریقی استفاده شده و در تحریک تخمک گذاری در افراد مبتلا به تخمدان پلی کیستیک موثر می باشند. درمان با گنادوتروپین ها پر هزینه است و احتمال بارداری چند قلو را در مقایسه با کلومیفن بیشتر افزایش می دهد. در طول درمان با این داروها نیاز به انجام برخی آزمایش ها و سونوگرافی ها وجود دارد.

جراحی

با استفاده از جراحی می توان احتمال تخمک گذاری را تقویت کرد. اگر تغییراتی در شیوه زندگی توام با دارو درمانی نتوانست در ایجاد بارداری موثر باشد، در آن صورت انجام جراحی در بیماران مبتلا به تخمدان پلی کیستیک به عنوان یک گزینه در نظر گرفته می شود. مشخص نیست آیا انجام جراحی در مقایسه با دارو درمانی موثر تر می باشد یا خیر. خیلی از متخصصین جراحی تخمدان را توصیه نمی کنند.

در این روش متخصص جراح زنان و نازایی برش کوچکی را در شکم ایجاد کرده و دستگاهی به نام لاپاراسکوپ را وارد می کند. سپس با استفاده از سوزن و جریان الکتریکی بخش هایی از تخمدان را تخریب می کند. به این ترتیب مقدار آندروژن کاهش یافته و احتمال بارداری تقویت می شود. این روش در مقایسه با گنادوتروپین ها ممکن است کم هزینه تر باشد و احتمال چند قلو شدن را افزایش ندهد، اما منجر به ایجاد اسکار در تخمدان ها می شود.

لقاح داخل رحمی

تلقیح داخل رحمی یا لقاح مصنوعی (AI) یکی از روش‌های موثر برای باروری است. زنانی که اختلال باروری دارند و این روش را امتحان می‌کنند در اکثر موارد شانسشان برای باردار شدن دو برابر می‌شود.

در این روش در دوره‌ی تخمک گذاری زن، اسپرم مرد را به طور مستقیم در رحم زن قرار می‌دهند و این عمل موجب می‌شود تا اسپرم‌های سالم، سریع تر و راحت تر به تخمک رسیده و لقاح بهتر و با شانس بالاتر انجام شود. البته بانوان نیز معمولا پیش از انجام این فرایند قرص‌ها یا داروهایی را مصرف می‌کنند که به تخمک گذاری آنها کمک می‌کند. 

لازم به ذکر است این روش بیشتر برای وقتی کاربرد دارد که نارسایی در بارداری از سمت مرد بوده و اسپرم ها قدرت لازم برای رسیدن به تخمک را ندارند ولی تاکنون همین روش برای باروری زنان مبتلا به بیماری های تخمدان نیز موثر بوده و شانس آنها برای بارداری را حتی از شانس بارور شدن در حالت عادی، بدون بیماری یا مشکل خاص هم بیشتر کرده است. البته باید توجه داشت که شانس بارداری در هر شرایطی با افزایش سن کاهش می‌یابد.

معمولا زوج هایی که این راه را امتحان می‌کنند شانس بارداری‌شان در هر چرخه قاعدگی از 5 درصد به 20 درصد می‌رسد و حتی شانس چندقلوزایی بالا می‌رود. اگر این راهکار‌ بی‌فایده بود می‌توان لقاح آزمایشگاهی (IVF) را امتحان کرد.

لقاح آزمایشگاهی

این روش از IUI گران‌تر بوده ولی موثرتر است. فرایند IVF به گونه‌ای است که با ترکیبی از دارو و جراحی طی چهار مرحله‌ی تحريك تخمدان (از طریق آمپول‌های عضلانی HMG  و HCG)، تخمك گيری (با يكی از دو روش لاپاراسكوپی يا با مشاهدات سونوگرافی از طريق واژينال)، لقاح اسپرم و تخمك و انتقال جنين انجام می‌شود.

تخمک بالغ از زن گرفته می‌شود و با اسپرم مرد در خارج بدن لقاح می‌یابد و سلول حاصل، در بدن همان زن یا زن دیگری که رحمش شرایط لازم برای رشد جنین را داشته باشد کاشته می‌شود. تقریبا 33 درصد زنانی که این روش را انجام می‌دهند پس از اولین قاعدگی خود باردار می‌شوند و این آمار تا چرخه‌ی هشتم قاعدگی پس از IVF  به 54 تا 77 درصد می‌رسد.