حسادت بیمارگونه | قدم به قدم تا درمان حسادت بیمارگونه

حسادت وقتی به وجود می‌آید که شخص احساس کند آنچه دارد، کمتر از آن چیزی است که باید داشته باشد.

حسادت

غلب روانشناسان توافق دارند که حسادت یکی از شایع ترین هیجانات انسانی است که مستقیماً به روابط بین افراد مربوط می شود. برخی از روانشناسان حتی ادعا کرده اند که اگر کسی اصلاً احساس حسادت نداشته باشد، در تعهد خود نسبت به رابطه با دیگران دچار کمبود خواهد بود.

غالباً حسادت ریشه در کمبود عزت نفس و اعتماد به خود دارد و در نتیجه به درجات مختلف، بر حسب این که میزان و سطح عزت نفس و اطمینان فرد چقدر باشد، بر روی افراد تأثیر می گذارد.

حسادت نیز مانند بسیاری از هیجانات دیگر، معمولاً می تواند به «حفظ» رابطه کمک کند، اما در برخی موارد،میزان آن شدت می گیرد و شروع به منحرف کردن فکر می کند، و اینجاست که دیگر از جنبه محافظتی خارج شده و جنبه مخرب به خود می گیرد.

این نوع حسادت، غیرعادی یا نابهنجار است و روان پزشکان آن را حسادت بیمارگونه می نامند.

حسادت در انواع مختلفی از روابط ممکن است بروز کند، از جمله:

▪ دوستی

▪ رابطه با جنس مخالف

▪ رابطه با همجنس

▪ رابطه بین اولیاء و فرزندان

▪ رابطه بین خواهر و برادرها

▪ رابطه بین اعضای خانواده

حسادت بیمارگونه در برخی موارد حاد ممکن است به خشونت و حتی مرگ بینجامد.

احساس حسادت می تواند خیلی دردناک باشد اما در حسادت های طبیعی، افراد خود را با شرایط و موقعیت جدید وفق می دهند.

هنگامی که حسادت از کنترل خارج می شود بیمارگونه خواهد شد.

چه کسانی بیشتر حسودی می‌کنند؟

• افرادی که عزت‌نفس و اعتماد به‌ نفس کمتری دارند و خود را دست‌کم می‌گیرند.

• افرادی که برعکس خود را بسیار توانمند می‌بینند و معتقدند تمام موقعیت‌های خود باید نصیب آنان شود.

• افرادی که در کودکی مقایسه و تحقیرشده‌اند.

• افرادی که دچار مشکلات روانی مانند افسردگی یا اسکیزوفرنی هستند.

تفاوت بین حسادت طبیعی و غیرطبیعی

تفاوت عمده ای بین حسادت طبیعی و غیرطبیعی وجود دارد، هر چند صاحب نظران در مورد نقطه دقیقی که حسادت طبیعی به صورت حسادت بیمارگونه در می آید بحث دارند. به عنوان یک قاعده کلّی، حسادت طبیعی را می توان چنین تعریف کرد که حسادتی است که فرد حس می کند چنانچه:

▪ همسر یا دوستش را با کس دیگری ببیند

▪ دوستش او را به خاطر کس دیگری کنار بگذارد

▪ کودکی در خانواده مورد محبت و علاقه بیشتری از دیگران قرار داشته باشد

احساس حسادت می تواند خیلی دردناک باشد امّا در حسادت های طبیعی، افراد خود را با شرایط و موقعیت جدید وفق می دهند و زندگیشان را می کنند.

انواع حسادت بیمارگونه

حسادت بیمارگونه به دو شکل وجود دارد:

1. حسادت وسواسی

در حسادت وسواسی، فرد دارای افکار شدید و تکرار شونده ای مبنی بر روراست نبودن یارش است. با وجودی که ممکن است فرد از ته قلب به اینگونه افکار اعتقاد نداشته باشد، اما نمی تواند فکر کردن درباره آن را متوقف کند! این افکار می توانند خیلی  زود به صورت مخرب و ناراحت کننده در آیند. غالباً به علت حسادت وسواسی، روابط از هم می گسلند.

2. حسادت توهمی یا روان پریشانه

حسادت روان پریشانه، خطرناک تر و حاد تر از وسواسی است. افرادی که از حسادت روان پریشانه رنج می برند کاملاً مطمئن هستند که یارشان به آن ها خیانت می کند، و برخلاف وسواسی هیچ گونه شکی در این مورد در ذهنشان وجود ندارد.

آن ها احتمالاً عقیده دارند که شواهدی نیز برای خیانت یارشان وجود دارد، حتی چنانچه شواهدی واقعاً وجود نداشته باشد. حسادت روان پریشانه کمتر از حسادت وسواسی شایع است و ممکن است به علت اختلالات دیگری چون اسکیزوفرنی، افسردگی، سوءمصرف مواد، زوال عقل و ناتوانی جنسی به وجودآید.

رفتارهای خطرناک و آسیب رسان مرتبط با حسادت روان پریشانه عبارتند از:

▪ تعقیب کردن یار

▪ استخدام کسی برای تعقیب کردن یار

▪ سوء تعبیر رویدادهای عادی به عنوان نشانه های تقلّب

▪ رو در رویی با یار و متهم کردن او به داشتن رابطه با دیگران

▪ رفتار خشونت آمیز با یار

▪ رفتار خشونت آمیز با کسی که فکر می کند با یارش رابطه دارد

دلایل حسادت ناشی از چیست؟

هرکس بی واسطه با خودش می فهمد که آیا داشته ها، پیشرفت ها، موفقیت ها و خلاصه رشد دیگران چیزی از جنس حسادت را در او برانگیخته می کند و به قولی او را قلقلک می دهد یا نه ؟!

اما یک صداقت منصفانه لازم است که کسی این ویژگی منفی را در خود بپذیرد و در پی یافتن ریشه ها و درمان آن باشد.

به باور روان شناسان حسادت ناشی از دلایل زیر است:

1. احساس حقارت

حاصل قیاس است، همین که کسی خودش را با دیگری مقایسه می کند و در این قیاس نمره ای کمتر به دست می آورد خود به خود زمینه حسادت را در خود فراهم کرده است.

این در حالی است که هرکس در زندگی ابعاد مختلفی از وجودش را رشد داده است، چه بسا توانایی هایی که فرد در خویش نادیده می گیرد و در عوض با پر و بال دادن به ضعف خود،آتش حسادت را در وجودش شعله ور تر می کند. حسادتی که قبل  از هرکس صاحبش را آزار می دهد.

2. توجه طلبی مفرط

توجه طلبی به تنهایی می تواند یکی از شاخصه های اختلال شخصیت باشد و این یعنی تا زمانی که فرد این بیماری اش را درمان نکند،درگیر بودن با حسادت و عوارضش کاملاً طبیعی است.

کسی که دچار  توجه طلبی باشد هر بار که کسی جز خودش را مرکز توجه ببیند اذیت می شود یعنی حس حسادتش بر انگیخته می شود.

3. تجربیات شخصی 

وقتی والدین مدام درباره بچه های مردم و اخلاق و رفتار و ویژگی های مثبت آن ها می گویند تا حس رقابت و برتری جویی را در فرزندشان تقویت کنند،نمی دانند در این میانه چیزی ازجنس حسادت هم در وجود فرزندشان ریشه می دواند و سال به سال همراه او بزرگ می شود.اگر در کودکی به عروسک و ماشین و نمره بیست دیگری حسادت می کرده حالا به شغل و موفقیت های فردی و … حسادت خواهد کرد.

راه های درمان حسادت بیمارگونه

حسادت می‌تواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد: تحقیقات ثابت کرده‌اند که حسادت سومین انگیزه شایع برای قتل است. در واقع، این احساس عادی در برخی از افراد به‌قدری قوی است که حتی سعی در آسیب رساندن به رقیب خیالی خود می‌کنند که می‌تواند رقیب عشقی، همکار یا خانواده همسر باشد.

درمان حسادت به‌شدت آن بستگی دارد. گاهی خود فرد می‌تواند با استفاده از راهکارهای ارائه‌شده توسط مشاور و تغییر دیدگاه، حسادت را از خود دور کند. اما در موارد شدید، لازم است که شخص تحت دوره درمانی قرار گیرد.

روان‌ درمانی غالباً درمانی مؤثر برای حسادت است. مراجعی که دچار مشکل حسادت است از کار بر روی عواطف دردناک و افکار منفی نفع می‌برد. این افکار منفی بر رفتار او تأثیر بدی دارند. درمانگر به روش‌های زیر به فردی که مایل به درمان حسادت خود است کمک می‌کند:

• تشخیص تفاوت بین حسادت عادی/ مولد و مضر/غیر مولد

• ایجاد مهارت‌های ارتباطی

• شناسایی تحریف‌های شناختی که به احساس حسادت کمک می‌کنند

• یادگیری مهارت‌های تنظیم عاطفی

• استفاده از ذهن آگاهی برای کنترل احساس ناگهانی حسادت

• تمرکز بر مراقبت از خود برای کسب اعتمادبه‌نفس بیشتری و وابستگی کمتر

رفتاردرمانی شناختی رفتاری می‌تواند به درمان حسادت کمک کند. چراکه باعث شناسایی باورهای زمینه‌ساز حسادت و الگوهای فکری مخرب در شخص می‌شود.

در عین حال، امکان درمان موقت با استفاده از داروهای روانپزشکی نیز وجود دارد، اما این روش تنها زمانی استفاده می‌شود که حسادت در اثر سایر بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی ایجاد شده باشد.

راهکارهایی برای رهایی از حسادت

اگر دچار مشکل حسودی کردن هستید و برای درمان حسادت خجالت می‌کشید، بدانید که تنها نیستید. برای درمانگران طبیعی است که مراجعان احساسات منفی زیادی داشته باشند و هیچ‌گونه قضاوتی در این مورد وجود ندارد. در عین حال، اگرچه حسادت حس ناخوشایندی است، اما با گام‌های ساده می‌توانید تا حد زیادی از شر آن خلاص شوید. از راهکارهای زیر کمک بگیرید.

در مورد آن حرف بزنید

به اشتراک گذاشتن این احساس با یک فرد امین، به شما کمک می‌کند که تا حد زیادی از آن خلاص شوید.

از دیدگاه یک غریبه نگاه کنید

کمی از موضع خود عقب‌نشینی کنید و از چشم یک غریبه به آن نگاه کنید. آیا دلیلی دارد که به فرصت‌های یک نفر حسادت می‌کنید؟ موقعیت شما نسبت به او چگونه است؟ آیا راهی دارد که شما نیز به موقعیت او دست یابید؟ پرداختن به چرایی احساستان، گام مفیدی است که مشورت با یک درمانگر حرکت مفید بعدی است.

با همسرتان حرف بزنید

اگر احساس حسادت شما نسبت به روابط همسرتان است، ارتباط صادقانه می‌تواند مشکل را حل کند. اعتماد به یک رابطه زمانی ممکن است که زوج بتوانند حس منفی و ناامنی خود را با همسرشان در میان بگذارند. این فرصتی به همسرتان می‌دهد که از خود دفاع کند و دلایلی برای اشتباه بودن تفکر شما بیاورد یا روش ارتباطی خود را با دیگران اصلاح کند تا حسادت شما را تحریک نکند.

مثبت اندیش باشید

هنگامی‌که دچار حس حسادت شده‌اید، به خودتان یادآوری کنید که این افکار اشتباه است و پایه و اساسی ندارد. به خودتان یادآوری کنید که شما فردی دوست‌داشتنی و ارزشمند هستید که می‌توانید پیشرفت کنید و زندگیتان را حفظ کنید. پس مثبت اندیش باشید.