اختلال پیش از قاعدگی یا (PMS) چیست؟
دوران بلوغ یکی از مهم‌ترین مراحل گذار زندگی محسوب می‌شود و با تغییرات فیزیولوژیکی و روانی خاصی همراه است و می‌تواند تاثیرات زیادی بر مراحل بعدی زندگی افراد داشته باشد. این تغییرات در پسران و دختران متفاوت است. سن بلوغ در دختران معمولا از ۱۲ تا ۱۵ سالگی اتفاق می‌افتد و مهم‌ترین علامت بلوغ در آن‌ها شروع عادات ماهیانه‌است.
سندرم پیش از قاعدگی(PMS) که گاها تنش پیش از قاعدگی (Premenstrual Tension-PMT ) نیز خوانده می‌شود، مجموعه‌ای از علائم فیزیکی، روانشناختی و هیجانی است که با چرخه قاعدگی زنان در ارتباط است و قبل از شروع عادت ماهیانه آنان،خود را نشان می‌دهد.
ظهور این علائم می‌تواند زندگی شغلی، فردی و اجتماعی آنان را تحت تاثیرقرارداده و باعث کاهش در عملکرد و کیفیت زندگی آنان می‌گردد. این سندرم جزء اختلالات خلقی طبقه‌بندی شده و حدود ۳۰ تا ۸۰ درصد خانم‌ها آن را به صورت خفیف و ۲ تا ۱۰ درصد به صورت شدید تجربه می‌کنند.
مطالعات نشان داده که از هر ۴ نفر خانم دارای قاعدگی، ۳ نفرشان بنوعی PMS را تجربه می‌کنند. همچنین مشکلات ناشی از سندرم پیش از قاعدگی در اواخر دهه ۲۰ سالگی و اوایل دهه ۳۰ سالگی به اوج خود می‌رسند.
به طور کلی حداقل پنج علامت از موارد ذیل در هفته آخر قبل از شروع خون ریزی وجود دارد:
- تغییرات سریع خلقی
- تحریک پذیری یا عصبانیت شدید
- خلق افسرده برجسته
- احساس ناامیدی
- افکار خود سرزنشی
- اضطراب
- تنش چشم گیر
- احساس برافروختگی و بی تابی
- کاهش علایق در اکثر فعالیت ها
- احساس ذهنی اشکال در تمرکز
- ضعف و خسته شدن سریع
- فقدان انرژی چشم گیر
- تغییر بارز اشتها
- پر خوری یا میل به غذاهای خاص
- پر خوابی یا بی خوابی
- احساس خارج از کنترل بودن یا از پا در آمدن
این اختلال موجب ناراحتی یا تداخل قابل توجهی در فعالیت های اجتماعی، شغلی، تحصیلی یا روابط فرد با دیگران شده و ناشی از اثرات فیزیولوژیک یک ماده یا بیماری طبی دیگر نیست. بهبودی پس از چند روز از شروع خون ریزی آغاز و عرض هفته بعد از خون ریزی قطع یا خیلی خفیف می شود.
علائم سندروم پیش از قاعدگی یا (PMS)
1- علائم فیزیولوژیکی: سردرد، میگرن، حملات احتمالی صرع، سرگیجه، غش، درد مفاصل، دردهای شکمی، گرفتگی ماهیچه‌ها بویژه در پاها، دردناک شدن پستان‌ها، درد قفسه سینه، مکشلات یبوست، افزایش وزن، آبریزش و گرفتگی بینی، تغییرات صدا، نفخ شکم، خارش گلو، التهاب لوزه‌ها، جوش، آکنه و تبخال و مشکلات گوارشی از جمله مهم‌ترین این علائم هستند.
2- علائم روانشناختی: تحریک پذیری، تندخویی،خستگی مفرط، بی‌حوصلگی، حس ناامیدی، پرخاشگری، افسردگی، تغییرات رفتاری، کاهش انگیزه برای انجام کارها، نوسانات خلقی، اضطراب، دشواری در تمرکز، آشفتگی خواب و استرس نیز از جمله علائم مهم روانشناختی هستند.
علاوه براین علائمی از قبیل میل زیاد به خوردن شیرینی و غذا، کاهش هماهنگی‌های حسی و حرکتی نیز در افراد دیده می شود.
چطور سندروم پیش از قاعدگی یا PMS را تشخیص دهیم؟
هیچ تست آزمایشگاهی برای تایید تشخیص PMS وجود ندارد. اما سه نشانه اصلی این بیماری عبارتند از:
- شکایت اصلی زن، بیشتر از نشانه‌های خلقی مرتبط با PMS باشد؛ مثلا تنش، و یا ناخشنودی
- نشانه‌ها به طور قابل پیش‌بینی در طول پیش از قائدگی ایجاد شده و به طور قابل پیش‌بینی در طول فاز پیش از تخمک گذاری کاهش می‌یابند یا از بین می‌روند.
- نشانه‌ها باید به حدی شدید باشند که زندگی عادی زن را مختل کنند.
برای تشخیص، پزشک ممکن است برای حداقل دو دوره قاعدگی، از فرد بخواهد نشانه‌ها را در تقویم ثبت کند. این عمل به تشخیص اینکه آیا نشانه‌ها، واقعاً محدود به زمان پیش از قاعدگی و قابل پیش‌بینی در محدوده زمان معینی هستند، کمک خواهد کرد
چه کسانی در معرض ابتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی هستند؟
سه گروه از زنان که عبارتند از:
- زنانی با سابقهٔ افسردگی و یا تجربه اختلالات اضطرابی
- زنانی که در خانواده درجه یکشان افرادی با سابقهٔ افسردگی و یا اختلالات اضطرابی وجود دارد.
- زنان با سابقهٔ افسردگی پس از زایمان
دلایل بروز سندروم پیش از قاعدگی یا (PMS)
اگرچه هنوز دلایل مشخصی درباره شکل‌گیری PMS شناخته نشده، اما محققان نظراتی را در این راستا ارائه کرده‌اند. برخی معتقدند زنانی که PMS را تجربه می‌کنند، ممکن است واکنش‌های ناهنجاری در برابر تغییرات هورمونی نرمالی نشان دهند که در بدنشان به واسطه چرخه قاعدگی رخ می‌دهد؛ نوساناتی که از میزان استروژن و پروژسترون سرچشمه می‌گیرد و می‌تواند باعث تغییراتی در سروتونین گردد. هرگونه واکنش ناهنجار به این تغییر وضعیت می‌تواند به شکل‌گیری PMS کمک کند.
وجود استرس و مشکلات خلقی (سابقه فردی یا خانوادگی)، رژیم غذایی نامناسب، مصرف کافئین بالا، افزایش سن، خشونت خانوادگی، فشارهای مختلف اجتماعی و شغلی و در‌‌نهایت مساله وراثت نیز می‌تواند سهم مهمی در شکل‌گیری این سندرم داشته باشد.
روش‌های درمانی سندروم پیش از قاعدگی یا (PMS)
بسیاری از علائم این بیماری با کمک و مشورت گرفتن از پزشک قابل درمان است. هدف از درمان، کاهش علائم و کمک به فرد مبتلا برای داشتن یک زندگی نرمال است. به عنوان مثال، روش‌های درمانی مبتنی بر دارو وجود دارد که برای دریافت اطلاعات بیشتر و تجویز دارو حتما باید از پزشک کمک خواست اما غیر از دارو، چند روش نیز برای مدیریت آن و کسب بهبودی وجود دارد که در ادامه توضیح داده شده.
اگر با تغییر دادن الگوی زندگیتان قادر به کنترل اختلالات پیش از قاعدگی (PMS) نیستید و علائم و عوارض ناشی از آن، سلامت و فعالیت روزمرهٔ شما را تحت تاثیر قرار داده است، وقت آن فرا رسیده که به پزشک مراجعه کنید اما روش‌های زیر اثر بسیاری دارد:
دارو درمانی
به منظور کاهش برخی علائم بویژه علائم روانی داروهایی تجویز می‌شوند. داروهایی از قبیل فلوکستین (مانند پروزاک) و سرترالین می‌توانند در کاهش علائم خستگی، ولع غذا و اختلالات خواب موثر باشند.
کمک و همدلی همسر
همسر شما می‌تواند نقش موثری در کاهش و پیشگیری از بروز علائم داشته باشد، بنابراین موضوع را با وی درمیان بگذارید. شما در این مدت به میزان زیادی نیازمند حمایت‌های مختلف و بویژه حمایت عاطفی هستید. همسر شما می‌تواند در تنظیم‌برنامه‌هایتان کمک کند و در انجام برخی امور شغلی طی مدت قاعدگی موثر باشد. علائم و نشانه‌های این بیماری را برای وی توضیح دهید و سعی کنید در طول این دوران برای انجام فعالیت‌های روزمره خود از وی کمک بخواهید.
پیشگیری از سندروم پیش از قاعدگی یا (PMS)
اولین اقدامی که پس از تشخیص PMS ضرورت دارد و هیچ اقدامی نمی‌تواند به این اندازه اثر داشته باشد، در میان گذاشتن آن با همسر و در صورت امکان با خانواده، دوستان و همکاران است. چرا که برای به حداقل رساندن این علائم هیچ چیز به اندازه آگاهی، حمایت و همدلی نزدیکان و بویژه همسر اثربخش نخواهد بود.
اطرافیان با دانستن این مساله که منشأ بدخلقی، یا ناراحتی و... چیست، بهتر شما را درک می‌کنند و می‌توانند به شما کمک کنند. خوشبختانه سندرم پیش از قاعدگی با ایجاد آرامش روحی از طریق اطرافیان و عمل به توصیه‌های تغذیه‌ای حتی بدون درمان دارویی تا حد زیادی کنترل کننده است.
دیدگاه