خودتنظیمی چیست؟ | ویژگی های افراد خودتنظیم | فرآیندهای خودتنظیمی | اهمیت خودتنظیمی

خودتنظیمی یا کنترل نفس به توانایی در کنترل رفتار، احساس و افکار برای پیشگیری از رفتار نامطلوب، افزایش رفتارهای مطلوب و دستیابی به اهداف گفته می شود.

خودتنظیمی چیست؟

خودلگامی یا کنترل نفس یا کنترل خود، توانایی کنترل احساسات و رفتارها و خواسته‌ها است که انسان به منظور بدست آوردن برخی پاداش‌ها یا جلوگیری از برخی مجازات‌ها انجام می‌دهد. احتمالاً برخی پاداش‌ها و مجازات‌هایی معمولاً کوچکتر که زودتر قابل دستیابی هستند، می‌توانند جلو دستیابی به برخی پاداش‌های بزرگتر را بگیرند.

خود تنظیمی شامل ایجاد یک وقفه بین احساس و عمل است تا فرد تفکر بیشتری روی آن داشته باشد و برنامه ریزی بهتری بکند.

بیش از دو دهه از ارایه تئوری خود تنظیمی به منظور توجه به جنبه های کلی و جدید رفتار انسان می گذرد. در این تئوری تمرکز بر راه های هدایت افراد و کنترل فعالیت ها و عواطف برای رسیدن به اهداف می باشد

درک مشکلاتی که فقدان خود تنظیمی در زندگی به وجود می آورد ساده است. کودکی که از روی خشم دیگران را کتک می زند، در بین همسالانش محبوب نیست و در مدرسه دچار انزوا خواهد شد.

بزرگسالی که فاقد این مهارت است، دارای اعتماد به نفس و عزت نفس پایینی است و دچار مشکل استرس و ناامیدی است.

گاهی فقدان این مهارت خود را به شکل خشم یا اضطراب نشان می دهد و در موارد شدیدتر به صورت اختلال روانی بروز می یابد.

خودتنظیمی از این جهت نیز مهم است که باعث می شود شما بر اساس ارزشها و معیارهای اجتماعی رفتار کنید و خود را به شکل درست ابراز کنید.

براساس کتاب 2002 گولمن، بویاتز و مککی " رهبران جدید: تغییر هنر رهبری"، افرادی که خود را تنظیم می کنند نکات مثبت را در دیگران می بینند و قادرند فرصت های موجود در شرایط مختلف را تشخیص دهند. آنها محدودۀ ارتباط را باز می گذارند و انگیزه ها و اهدافشان را مشخص، و بر طبق ارزش هایشان برخورد می کنند. آنها همچنین کار را به بهترین نوع ممکن انجام می دهند و قادرند در دوران سختی نیز مسیر را ادامه دهند.

گولمن و همکارانش دریافتند که افراد خودتنظیم می توانند خودشان را در شرایط ناراحتی یا عصبانیت آرام کنند، و براحتی در شرایط ناراحتی خودشان را شاد کنند. آنها انعطاف پذیر هستند و سبک خودشان را با کارشان و همکارهای شان منطبق(مهم نیست که آنها چه شخصیتی دارند)، و در زمان لزوم از شرایط استفاده می کنند.

هوش هیجانی یکی از حیاتی ترین توانایی های مدیریت است، چرا که به شما آگاهی از احساسات خودتان، و نیز احساسات و نیازهای دیگران میدهد. خودتنظیمی نیز بسیار حیاتی است، چراکه بدین معناست که شما می توانید چگونگی برخوردتان با شرایط را مدیریت کرده، و خودتان را همیشه به نحوۀ درست ابراز کنید.

ویژگی های افراد خودتنظیم

 بطور کلی درمورد خصوصیات افراد خود تنظیم می توان موارد زیر را ذکر کرد :

A. افراد خود تنظیم تلاش می کنند، کنترل آگاهانه ای بر :

1- رفتار

2- انگیزه (عاطفه )

3- شناخت خود داشته باشند .

آنها این سه بعد را کنترل و نظارت کرده و رفتارهایشان را براساس موفقیت یا شکست حاصل از آنها تطبیق می دهند؛

B. این افراد توسط دیگران، افراد و عوامل بیرونی کنترل نمی شوند، بلکه خود ، تنظیم کننده اعمال خود هستند . فرد خود تنظیم واقعی ممکن است با یک طرح تنظیم شده توسط متخصص کارش را شروع کند اما تنظیم رفتارها توسط خودش انجام می شود .

 فرآیندهای خودتنظیمی (Self Regulation)

بندورا در سال 1978 الگوی ساده شده ای از فرایند های خودگردانی ر ا ارایه کرد . در این الگو، سه فرایند کلیدی در یادگیری برای تنظیم رفتار خود پیشنهاد می شود:

1) اول، عملکردمان را زیر نظر می گیریم پس از آن رفتارمان را با توجه به کمیت، کیفیت، ابتکاری بودن، سرعت و ویژگی های دیگر آن مورد بررسی قرار می دهیم؛

2) دوم، درباره عملکردمان به قضاوت می نشینیم و به ارزشیابی این مسأله می پردازیم که تا چه حد آنچه کردیم با معیارهای شخصی مان همخوانی دارد؛

3) سوم، درباره پیامدهایی که آن رفتار، ممکن است برایمان داشته باشد، می اندیشیم که براساس قضاوت از رفتارمان، ممکن است احساس خوشنودی یا ناخوشنودی کنیم.

اهمیت خودتنظیمی

زمانی که ما بدانیم چگونه احساسات و برافروختگی مان را مدیریت کنیم، می توان گفت که ما به بهترین نحو عمل خواهیم کرد. بدین معنا که بجای اینکه فقط کاری را انجام دهیم که خودمان می خواهیم، بر طبق " وجدان اجتماعی" مان عمل می کنیم. مثلا ممکن است حتی زمانیکه محدودیت زمانی برای خودمان داریم، به یک عضو در کاری کمک کنیم.

خود تنظیمی همچنین مارا از رفتار در طریقی بازمی دارد که می تواند به ما، گروهمان یا سازمان مان لطمه بزند؛ حتی زمانیکه منفعت های کوتاه مدتی برایمان داشته باشد. خود تنظیمی بما کمک می کند که حس خشنودی مان را طولانی تر و برافروختگی های مان را به میزان طولانی سرکوب کنیم تا بتوانیم به نتایج احتمالی واکنش هایمان بخوبی فکر کنیم. مثلا ما می توانیم زمانی که درحال بررسی کیفیت کارمان هستیم، دعوت به انجام کاری مفرح را رد کنیم، و بتوانیم افکار واقعی مان را نسبت به افراد سرسخت گروه به آنها نگوییم.

خودتنظیمی یعنی ما قادریم از " بازخوردهای منفی" بازگردیم، بازخوردهایی که مارا در منجلاب حس حقارت می کشاند. و اگر افراد دیگر ببینند که ما قادر به کنترل خودمان درشرایط پرفشار هستیم و می توانیم بدون ناراحتی بازخوردها را بپذیریم، بیشتر به ما اعتماد می کنند و پروژه های مهم را براحتی به ما می سپارند. خودتنظیمی ما را قوی تر و موفق تر نیز می کند و باعث میشود در محیط کار شهرت بهتری کسب می کنیم.

مزایای توسعه خودتنظیمی

مزایای بی شماری برای این مهارت ذکر می شود که عبارتند از:

1- دیدن نقاط قوت و خوبی در دیگران
2- دیدن فرصت های جدید در چالش ها
3- حفظ ارتباط با دیگران
4- تلاش کردن در سختی ها
5- انعطاف پذیری بیشتر و سازگاری با موقعیت ها
6- کنترل شرایط در صورت لزوم
7- آرام کردن خود در زمان ناراحتی و خشم