پوکی استخوان (Osteoporosis) یکی از چالش‌های جدی سلامت در جمعیت‌های سالمند است که به کیفیت زندگی میلیون‌ها نفر را کاهش می‌دهد. این بیماری یک نفر از هر سه زن و یک نفر از هر پنج مرد بالای 50 سال را در سراسر جهان درگیر می‌کند و با ضعیف کردن استخوان‌ها، آن‌ها را در معرض شکستگی‌های شدید قرار می‌دهد. با این حال، با، روزنه‌ای امیدی در درمان آن ایجاد شده است.
درمان نوین با اولیگودئوکسی‌نوکلئوتیدها
در خط مقدم این تحولات، دسته‌ای از مولکول‌ها به نام اولیگودئوکسی‌نوکلئوتیدها (Oligodeoxynucleotides) قرار دارند. یکی از این مولکول‌های امیدبخش، iSN40، توانسته است پتانسیل خوبی نشان دهد. این مولکول هدفش سلول‌های استئوبلاست (Osteoblasts) است که مسئول ساخت و تقویت چارچوب اسکلتی ما هستند و می‌تواند برای افرادی که با استخوان‌های شکننده دست و پنجه نرم می‌کنند، نویدی از زندگی دوباره باشد.
پوکی استخوان باعث می‌شود که افراد بالای 55 سال تا 37 میلیون شکستگی در سراسر جهان تجربه کنند که به معنای حدود 70 شکستگی در دقیقه است. نیاز به درمان‌های مؤثر از همیشه بیشتر احساس می‌شود. این پژوهش نوید بهبود زندگی میلیون‌ها نفر و کاهش بار اقتصادی عظیم بر سیستم‌های بهداشتی را می‌دهد.
معرفی اولیگودئوکسی‌نوکلئوتیدهای استئوژنیک
اولیگودئوکسی‌نوکلئوتیدهای استئوژنیک (Osteogenic Oligodeoxynucleotides یا OsteoDNs) از توالی‌های ژنومی به دست آمده و تکه‌های کوتاه DNA هستند که از مواد ژنتیکی باکتری‌ها طراحی شده‌اند. این مولکول‌ها با هدف‌گیری و فعال‌سازی سلول‌های استئوبلاست، که مسئول ساختن بافت استخوانی جدید هستند، عمل می‌کنند. با تحریک این سلول‌ها، OsteoDNs می‌توانند به بازسازی تعادل بین تشکیل و تجزیه استخوان کمک کنند.
تحقیق روی iSN40
تیم تحقیقاتی کتابخانه‌ای از ODNها (Oligodeoxynucleotides) را که از ژنوم باکتری مفید لاکتیکاسیباسیلوس رامنوسوس جی‌جی (Lacticaseibacillus rhamnosus GG) به دست آمده بود، بررسی کرد. آن‌ها یک ODN به نام iSN40 را شناسایی کردند که توانایی قابل توجهی در ترویج توسعه سلول‌های استخوانی نشان داد. iSN40 چندین اثر مثبت بر سلول‌های استخوانی داشت، از جمله تحریک بیان ژن‌های مهم برای توسعه استخوان و افزایش رسوب کلسیم در سلول‌های استخوانی.
جالب اینجاست که اثرات استخوان‌سازی iSN40 به توالی خاصی از DNA به نام موتیف CpG وابسته نیست، که به‌طور معمول واکنش‌های ایمنی را تحریک می‌کند. این بدان معناست که iSN40 می‌تواند رشد استخوان را بدون ایجاد واکنش‌های ایمنی ناخواسته تحریک کند.
نگاه به آینده
کشف iSN40 یک نقطه عطف در پژوهش‌های پوکی استخوان به شمار می‌آید. این اولیگودئوکسی‌نوکلئوتید استئوژنیک راهی جدید و کارآمد برای تحریک تشکیل استخوان ارائه می‌دهد و به میلیون‌ها نفری که از این بیماری رنج می‌برند امید می‌دهد. با وجود چالش‌هایی که در انتقال این یافته‌ها به عمل بالینی وجود دارد، مزایای بالقوه آن بسیار زیاد است. با ظهور iSN40 و مولکول‌های مشابه، آینده درمان پوکی استخوان امیدوارکننده به نظر می‌رسد.
این پیشرفت، بخشی از مجموعه‌ای پیشرفت‌های کنونی در پزشکی بازساختی Regenerative Medicine است.
تعریف پوکی استخوان
پوکی استخوان (Osteoporosis) یک بیماری است که با کاهش تراکم و کیفیت استخوان‌ها مشخص می‌شود. در این حالت، استخوان‌ها ضعیف و شکننده می‌شوند و حتی یک ضربه یا فشار کوچک می‌تواند منجر به شکستگی شود. پوکی استخوان به عنوان «بیماری خاموش» شناخته می‌شود زیرا به طور معمول بدون علائم اولیه پیشرفت می‌کند و تا زمانی که یک شکستگی رخ ندهد، ممکن است تشخیص داده نشود.
عوامل مساعدکننده پوکی استخوان
1. سن
با افزایش سن، تراکم استخوان‌ها کاهش می‌یابد و احتمال پوکی استخوان بیشتر می‌شود.
2. جنسیت
زنان بیش از مردان در معرض خطر پوکی استخوان هستند، به خصوص بعد از یائسگی به دلیل کاهش سطح استروژن.
3. سابقه خانوادگی
داشتن سابقه خانوادگی پوکی استخوان یا شکستگی‌های مرتبط می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
4. هورمون‌ها
کاهش هورمون‌های جنسی، مانند استروژن در زنان بعد از یائسگی و تستوسترون در مردان، می‌تواند به کاهش تراکم استخوان‌ها منجر شود.
5. سبک زندگی
• عدم فعالیت بدنی: نداشتن فعالیت بدنی منظم می‌تواند تراکم استخوان‌ها را کاهش دهد.
• رژیم غذایی ضعیف: کمبود کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی می‌تواند به ضعیف شدن استخوان‌ها منجر شود.
• مصرف الکل و سیگار: مصرف زیاد الکل و سیگار به تراکم استخوان‌ها آسیب می‌زند.
6. بیماری‌های خاص پزشکی و داروها
برخی بیماری‌ها مانند پرکاری تیروئید و استفاده طولانی‌مدت از داروهای کورتیکواستروئید می‌توانند خطر پوکی استخوان را افزایش دهند.
درمان‌های پوکی استخوان
درمان‌های دارویی
• بیفسفونات‌ها (Bisphosphonates): داروهایی مانند آلندرونات (Alendronate) و ریزدرونات (Risedronate) که به کاهش تخریب استخوان و افزایش تراکم آن کمک می‌کنند.
• هورمون درمانی (Hormone Therapy): مانند درمان جایگزینی استروژن که می‌تواند در زنان بعد از یائسگی مفید باشد.
• داروهای تنظیم‌کننده هورمون پاراتیروئید (Parathyroid Hormone Analogues): مانند تری پاراتاید (Teriparatide) که به تحریک تشکیل استخوان کمک می‌کند.
• داروهای تعدیل‌کننده انتخابی گیرنده استروژن (Selective Estrogen Receptor Modulators – SERMs): مانند رالوکسیفن (Raloxifene) که به حفظ تراکم استخوان در زنان یائسه کمک می‌کند.
• مهارکننده‌های اسکلروستین (Sclerostin Inhibitors): مانند روموزوزوماب (Romosozumab) که به افزایش تراکم استخوان کمک می‌کنند.
درمان‌های غیردارویی
• ورزش: فعالیت‌های ورزشی مانند تمرینات وزن‌دار و تمرینات تقویت‌کننده عضلات به حفظ و افزایش تراکم استخوان‌ها کمک می‌کنند.
• رژیم غذایی: مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D، مانند لبنیات، ماهی‌های چرب و سبزیجات برگ‌سبز، می‌تواند به سلامت استخوان‌ها کمک کند.
• ترک سیگار و کاهش مصرف الکل: این تغییرات می‌توانند به بهبود سلامت استخوان‌ها کمک کنند.
• پیشگیری از سقوط: اقدامات ایمنی مانند استفاده از کفش‌های مناسب، نصب دستگیره‌های ایمنی در حمام و حذف موانع از مسیرهای پیاده‌روی در خانه می‌تواند خطر شکستگی را کاهش دهد.
دیدگاه