بیماری ژیاردیازیس Giardiasis یک بیماری اسهالی است که به‌وسیله ژیاردیا لامبلیا که یک انگل (تک‌یاخته) میکروسکوپی است در روده کوچک ایجاد می‌شود.
ژیاردیازیس
ژیاردیازیس یک بیماری اسهالی است که به‌وسیله تک‌یاخته انگلی به‌نام ژیاردیا لامبلیا ( Giardia lamblia ) ایجاد می‌شود. این تک یاخته را اولین بار لون‌هوک در سال 1681 میلادی در نمونه مدفوع اسهالی خود کشف کرد. وقتی فردی یا حیوانی به ژیاردیا آلوده شود انگل در روده باریک ساکن شده و از طریق مدفوع دفع می‌گردد.
انگل دارای دو شکل تروفوزوئیت و کیست است. تروفوزوئیت‌های ژیاردیا در بخش فوقانی روده کوچک و در تماس با مخاط زندگی می‌کنند. کیست شکل مقاوم انگل بوده و می‌تواند در خارج از بدن و در محیط تا ماه‌ها زنده بماند. ژیاردیا انتشار جهانی داشته و در مناطق گرمسیر بیشتر از مناطق سردسیر است.
ژیاردیا لامبلیا یک انگل است یعنی یک ارگانیسم است که برای زنده ماندن از دیگران تغذیه می‌کند. هنگامی‌که یک فرد یا حیوان (به‌عنوان‌مثال، گربه، سگ، گاو، گوزن و ببر) به این تک‌یاخته آلوده می‌شود، انگل در روده زندگی می‌کند و از طریق مدفوع منتقل می‌شود. البته این تک‌یاخته گاهی اوقات در خارج از بدن گاهی ممکن است چند هفته یا چند ماه زنده بماند. ژیاردیا را می‌توان در هر منطقه‌ای در سراسر جهان پیدا کرد.
ژيارديازيس از شايعترين بيماريهای انگلی در دنيا به شمار می رود. میان شيوع بيماری انگلی ژيارديازيس و سن افراد ارتباط نزدیکی وجود دارد و در بین کودکان 4 تا 11 سال شایع‌تر می باشد.
چه کسی بیشترین خطر ابتلا به بیماری ژیاردیازیس را دارد؟
گرچه ژیاردیا معمولاً به‌عنوان یک بیماری در مدارس و مراکز جمعی شناخته می‌شود و گاهی اوقات به‌عنوان “Beaver Fever” نامیده می‌شود، هرکسی می‌تواند به بیماری ژیاردیازیس مبتلا شود. افرادی که احتمال بیشتری دارند آلوده می‌شوند عبارت‌اند از:
• کودکان در مراکز مراقبت از کودکان، به‌ویژه کودکانی که پوشک می‌شوند
• تماس نزدیک افراد با افراد مبتلابه بیماری ژیاردیازیس (به‌عنوان‌مثال، افرادی که در همان خانواده زندگی می‌کنند) یا افرادی که از بیماران مبتلابه ژیاردیازیس مراقبت می‌کنند.
• افرادی که آب‌هایی را می‌خورند یا از یخ ساخته‌شده از جایی که ژیاردیا لاملبیا ممکن است در آن زندگی کند (به‌عنوان‌مثال، آب تصفیه نشده یا ناسالم دریاچه‌ها، جریان‌ها یا چاه‌ها)
• کوهنوردان، مسافرین و مسافران که آب‌های غیربهداشتی را می‌نوشند و یا وضعیت بهداشت خوبی نداشته باشند (مثلاً شستن دست‌ها به‌طور مناسب).
• افرادی که آب را در هنگام شنا و بازی در آب‌های تفریحی که ژیاردیا لامبلیا ممکن است در آن زندگی کند می‌نوشند، به‌ویژه در دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، چشمه‌ها، حوضچه‌ها و رودخانه‌ها
• مسافران بین‌المللی
• افرادی که از طریق تماس‌های جنسی در معرض مدفوع انسانی قرار می‌گیرند.
راه های ابتلا به ژیاردیازیس Giardiasis
• بلع ژیاردیا از سطوح (از قبیل دستشویی حمام، جداول، جایگزین کردن پوشک یا از طریق اسباب‌بازی) که حاوی مدفوع (خلط) فرد یا حیوان آلوده، قابل‌انتقال است.
• آب آشامیدنی یا استفاده از یخ ساخته‌شده از منابع آب درجایی که ژیاردیا لامبلیا ممکن است زندگی کند (به‌عنوان‌مثال، آب ناسالم نشده یا تصفیه نشده از دریاچه‌ها، جریان‌ها یا چاه‌ها).
• نوشیدن آب ناسالم در هنگام شنا کردن یا بازی در آب که ممکن است در آن انگل ژیاردیا زندگی کند، به‌ویژه در دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، چشمه‌ها، حوضچه‌ها و جریان‌ها
• خوردن غذایی که حاوی انگل ژیاردیا لامبلیا است.
• داشتن تماس باکسی که مبتلابه بیماری ژیاردیازیس است.
• سفر به کشورهایی که ژیاردیازیس رایج است.
هر چیزی که در تماس با مدفوع (خلط) انسان یا حیوانات آلوده باشد، می‌تواند با انگل ژیاردیا آلوده شود. هنگامی‌که انگل بلع می‌شود، افراد آلوده می‌شوند. ممکن نیست که از طریق تماس با خون افراد به این انگل آلوده شوند.
علائم ژیاردیازیس Giardiasis
عفونت ژیاردیا می‌تواند علائم متفاوتی از قبیل اسهال، نفخ شکم، کرامپ‌های شکمی، بی‌اشتهایی، کاهش وزن، سوء جذب ویتامین‌های محلول در چربی مثل ویتامین A و نیز ویتامین B12 ، تغییر در ساییدگی پرزهای روده، دفع مدفوع چرب داشته باشد و یا هیچ‌گونه علائمی نداشته باشد. علائم ژیاردیا معمولاً 1 تا 2 هفته پس از آلوده‌شدن بروز می‌کند.
به طور خلاصه علایم این بیماری عبارت است از:
• اسهال
• وجود گاز یا نفخ
• مدفوع چرب (اسهال چرب یا همان استئاچوره)
• گرفتگی معده یا شکم (کرامپ های شکمی)
• ناراحتی معده یا حالت تهوع
• کم آبی (دهیدراتاسیون).
این علائم همچنین ممکن است باعث کاهش وزن شود.
انواع ژیاردیازیس
ژيارديازيس حاد
در این نوع ژيارديازيس دوره نهفتگی معمولا 1 تا 3 هفته بطول ميانجامد، و بعد از این مدت نشانه های بيماری ظاهر مي شوند.
اسهال، درد شکم، نفخ، آروغ زدن، دفع گاز، تهوع و استفراغ از شایع ترین نشانه ها می باشد.مدت زمان بيماری معمولاً بيش تراز 1 هفته طول می کشد، اما در اکثر موارد اسهال بهبود میابد.
ژيارديازيس مزمن
در بيماران مبتلا به ژيارديازيس مزمن معمولا علايم نوع حاد وجود دارد. اما اسهال لزوما علامت مشخص بيماری نيست، اما سایر علایم مانند افزايش دفع گاز، و دفع مدفوع شل وگاه کاهش وزن روی می دهد.
بسیاری از داروهای تجویزی برای درمان ژیاردیازیس در دسترس هستند. اگرچه انگل ژیاردیا می‌تواند همه افراد را آلوده کند، نوزادان و زنان باردار با احتمال بیشتری ممکن است از کمبود آب بدن از اسهال ناشی از ژیاردیا لامبلیا رنج ببرند.
برای جلوگیری از کم‌آبی بدن در نوزادان وزنان باردار باید درحالی‌که این افراد بیمار هستند، مایعات زیادی بخورند. از دست دادن آب بدن می‌تواند برای نوزادان خطرناک باشد، بنابراین مهم است که والدین با ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد گزینه‌های درمان برای نوزادان خود صحبت و مشورت کنند.
راه انتقال ژيارديازيس
انتقال ژیاردیا به انسان از طریق مدفوعی-دهانی بوده و منابع اصلی آلودگی آب و مواد غذایی هستند. بنابراین بلع کیست ژیاردیا هر طریق(آب آشامیدنی و غذای آلوده، آب استخرها، سطوح آلوده اماکن بهداشتی عمومی، تماس با افراد آلوده با یا بدون علائم...) می‌تواند باعث استقرار انگل در روده باریک و ژیاردیازیس گردد.
تماس‌های جنسی به‌ویژه تماس مقعدی‌دهانی در انتقال ژیاردیا نقش داشته و گزارش‌هایی مبنی بر شیوع بالای عفونت در بین مردان هم جنس باز وجود دارد.
پیشگیری از ژیاردیازیس Giardiasis
همانند سایر بیماری های عفونی رعایت درست بهداشت فردی و اجتماعی ،توجه به استفاده از آب‌آشامیدنی سالم و بهداشتی ،استفاده از مواد غذایی بهداشتی ، کنترل دقیق و نظارت بر مراحل ایجاد مواد غذایی از تهیه تا تولید، توزیع و فروش مواد غذایی ، انجام معاینات‌دوره‌ای برای افرادی که در معرض خطر ابتلا به بیماری هستند و درصورت ابتلا ، درمان به موقع و مناسب آنها از بهترین روش های پیشگیری در این بیماری می باشد.
برای جلوگیری و کنترل بیماری ژیاردیازیس و عفونت ناشی از انگل ژیاردیا، مهم است که:
• بهداشت و نظافت شخصی را رعایت کنید
• اجتناب از خوردن آب (نوشیدنی یا تفریحی) که ممکن است آلوده باشد
• از خوردن غذاهایی که ممکن است آلوده باشند اجتناب کنید
• جلوگیری از تماس و آلودگی با مدفوع (دیگر اخلاط و ترشحات بدن) در طول رابطه جنسی
آیا این امکان وجود دارد که به بیماری ژیاردیازیس از طریق حیوان خانگی مبتلا شد؟
خطر ابتلا به عفونت ژیاردیا از سگ‌ها و گربه‌ها در افراد کم است. نوع دقیق ژیاردیا که انسان را آلوده می‌کند، معمولاً مشابه نوعی نیست که سگ‌ها و گربه‌ها را آلوده می‌کند.
تشخيص ژیاردیازیس Giardiasis
با مشاهده آنتي ژن انگل، کيست ها و يا تروفوزوئيت های انگل در مدفوع ویا روده باریک وجود این بیماری تشخیص داده می شود . شکل کيست ها بيضوی است ودارای 4 هسته می باشند.اما شکل تروفوزوئيت ها گلابی شکل است و دارای دو هسته و 4 جفت تاژک هست. به علت دفع متغیر کیست ها معمولا نمی توان کيست ها را مشاهده کرد و باید به تکرار آزمايش مدفوع، نمونه برداری از مايع دئودنوم و بيوپسی از روده باريک پرداخت.
درمان ژیاردیازیس Giardiasis
براي درمان ژيارديازيس از روش های زير استفاده می شود:
مصرف مترونيدازول (البته با توجه به دستور پزشک) در بيش از 90% سبب بهبود بیماری می شود.
کيناکرين تاثیر مثبتی در روند بهبود بیماری دارد.
داروی موثرتر از مترونيدازول يا کيناکرين تينيدازول می باشد.
برای کودکان از فورازوليدون استفاده می شود.
از نيتازوکسانيد برای درمان کودکان استفاده می شود.
از پارومومايسين که نوعی آمينوگليکوزيد خوراکی است و بخوبی جذب نمی شود، براي درمان زنان باردار دارای علایم بیماری استفاده می شود .
دیگر داروها مانند فورازوليدون ، مترونيدازول و کيناکرين نیز در درمان ژيارديازیس مؤثرند . مصرف کيناکرين و مترونيدازول در افراد باردار ممنوع است و بهتر است با رعايت بهداشت فردی و استفاده نکردن آب آلوده از ابتلا به بیماری پيشگيری کرد.
دیدگاه