TIBC در آزمایش خون یکی از فاکتورهای مهمی است که در زمان انجام این آزمایش، اندازه‌گیری می‌شود.
TIBC مخفف “A total iron-binding capacity” و به معنی ظرفیت اتصال آهن کامل است. این فاکتور، توانایی خون برای چسبیدن به آهن و انتقال آن به سراسر بدن را بررسی می‌کند.
آهن در تمامی سلول‌های بدن یافت می‌شود و وجود مقادیر مناسب آن در خون، برای سلامتی و ادامه فعالیت بدن، کاملا مهم و ضروری است. شما آهن مورد نیاز خود را از طریق رژیم غذایی دریافت می‌کنید.
در این مقاله به بررسی TIBC در آزمایش خون و تفسیر نتایج آن می‌پردازیم. اگر نگران کمبود یا افزایش آهن بدن خود هستید، حتما تا پایان با ما همراه باشید.
آهن چه نقشی در بدن دارد؟
آهن یکی از ضروری‌ترین مواد معدنی برای بدن انسان محسوب می‌شود؛ زیرا بدون این ماده، هموگلوبین در بدن ساخته نمی‌شود! هموگلوبین یک پروتئین مهم در گلبول‌های قرمز است که اکسیژن را در سراسر بدن منتقل می‌کند.
کمبود آهن می‌تواند منجر به کاهش تولید هموگلوبین، کاهش گلبول‌های قرمز و در نهایت کم خونی شود. کم خونی ناشی از فقر آهن، یکی از شایع‌ترین انواع این بیماری در سراسر جهان محسوب می‌شود.
همان‌طور که اشاره شد، شما آهن را از طریق رژیم غذایی خود دریافت می‌کنید. برخی از منابع غذایی سرشار از آهن عبارتند از:
- سبزیجات با برگ سبز تیره مانند اسفناج
- لوبیا
- تخم مرغ
- غذاهایی دریایی
- غلات کامل
هنگامی که آهن وارد بدن شما می‌شود، توسط یک پروتئین به نام ترانسفرین (که توسط کبد تولید می‌شود) در سراسر خون، جریان پیدا می‌کند. TIBC در آزمایش خون بررسی می‌کند که میزان توانایی این پروتئین برای انتقال آهن، چقدر است.
چرا باید TIBC اندازه‌گیری شود؟
آزمایش خون یکی از مهم‌ترین آزمایش‌های پزشکی است که در آن، وضعیت سلامتی کلی، کمبود مواد معدنی و ویتامین‌ها، سلامتی اندام‌های مهم مانند کبد و کلیه و … بررسی می‌شود. TIBC یکی از فاکتورهای مهم این آزمایش است که میزان آهن موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کند.
پزشکان معمولا TIBC را برای بررسی شرایط پزشکی که منجر به مقادیر غیر طبیعی آهن (آهن کم یا آهن بیش از حد زیاد) در خون شما می‌شوند، تجویز می‌کنند.
علائم کمبود آهن در بدن
یکی از مهم‌ترین دلایلی که پزشک فاکتور TIBC در آزمایش خون را اندازه‌گیری می‌کند، به احتمال ابتلای شما به کم خونی مربوط می‌شود. کمبود آهن، شایع‌ترین نوع کمبود تغذیه‌ای در جهان است و معمولا، به کم خونی ناشی از فقر آهن منجر می‌شود.
برخی از مهم‌ترین علائم کمبود آهن در بدن عبارتند از:
- احساس خستگی و ضعف
- رنگ پریدگی
- افزایش عفونت‌ها
- احساس سرمای مداوم
- تورم در ناحیه زبان
- مشکل در تمرکز
- تاخیر در رشد ذهنی (در کودکان)
پزشک ممکن است با مشاهده یک یا چند مورد از علائم بالا، به کمبود آهن در بدن شما شک کرده و TIBC در آزمایش خون را تجویز کند.
علائم افزایش آهن در بدن
یکی دیگر از عواملی که ممکن است باعث تجویز تست TIBC توسط پزشک شود، مشکوک شدن او به افزایش بیش از حد آهن در خون شما است. سطح بالای این ماده در بدن، معمولا نشان دهنده یک بیماری زمینه‌ای است.
تذکر: در موارد محدودی، افزایش بیش از حد آهن در خون، ممکن است بر اثر زیاده‌روی در مصرف ویتامین‌ها یا مکمل‌های آهن باشد.
مهم‌ترین عوامل افزایش آهن در خون عبارتند از:
- احساس درد در ناحیه مفاصل
- تغییر رنگ پوست به برنزه یا خاکستری
- درد شکم
- کاهش ناگهانی وزن
- کاهش میل جنسی
- ریزش مو
- ضربان نامنظم قلب
در صورتی که یک یا چند مورد از علائم بالا را داشته باشید، پزشک ممکن است از طریق بررسی نتایج فاکتور TIBC در آزمایش خون، مقدار آهن موجود در خون شما را اندازه‌گیری و بررسی کند.
چگونه برای آزمایش TIBC آماده شویم؟
ناشتا بودن مهم‌ترین کاری است که باید قبل از انجام این تست انجام دهید. به عبارتی دیگر، از ۸ ساعت قبل از رفتن به آزمایشگاه، باید خوردن و آشامیدن را کنار بگذارید.
بعضی از داروها هم می‌توانند بر نتایج آزمایش TIBC تاثیر بگذارند. بنابراین قبل از انجام این آزمایش، پزشک را در جریان تمامی داروهایی که در حال مصرف آن‌ها هستید، قرار دهید.
برخی از داروهایی که می توانند بر نتایج این آزمایش تاثیر بگذارند عبارتند از:
- هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH)
- قرص‌های ضد بارداری
- کلرامفنیکل
- فلوراید
ممکن است پزشک به شما توصیه کند که مصرف برخی از داروها را قبل از انجام آزمایش TIBC قطع کنید. با این حال، شما نباید بدون مشورت با پزشک خود، مصرف هیچ دارویی را قطع کنید.
آزمایش TIBC چگونه انجام می‌شود؟
ممکن است در کنار آزمایش TIBC، یک تست دیگر با عنوان آزمایش آهن سرم (serum iron) هم تجویز شود که میزان آهن موجود در خون شما را اندازه‌گیری می‌کند. این دو آزمایش در کنار هم به پزشک کمک می‌کنند اطلاعات دقیقی را در رابطه با آهن بدن شما، به دست بیاورد.
برای انجام تست TIBC یک نمونه کوچک خون از ورید دست یا خم آرنج شما گرفته می‌شود. یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی، ابتدا این ناحیه را با یک ماده ضد عفونی کننده تمیز کرده و سپس یک نوار الاستیک را دور بازوی شما می‌بندد.
سپس یک سوزن در رگ شما فرو می‌شود که معمولا با یک سوزش یا احساس گزگز خفیف همراه است. با این حال، آزمایش TIBC معمولا دردناک نیست. با این کار، خون کافی برای انجام آزمایش، از بدن شما جمع می‌شود.
در نهایت نمونه خون گرفته شده برای بررسی و تجزیه و تحلیل، به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. در نهایت، باید نتایج آزمایش TIBC را برای بررس دقیق، به پزشک خود نشان دهید.
به طور کلی، آزمایش‌های خون از جمله تست TIBC بی‌خطر هستند و عوارض جانبی ندارند. با این حال، در موارد محدودی، ممکن است علائم زیر را بعد از انجام این آزمایش، تجربه کنید:
- خون‌ریزی بیش از حد
- غش یا سرگیجه
- جمع شدن خون در زیر پوست
- عفونت در محل خون‌گیری
تفسیر نتایج TIBC در آزمایش خون
اکثر آزمایش‌گاه‌ها و پزشکان، محدوده نرمال فاکتور TIBC در آزمایش خون را برای بزرگسالان، بین ۲۵۰ تا ۴۵۰ میکروگرم در هر دسی لیتر خون، در نظر می‌گیرند.
در صورتی که نتیجه آزمایش شما، مقادیر بالاتر از ۴۵۰ میکروگرم را نشان دهند، سطح آهن موجود در خون شما پایین است. این اتفاق می‌تواند به یکی از دلایل زیر رخ دهد:
1- کمبود آهن در رژیم غذایی
2- از دست دادن خون در دوران قاعدگی (بانوان)
3- بارداری (بانوان)
در صورتی که فاکتور TIBC آزمایش شما مقادیر کمتر از ۲۵۰ میکروگرم را نشان دهد، سطح آهن خون شما، بالاتر از حد طبیعی است. این اتفاق به یکی از دلایل زیر رخ می‌دهد:
- آسیب کبدی
- تزریق مکرر خون
- مسمومیت با آهن یا سرب
- کم خونی سلول داسی شکل (یک بیماری ارثی که باعث تغییر شکل گلبول‌های قرمز می‌شود)
در نهایت و بعد از بررسی‌های لازم، پزشک می‌تواند مشاوره‌های لازم را در زمینه رساندن سطح آهن بدن به وضعیت نرمال و طبیعی، به شما ارائه خواهد داد.
دیدگاه