آزار جنسی در محل کار | چگونه با آزار جنسی در محل کار مقابله کنیم؟

آزار جنسی در محل کار

برخی از زنان در محیط کار خود با آزار جنسی روبه‌رو هستند، آزار جنسی لزوماً به معنای تعرض فیزیکی نیست، بلکه به هر نوع رفتاری گفته می‌شود که از جانب مرد اتفاق افتاده و بار جنسی داشته باشد و زن راضی به دریافت آن نباشد، زنان هم معمولاً در برابر این آزارها سکوت می‌کنند تا آبرو و کار خود را حفظ کنند.

طبق یک نظرسنجی، 70 درصد از زنان کارمند با آزار و اذیت جنسی در محل کار روبرو می‌شوند. آیا تا بحال در محیط کار دچار آزار جنسی شده‌اید؟ اگر دچار این آزار شدید، ممکن است در ابتدا دقیقا ندانید چه کاری باید انجام دهید.

به مزاحمت هایی که به دلیل جنسیت شخص به وی وارد می شود، آزار جنسی گفته می شود. حال این مزاحمت ها می تواند در شکل کلامی، روانی و یا جسمی به شخص قربانی وارد شود.

آزار جنسی تنها به رابطه جنسی ختم نمی‌شود بلکه نگاه‌های چشم چرانانه، به کار بردن کلماتی که به شریک جنسی گفته می‌شوند، تمایل برای دوست شدن و تقاضای صریح رابطه جنسی از نمونه‌های شایع این مسئله است.

آزار جنسی در محل کار نه تنها برای قربانیان خجالت آور و ناراحت کننده است، برای سلامت روان آنها نیز خطرناک است. در واقع، آزار جنسی می تواند قربانی را دچار افسردگی و اضطراب تا شرم و گناه و سرزنش خویشتن کند.

مصداق های آزار جنسی در محل کار

اولین گام در مورد آزار جنسی در محل کار، شناسایی آن و تایید چیزی است که برایتان رخ داده است. بسیاری از قربانیان سعی می کنند تا حد امکان خوشبینانه فکر کنند و از تعبیر رفتارهای رئیس یا همکار خود به عنوان آزار جنسی خودداری می کنند. در واقع، در بسیاری از موارد تشخیص تفاوت آزار جنسی و رفتارهای بی منظور یا سوءتفاهم دشوار است. همین است که اغلب باعث می شود که فرد آزارگر به خود جسارت ادامه رفتارهای نابه هنجارش را بدهد.

رفتارهای زیر از انواع آزارهای جنسی در محل کار تلقی می شوند و شما حق دارید از فرد مرتکب بخواهید از انجام آنها خودداری کند:

- زیاد نزدیک ایستادن در هنگام صحبت و استفاده از لحن خودمانی،

- ابراز نظر درباره ظاهر و اندام شما،

- پرسش درباره مسائل خصوصی مانند رابطه جنسی شما با همسرتان و کیفیت آن،

- اصرار به صحبت کردن درباره تجربیات عاطفی و جنسی،

- اصرار به ملاقات در ساعات غیرکاری،

- صحبت درباره موضوعات جنسی و ارسال پیام با محتوای نامناسب در این زمینه.

- گفتن جوک های جنسی و کنایه های مستهجن،

- لمس شدن نابه جا از سوی فرد آزارگر به خصوص در نقاطی از بدن که به شما حس بدی می دهد و نگه داشتن طولانی مدت دست بر روی همان نقطه همراه با فشار یا لمس ملایم،

- احساس قدرت از سوی فرد آزارگر با انجام رفتارهای آزارگرانه

- ناتوانی قربانی در توقف رفتارهای فوق

دلایل پذیرش و سکوت در برابر آزار جنسی در محل کار

از مهم‌ترین د‌‌لایل پذیرش آزارها، نیاز مالی، عد‌‌م د‌‌اشتن تخصص، حمایت های خانواد‌‌گی کمتر، بی اطلاعی از قوانین و همچنین ترس از اخراج است. زنان د‌‌چار تبعیض مضاعف به دلایل اقتصادی نیز می شوند‌‌. به عبارت د‌‌یگر، آنان هم رنج زن بود‌‌ن و نگاه جنسیتی نسبت به خود‌‌ را د‌‌ر محیط های شغلی بر د‌‌وش می کشند‌‌ و همچنین دچار رنج ناشی از داشتن شغلی هستند که د‌‌ارای کمترین حقوق، امکانات و تخصص است.

شرایط خود‌‌ِ زنان اعم از پایگاه اقتصاد‌‌ی و اجتماعی، تحصیلات، تجرد‌‌ یا تأهل و از همه مهم تر میزان نیازشان به کاری که انجام می د‌‌هند‌‌، عواملی مؤثر د‌‌ر میزان آزار‌ جنسی د‌‌ر محل کار محسوب می شود‌‌. به غیر از آزار جنسی توسط کارفرما، آزار کلامی و شوخی های جنسی همکاران مرد نیز زنان را تهدید می کند.

تاثیرات آزار جنسی در محل کار بر زنان

هر کسی با ترومای ناشی از آزار جنسی در محل کار به نحوی برخورد می کند، اما بسیاری از قربانیان در روزهای اول احساس شوکه شدن دارند و سعی می کنند موضوع را انکار کنند. این پاسخ ها طبیعی است و به دلیل احساس قربانی بودن باعث پایین آمدن حس عزت نفس در فرد می شود. پاسخ فرد به این مسئله به قدری اهمیت دارد که می تواند باعث ایجاد اختلال در عملکرد روزمره او شود. کلید این امر حل مشکل یا رها کردن محیط کار است.

پس از قرار گیری تحت آزار جنسی در محیط کار، بروز اشکال در خواب، اشکال در بیدار شدن، اختلال در غذا خوردن، ورزش کردن و هر کاری که پیش از این فرد به راحتی انجام می داد و از آن لذت می برد، غیر طبیعی نیست. سایر علائمی که آزار جنسی در محل کار می تواند باعث آن شود عبارتند از سردرد، اشکال در تمرکز، بی حواسی، مشکلات گوارشی، افزایش فشار خون. قربانی احساس می کند به او خیانت شده است. احساس خشم، ناتوانی، ناامیدی و نداشتن کنترل در بین قربانیان طبیعی است. در موارد شدید، قربانی دچار احساس افسردگی، اضطراب و افکار خودکشی می شود.

برخورد با آزار جنسی در محل کار چیزی است که نباید بی اهمیت شمرده شود یا نادیده گرفته شود. بسیاری از افرادی که دچار این مشکل می شوند از ترس از دست دادن شغل خود یا مورد قضاوت قرار گرفتن سکوت می کنند و این واکنش باعث می شود که قربانی به چیز دیگری مانند الکل یا مواد مخدر پناه ببرد یا دچار افسردگی شود. چنانچه نمی توانید مشکل را حل کنید، با یکی از مشاوران آنلاین ما تماس بگیرید تا با ارائه راهکارهای مناسب به شما کمک کند. به یاد داشته باشید که کمک گرفتن از یک مشاور نشانه ضعف شما نیست، در واقع تاییدی بر هوش و شجاعت شماست.

شیوه مقابله با آزار جنسی در محل کار

بسیاری از قربانیان آزار جنسی به علت ناآگاهی، شوک یا مشورت‌های نادرست، معمولاً هیچ اقدامی انجام نمی‌دهند یا خیلی دیر اقدام می‌کنند. بنابراین توصیه‌های زیر هنگام مواجهه با آزار جنسی، کمک کننده خواهد بود:

سکوت نکنید

بزرگ ترین سپر امنیتی آزارگران جنسی، سکوت قربانیان است که به آن‌ها مجال پیشروی می‌دهد. این افراد معمولاً از سکوت و ترس قربانیان استفاده می کنند و گستاخ‌تر می‌شوند. اگر آزار جنسی را گزارش ندهید باعث می‌شوید افراد دیگری نیز مانند شما قربانی آن شوند.

 آن را مستند کنید

قبل از اینکه کار دیگری انجام دهید، وقت بگذارید و یادداشت های مفصلی درباره آنچه اتفاق افتاده، بنویسید. آنچه گفته شده یا انجام شده است، توسط چه کسی، چه زمانی و نام هر شاهد را بنویسید. هرگونه ایمیل، متن یا ارتباطات رسانه‌های اجتماعی توهین آمیز را یادداشت کنید. این اطلاعات را در دستگاه‌های شخصی خود یا در خانه ذخیره کنید، نه در محل کار. همچنین صحبت با همکارانی که به آن‌ها اعتماد دارید می‌تواند مفید باشد. ممکن است دیگران که تجربیات مشابهی داشته‌اند به تقویت پرونده شما کمک کنند.

اگر تصمیم دارید آزار جنسی را گزارش کنید، اگر بتوانید به تاریخ‌های خاص و نظرات یا رفتارهای بسیار خاص اشاره کنید، به شما کمک می‌کند. بنابراین وقتی آن همکار مجدداً علیه شما دست به حرکتی زد. یا رئیس شما در جلسه کارکنان یک شوخی کثیف دیگر کرد، آن را بنویسید. اگر فرد مزاحم به شما زنگ می‌زند، صدای وی را ضبط کنید و  به هیچ وجه آن‌را پاک نکنید. از پیغام‌هایی که  رد و بدل شده، اسکرین‌شات تهیه کنید و سپس از آن پرینت بگیرید.

روشن کنید که این کار نامطلوب است.

از آنجا که عنصر اصلی آزار جنسی، ناخواسته بودن رفتار است. اگر احساس راحتی نمی‌کنید، مشخص کنید که این کار مناسب نیست.

به عنوان مثال، فرد آزار دهنده به شما پیشنهادی را می‌دهد. شما می‌توانید بگویید:

این نوع مکالمه در محل کار نامناسب است. من را ناراحت می‌کند این باعث ناراحتی دیگران می‌شود. لطفاً دیگر این کار را نکنید.

شما نباید از این طریق ارتباط برقرار کنید. برای من توهین آمیز است لطفا از این طریق با من صحبت نکن.

من نمی‌خواهم با شما قرار بگذارم.

دیگر تعارف نکنید من را ناراحت می‌کند.

اگر آزار و اذیت ادامه پیدا کند و بعداً تصمیم بگیرید شکایت خود را به کارفرما برسانید. این می تواند به شما کمک کند که بتوانید صادقانه بگویید که این رفتار ناخواسته را روشن کرده‌اید و خواستار جلوگیری از آن بودید.

آزار را گزارش دهید

اگر در سازمان شما، دستورالعمل یا قوانین مشخصی در خصوص آزار جنسی وجود دارد، موضوع را به فرد مسئول گزارش دهید. اگر مزاحم، خود مدیر یا فرد مسئول باشد، به معاونان یا دیگر همکارانی که فکر می‌کنید در این باره می‌توانند اثر گذار باشند، موضوع را گزارش دهید. این گزارش بهتر است به صورت کتبی باشد تا بعداً بتوان به عنوان سند قانونی در دادگاه استفاده کرد.

با یک وکیل مشورت کنید.

از لحاظ تئوری، شما نیازی به وکیل ندارید که آزار جنسی را به کارفرمای خود گزارش دهید یا اتهامی را به رسیدگی شکایت ارائه دهید. اما اگر وضعیت را گیج کننده می‌دانید. شما به مشاوره نیاز دارید که مشخص کنید  آیا برخی رفتارها آزار جنسی هستند، یا دلیل نگرانی از اینکه کارفرمای شما با مهربانی به گزارشی پاسخ نمی دهد، چیست؟ به همین دلیل ممکن است بخواهید از مشاوره حقوقی کمک بگیرید.

با پلیس تماس بگیرید

اگر به زور هدف تجاوز جنسی یا تعرض جسمانی قرار گرفتید، سعی کنید محیط را ترک نکنید و بلافاصله با پلیس۱۱۰ تماس بگیرید تا شواهد لازم برای متهم کردن آزارگر جنسی از بین نرود. معمولاً تیم ویژه آگاهی از آثار متجاوز روی لباس یا بدن قربانی، نمونه‌برداری می‌کنند.

شغل خویش را ترک کنید

اگر تمام موارد فوق را انجام دادید ولی فایده‌ای نداشت، بهترین راه ترک شغل خویش است. شاید از نظر اقتصادی، تحت فشار قرار بگیرید اما در نهایت خود را از رنجی مداوم مصون نگه می‌دارید.

پیشنهاداتی برای بهبود یافتن از آزار جنسی در محل کار

کارکردن بعد از آزار جنسی در محل کار، می‌تواند دلهره‌آور باشد. ممکن است در موقعیتی قرار بگیرید که نتوانید کارهایتان را انجام دهید و ناامید شوید. باید کارها را کم‌کم انجام دهید و از دیگران در این زمینه مشاوره بگیرید. باید بتوانید با تجربه خود کنار بیایید؛ برای بهبودی از اثرات آزار جنسی در محل کار راهکاری را پیدا کنید و به‌سمت جلو پیش بروید.

در ادامه، اقداماتی را بیان می‌کنیم که قربانیان آزار جنسی باید در راستای آنها گام بردارند تا وضعیت خود را بهبود بخشند.

۱. اتفاق رخ‌داده را بپذیرید

اتفاقی را که رخ‌ داده است، بپذیرید. سعی نکنید اقدام انجام‌شده را کوچک بشمارید یا برای کار فرد خطاکار، بهانه یا توجیهی پیدا کنید. بسیار مهم است که احساسات خود را ابراز کنید و خشم و جریحه‌دار‌شدن احساسات خود را سرکوب نکنید. برای ابراز این احساسات از روش‌های درستی مانند دعا، مدیتیشن، یوگا استفاده کنید و استرس خود را کاهش دهید.

۲. درباره آزار و اذیت جنسی با فردی صحبت کنید

همیشه صحبت با افراد درست، مفید است. بکوشید تا کسی را پیدا کنید که به احساسات و دیدگاه شما احترام بگذارد. احساسات خود را با کسی در میان نگذارید که قصد دارد شما را نصیحت کند؛ به‌عنوان مثال، فردی که می‌خواهد بگوید زیاده‌روی کرده‌اید یا بی‌خودی احساساتی شده‌اید. اگر کسی نیست که بتوانید با او صحبت کنید، بکوشید تا در گروهی اجتماعی عضو شوید و با یکی از اعضای گروه گفت‌وگو کنید.

۳. درباره این تجربه بنویسید

توضیح دهید که اثرات آزار جنسی در محل کار بر روی شما چگونه بوده است. احساسات خود را واکاوی کنید. برخی اوقات، مفید است که برای فردی که شما را آزار داده است، نامه بنویسید. تمام چیزهایی را که دوست دارید به او بگویید، برایش بنویسید. این کار می‌تواند بسیار خوب باشد و باعث شود که شما خودتان را خالی کنید؛ همچنین می‌تواند به شما کمک کند تا اتفاقی را که برایتان افتاده است، بهتر درک کنید. این کار بسیار مفید است و باعث می‌شود هرچه که در ذهنتان دارید، خالی کنید و بدون محدودیت درباره آن حرف بزنید.

۴. خودتان را سرزنش نکنید

شما مقصر این اتفاق نیستید، باعث‌وبانی آن نبوده‌اید و نمی‌توانید دیگران را کنترل کنید. به خودتان یادآوری کنید که چیزی نیست که بخواهید به خاطرش شرمنده باشید و احساس گناه کنید. اگر خودتان را سرزنش کنید، دیرتر حالتان خوب می‌شود. به خودتان یادآوری کنید که فقط فرد خطاکار، مقصر این اتفاق است. شما فقط می‌توانید انتخاب کنید که چگونه می‌خواهید با این اتفاق برخورد کنید. به خاطر داشته باشید که باید به‌طور مناسبی واکنش و کارهای خود را کنترل کنید.

۵. پیوسته این تجربه را نشخوار نکنید

بخش مهمی از فرایند بهبود، در این است که گذشته و آسیب‌هایی که به شما وارد شده است را پشت سر بگذارید. برخی از اوقات، این کار با تغییر شغل یا حرفه صورت می‌گیرد. شاید باید دوباره فکر کنید که واقعا چه کسی هستید؛ زیرا خیلی از اوقات، هویت افراد به کارشان گره می‌خورد. کشف کنید که چه چیزی به شما معنا می‌دهد. سرگرمی جدیدی را آغاز کنید و علایق خود را توسعه دهید. از همه مهم‌تر اینکه به آنچه که رخ داده است، فکر نکنید. روش درستی را پیدا کنید تا گذشته را پشت سر بگذارید و بکوشید تا روحیه مثبتی داشته باشید.

۶. از این تجربه بهره‌مند شوید و به دیگران کمک کنید

برخی از اوقات، می‌توانید اتفاقی را که برایتان رخ داده است، با تجربه خود ادغام کنید و به آن معنا ببخشید؛ برای مثال، می‌توانید در وبلاگتان درباره تجربیات خود، متنی را بنویسید و پیشنهاداتی را به خوانندگان ارائه دهید؛ می‌توانید گروهی اجتماعی را رهبری کنید؛ سایتی را طراحی کنید برای افرادی که مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند یا با دیگران گفت‌وگو کنید. می‌توانید در انجمن‌هایی غیرانتفاعی عضو شوید که می‌کوشند تا با اثرات آزار جنسی در محل کار مقابله کنند. نکته کلیدی این است که تجربه منفی خود را به نکته مثبتی تبدیل کنید. با انجام این اقدامات، قدرت تحمل و تاب‌آوری خود را افزایش می‌دهید.

۷. مشاوری را پیدا کنید

اگر پس از آزار جنسی، به مشکلی دچار شده‌اید و نمی‌توانید کارهایتان را انجام دهید، شاید لازم است که با مشاوری صحبت کنید که در زمینه آزارهای جنسی تخصص دارد. مشاورانی که در زمینه تجاوز و سوءاستفاده جنسی تخصص دارند نیز می‌توانند افراد مناسبی باشند. اگر در محل کار یا مدرسه مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که با کارکنان بخش سلامت مجموعه صحبت نکنید. برخی از اوقات، محرمانه‌بودن موضوع حفظ نمی‌شود و مشاور، اطلاعات شما را با همکاران دیگر به اشتراک می‌گذارد. در برخی از موارد، حتی ممکن است به‌خاطر مسئولیت خود، از سازمان و افراد آن حمایت کنند. بهتر است با مشاوری صحبت کنید که در سازمان مسئولیتی ندارد. این کار نه‌تنها موجب می‌شود که موضوع محرمانه باقی بماند و حریم خصوصی شما حفظ شود، بلکه به‌احتمال زیاد راحت‌تر می‌توانید با فردی که در سازمان حضور ندارد، صحبت کنید و موضوع را برای او باز کنید.