یادگارپرستی، جذابیت جنسی شدید و مکرر به شیئی بی‌جان است. افراد مبتلا به نابهنجاری جنسی یادگارپرستی به یک شیء اشتغال ذهنی دارند و برای رسیدن به ارضای جنسی، به این شیء وابسته می‌شوند و آن را به رابطه‌ی جنسی با همسر ترجیح می‌دهند.
یادگارپرستی
یادگارخواهی کانون میل جنسی معطوف به اشیایی نظیر کفش و جوراب و دستکش و جوراب شلواری و شورت و سوتین و چکمه است که ارتباط نزدیکی با بدن آدمی دارد. یادگار خاص مربوط به شخصی است که در دوران کودکی با فرد بیمار ارتباط نزدیک داشته است و کیفیتی دارد که شخص مورد علاقه، مورد نیاز یا حتی آسیب رسان را تداعی می کند. معمولا اختلال در دوره نوجوانی شروع می شود و پس از استقرار معمولا به صورت مزمن در می آید. این اختلال تقریبا منحصرا در مردها دیده می شود. فعالیت جنسی ممکن است مستقیما معطوف به خود یادگار باشد (خود ارضایی با شورت) و یا ممکن است در رابطه جنسی بکار گرفته شود. یادگارپرستی زیر مجموعه ی انحرافات جنسی است.
رایج‌ترین اشیای یادگار اقلام معمولی پوشاک، مانند لباس‌زیر، جوراب، کفش، و چکمه هستند؛ بااین‌حال در نوشته‌های روان‌پزشکی، گزارش‌هایی از دامنه‌ی وسیع یادگارها از جمله مواد لاستیکی، اشیای چرمی ، پوشاک، سنجاق قفلی، و حتی دست و پای قطع‌شده وجود دارد. برخی از یادگارها مانند چکمه‌های قهوه‌ای با لبه‌های خزدار جاذبه‌ی بسیار استثنایی دارند.
یادگار پرست با شیء موردعلاقهی خود تحریک جنسی می‌شود، برخی از آنها شیء یادگار را نوازش می‌کنند یا می‌پوشند، برخی دیگر با بو کردن آن شیء، مالیدن آن، یا مشاهده کردن افرادی که آن را هنگام آمیزش جنسی می‌پوشند تحریک می‌شوند، در برخی موارد یادگار پرست ممکن است حتی تمایلی به آمیزش جنسی با شریک خود نداشته باشد و در عوض با شیء یادگار استمنا کند، برخی مردان فقط در صورتی به نعوظ می‌رسند که شیء یادگار آنها موجود باشد، برخی یادگار پرستان رفتار عجیبی انجام می‌دهند، مثلاً یادگار خود را می‌مکند، روی آن غلت می‌زنند، آن را می‌سوزانند، یا به چند قطعه تقسیم می‌کنند، این اختلال ممکن است باعث شود برخی افراد دست به سرقت بزنند.
ملاک های تشخیص یادگارخواهی
• افراد مبتلا به این اختلال، برای مدت حداقل ۶ ماه، خیال‌پردازی‌های برانگیزنده‌ی جنسی شدید، امیال جنسی، یا رفتارهای مکرری دارند که اشیای بی‌جان را شامل می‌شوند.
• این خیال‌پردازی‌ها، امیال جنسی، یا رفتارها، پریشانی یا اختلال قابل‌ملاحظه‌ای به وجود می‌آورند.
• اشیای یادگار به لباس‌های زنانه‌ای که در مبدل پوشی مصرف می‌شوند یا وسایلی که برای تحریک لمسی اندام تناسلی، نظیر لرزانه (ویبراتور) به کار برده می‌شوند، محدود نمی‌شوند.
ملاک‌های تشخیصی سازمان بهداشت جهانی
1. یادگار (شی غیرزنده) مهمترین منبع تحریک جنسی محسوب می‌شود یا برای ارضا جنسی ضروری است.
2. ملاک‌های کلی اختلال رجحان جنسی باید موجود باشند:
• فرد به طور مکرر دچار امیال یا تخیلات جنسی عمیق مربوط به فعالیت‌ها با اشیا غیر عادی می‌شود.
• فرد بر اساس این امیال غیرعادی عمل می‌کند یا بر اثر آنها به میزان زیادی دچار ناراحتی می‌شود.
• رجحان غیرعادی فرد حداقل ۶ ماه دوام یافته است.
گاهی یادگارخواهی به سادگی می تواند بخشی از رفتار جنسی طبیعی باشد. همان گونه که هر یک از انسان‌ها سلیقه خاصی دارند و دیدن نوع خاصی از البسه یا اعضای خاصی از بدن برای آنها ممکن است جذاب‌تر باشد.
برای اینکه بهتر متوجه این موضوع شوید به مثال زیر توجه کنید:
اگر فردی از شریک جنسی اش تقاضا کند که در حین رابطه جنسی، لباس چرم بپوشد، این ملاک یادگارخواهی نخواهد بود، اما اگر همین فرد در خیابان با دیدن یک پالتوی چرم پشت ویترین یک مغازه (یعنی در یک موقعیت نامتناسب) دچار نعوظ شود، یا اگر بدون وجود لباس چرم (بدون وجود شی یادگار) نتواند در ارتباط جنسی به تحریک و ارضا برسد، این وضعیت، ملاک یادگارخواهی خواهد بود، یعنی فرد برای کسب رضایت جنسی نیاز دارد که در خلال رابطه جنسی‌اش حتماً شیء یادگار (در این مثال، چرم) وجود داشته باشد.
خود ارضایی با اشیایی مانند کفش و جوراب و لباس زیر زنانه نیز از دیگر مشخصه‌های یادگارخواهی است.
سبب شناسی یادگارپرستی
این اختلال معمولاً در دوران بلوغ شروع می‌شود، اما قبل از نوجوانی هم می‌توانند رشد کنند.
هیچ دلیلی برای این اختلال ثابت نشده است. برخی از نظریه پردازان معتقدند که این اختلال از تجربیات دوران کودکی پیشرفت می‌کند که در آن اشیا با حس لذت بخش جنسی مرتبط بوده است.
دیگر نظریه پردازان یادگیری در به ارتباط بین شرطی سازی و استمناء در دوران بعد از کودکی و نوجوانی اشاره می‌کنند.
مدل های یادگیری رفتاری نشان می‌دهد که کودکانی که قربانی یا ناظر رفتارهای جنسی نامناسب هستند یاد می‌گیرند که تقلید کنند و بعدها این رفتار آنها تقویت شود.
در موارد بسیار رایج در مورد مردان، نشان می‌دهد .که شک و تردید در مورد مردانگی و توانایی خود و ترس از طرد و تحقیر شدن، می‌تواند برخی از دلایل آن باشد.
راه های درمان یادگارپرستی
• کنترل خارجی
• کاهش سایق‌های جنسی
• درمان اختلالات همزمان
• درمان شناختی–رفتاری
۱ دیدگاه