بافت تاریخی شهر یزد
شهر زیبا و تاریخی یزد از نظر بافت تاریخی و معماری خانه هایش شهرت خاصی در ایران دارد و دارای آثار و بناهایی با قدمت بسیار است.
بافت تاریخی یزد در مرکز این شهر قرار دارد و یک محدوده توریستی به حساب می آید، که صرفا یک منطقه توریستی نیست و زندگی مسکونی در این محدوده در جریان است. این محدوده از نظر وسعت بزرگترین بافت تاریخی محسوب می شود.
ویژگی خانه های این ناحیه کاهگلی بودنشان است که می توان از آنها بعنوان مثال بارز معماری خانه های کویری که در کوچه های باریک قرار دارند، اشاره کرد.
یزد کهنسال، نخستین شهر خشتی و دومین شهر تاریخی دنیا، جایی میان بیایان لوت و دشت کویر، یعنی خشکترین مناطق ایران قرار دارد.
جبر طبیعت، سبب شده نخستین ساکنان این شهر، از هوش انسانی خویش بهره برده و با ایجاد راهحلهایی با طبیعت سرسخت از در دوستی درآیند.
این همزیستی انسان و طبیعت بافتی زیبا، منحصر به فرد و هدفمند را به عنوان هسته اولیه شهر یزد ایجاد کرده است. در گذر ایام، این بافت به خوبی حفظ شد؛ بافت تاریخی یزد حدود ۷۷ محله و قدمتی بیش از ۲۵۰۰سال است.
تاریخچه یزد؛ شهر کهن ایران زمین
یزد بهعنوان یکی از شهرهای تاریخی و کهن ایران، میراثدار تمدنی باستانی در مناطق مرکزی ایران میباشد که در طول تاریخ با نامهای مختلفی شناخته شده است. آثار و بناهای تاریخی کشفشده در شهر یزد، بیانگر قدمتی مربوط به قرن دوم و سوم هجری میباشند؛ هرچند که تاریخ سکونت بشر در این سرزمین، از هزاره سوم پیش از میلاد نیز فراتر رفته است.
شهر یزد در دورهای با نام «کثه» شناخته میشده و طبق نظر برخی محققان، احداث آن به دست «یزدگرد اول ساسانی» صورت گرفته است. در عهد پیشدادیان، طایفههای در حال کوچ از بلخ به پارس، سرزمین یزد را «یزدان» نامیدند و از آن زمان به بعد، یزد را محل عبادت قرار دادند.
معماری خانه های بافت تاریخی شهر یزد
این بافت سنتی و تاریخی یکی از نمونه های شاخص معماری به شمار می رود. در معماری خانه ها و کوچه ها جهت وزش باد و تابش خورشید در نظر گرفته شده است.
هر خانه بخش هایی دارد که عبارتند از: بخش بیرونی و اندرونی حیاط، تختگاه، تالار، بادگیر، سردر، هشتی، اتاق های مجزا برای کارهای مختلف روزانه، آشپزخانه،آب انبار. از جذابترین بخش های هر خانه داشتن سیستم های تهویه طبیعی به نام بادگیر است که دریچه هایی برای ورود باد به حساب می آیند و بوسیله ی این بادگیرها دمای هوا کنترل می شود و باعث می شود این خانه ها خنک شوند.
از دیگر جذابیت های خانه های بافت تاریخی یزد می توان آب انبارها را ذکر کرد که شامل حوضی سر پوشیده است و در بخش زیرزمین خانه ها ساخته ها شده است که سقف و گنبد آن خشتی یا آجری بوده و آب درون این آب انبارها در فصول پر باران جمع و ذخیره می گردد تا در زمانی که بارش کم است مورد استفاده قرار گیرد.
معماری کوچه های بافت تاریخی شهر یزد
کوچه های یزد کوچه هایی باریک و پیچ در پیچ است که به کوچه های آشتی کنان معروف هستند که در میان دیوارهای بلند خانه ها قرار گرفته اند.
دیوار ها از آن جهت بلند است که در کوچه ها سایه ایجاد شود و پیچ ها بدلیل شکستن سرعت بادهای تند وجود دارند. همچنین در بخش هایی از کوچه ها قسمت هایی مسقف بنام ساباط وجود دارد که برای ایجاد سایه برای عابران طراحی شده است.
محله های بافت تاریخی شهر یزد
از محله های تاریخی مهم و معروف یزد می توان به محله قلعه کهنه، محله سر جمع، محله سر دو راه، محله یعقوبی، محله مصلی و محله لب خندق اشاره کرد.
دو محله چهار منار و فهادان شاخص ترین این محلات هستند. از بناهای معروف این محلات می توان به موارد زیر اشاره کرد: مسجد میر خضر شاه یا مسجد بزرگ چهار منار، حسینیهٔ بزرگ چهار منار، بقعه های سید شمس الدین و شاه سید رضا، آبانبار کوچه بندون، باغ و آب انبار دولت آباد.
دیدگاه