بدیویی دهان یا هالیتوز بوی ناخوشایند بازدم فردی است که ممکن است منشا آن حفره دهان باشد یا نباشد.
بوی بد دهان یا هالیتوز
بدبویی دهان یا هالیتوز به وجود بوی بد در هنگام تنفس یا حرف زدن با بازدم گفته میشود. گاهی بوی بد دهان میتواند نشانه بیماری و ناخوشی باشد. بوی بد دهان میتواند در فرد مبتلا ایجاد اضطراب کند و همچنین ممکن است با افسردگی و اختلال وسواس فکری-عملی همراه باشد.
در بیشتر موارد، بدبویی دهان از خود دهان ناشی میشود. شدت بدبویی در ساعات روز متفاوت است. خشکی دهان (در اثر استرس یا روزهداری)، خوردن بعضی مواد غذایی (مانند سیر، پیاز، گوشت، ماهی و پنیر) و مصرف دخانیات و الکل در افزایش و کاهش شدت بدبویی تأثیر دارند.
بدبویی دهان میتواند دائمی (مزمن) باشد، که ۲۵٪ از جمعیت انسانی با شدتهایی متفاوت با این مسئله روبرو است. در ژاپن یک چهارم افراد بالای ۳۰ سال از این موضوع رنج میبرند و در کالیفرنیا این امر تبدیل به وسواس شدهاست.
گاه در برخی افراد در مورد بدبویی دهان، توهم بویایی پیش میآید. این توهم که معمولاً کوتاهمدت است به ندرت نشانهای از صرع لوب گیجگاهی مغز است.
دلایل ایجاد بوی بد دهان یا هالیتوز
عوامل متعددی در ایجاد بوی بد دهان یا هالیتوز موثرند:
علل غیر پاتولوژیک
• افزایش سن: با افزایش سن باکتریهای دهان افزایش می یابد.
• تنفس صبحگاهی: شایعترین علت هالیتوز به علت کم شدن جریان بزاق ph دهان به 7می رسد و آنزیم ها تخریب میشوند که خود باعث بودار شدن بزاق میگردد.
• تنفس گرسنگی: این امر به علت بازدم ریوی محصولات فرار متابولیسم چربیها و پروتئینهای بدن است .کاهش جریان بزاق و خشکی دهان نیز قطعا نقش مهمی دارد.
• داروها: داروهایی همچون دی متیل سولفوکسید، امیل نیتریت پارالدئید، ایزوسورباید، دی نیترات، برخی ویتامین ها مثل ویتامین B6 و تتراسایکلین میتواند موجب هالیتوز شود.
• بوی الکل: در مواردی که فرد مضطرب باشد از دهان او بوی الکل استشمام میشود یا فردی که اعتیاد به الکل دارد.
• تنفس قاعدگی: با توجه به برخی از منابع این بوی بد دهان روز قبل از شروع قاعدگی اغاز می گردد.
• غذاها: به عنوان مثال سیر شناخته شده ترین عامل در به وجود امدن بوی بد دهان است.
• تنفس سیگاری: استعمال سیگار عامل مهمی در به وجود امدن بوی بد دهان می باشد.
علل پاتولوژیک
• دهان و دندان: شایع ترین علت پاتولوژیک هالیتوز مشکلات دهان زبان ودندانهاست. باکتریهای فلور طبیعی دندان قادر به تولید ترکیبات فرار سولفور هستند که بوی بدی ایجاد میکنند.
• بینی: ضایعات تخریبی مثل تومور های ناحیه بینی به علت ایجاد بافت نکروتیک و نشت خون باعث بوی بد می شود.
• خشکی دهان: خشکی دهان به هر علتی چه در اثر مصرف دارو یا عوامل ژنتیک یا در اثر عوارض جانبی بیماریها میتواند ایجاد هالیتوز کند.(بعضی از باکتریهای محیط دهان که جزء فلور طبیعی دهان میباشند میتوانند ترکیبات پروتئینی موجود در دهان را تجزیه کرده که حاصل فعالیت آنها تولید گازهای گوگرد دار مانند سولفید هیدروزن و متیل کاپتان میباشد که باعث بوی دهان میشود.
• سینوس ها: بیماران با سینوزیت مزمن ممکن است هالیتوز داشته باشند.
• لوزه ها و حلق: عفونت مکرر لوزهها منجر به هالیتوز میشود.
• دستگاه گوارش: در آشالازی به علت تجزیه غذا مایعات و بزاق گرد امده در قسمت گشاد مری گازی تولید می شود که خود به صورت آروغ های بد بو نشان می دهد .
• بیماری های سیستمیک: بعضی از بیماری های سیستمیک مانند نارسایی مزمن کلیه (خروج بوی ادرار از دهان) نارسایی کبد (مانند بوی ماهی، بوی شیرین و کپک ) افرار دیابتی (بوی سیب گندیده یا استون).
بیماری های روانی
یکی از عوامل روانی که بعضی بیماران به غلط تصور می کنند دچار هالیتوز هستند توهم بویایی است.
استرس
استرس و فشارهای روانی خود تشدید کننده بازگشت اسید معده به مری است که در اثر آن دهانه بین مری و معده باز می ماند. فتق دهانه مری و معده و استرس علاوه بر خشکی دهان باعث هالیتوز می شود.
راهکار هایی برای رفع بوی بد دهان
در مورد بوی بد دهان خود نگران نباشید، خوشبختانه راههای بسیاری برای مقابله با آن و رفع بوی بد دهان وجود دارد. این روشها شامل رعایت برخی موارد بهداشتی و همچنین پیروی از برخی روشهای کارآمد است.
1. رعایت بهداشت دهان و دندان
مهمترین توصیهای که به افراد میشود، رعایت بهداشت دهان و دندان است. بعد از هر وعدهی غذایی دندانها را مسواک کنید و روزانه نخ دندان بزنید. نخ دندان به اندازهی مسواک زدن اهمیت دارد.
اما به خاطر داشته باشید که توصیه میشود بعد از خوردن شیرینی بلافاصله دندانها را مسواک کنید اما بعد از خوردن غذاهای ترش و اسیدی به مدت ۱ ساعت صبر کنید و پس از آن مسواک بزنید. این کار از آسیب رسیدن به دندانها به دلیل وجود لایهی اسیدی روی دندانها جلوگیری میکند.
حداقل دو دقیقه برای مسواک زدن زمان بگذارید. بعد از مسواک زدن، مستقیما به رختخواب بروید و از خوردن و نوشیدن خودداری کنید. هر دو تا سه ماه یک بار مسواک خود را تعویض کنید. با استفاده از مسواک مخصوص زبان هر روز صبح زبان خود را از عقب به سمت جلو تمیز کنید. زیرا ۸۵ درصد از بوی بد دهان ناشی از زبان است. شست و شوی زبان به کاهش باکتریها، قارچها و سلولهای مردهای که میتوانند باعث ایجاد بو شوند کمک میکند.
اگر از دندان مصنوعی استفاده میکنید بهتر است در زمان خوابیدن، آنها از دهانتان خارج کنید و حتما آنها را با مسواک پاک و تمیز کنید تا از تجمع باکتریهای ناشی از مواد غذایی و نوشیدنیها جلوگیری کنید.
فراموش نکنید که دو بار در سال برای معاینه دندانهایتان به دندانپزشک مراجعه کنید.
2. استفاده از برخی مواد غذایی برای رفع بوی بد دهان
تعداد انگشت شماری میخک و دانهی رازیانه را بجوید. خصوصیات ضد عفونی کنندهی آنها به مبارزه با باکتریهای ایجاد کنندهی بوی بد دهان کمک میکند. دارچین نیز خاصیت ضد میکروبی دارد.
چای سبز حاوی یک آنتی اکسیدان قدرتمند است که میتواند باکتریها را از بین ببرد.
یک تکه لیمو یا پرتقال را برای بهبود عطر و طعم دهان بخورید. اسید سیتریک، غدد بزاقی را تحریک کرده و با بوی بد دهان مبارزه میکند.
جوانهی تازهی جعفری، ریحان و نعنا را بجوید. کلروفیل موجود در این گیاهان سبز، بوها را خنثی میکند.
غذاهای ترد و خام، دندان را تمیز میکنند. یک نمونهی مفید، سیب است. سیب حاوی پکتین است که به کنترل بوی دهان کمک کرده و تولید بزاق را تقویت میکند. میوه، سبزیجات و آجیلهای غنی از فیبر مانند مسواک کوچکی روی دندانها کشیده میشوند.
ترکیبات فعال موجود در ماست در کاهش بوی بد دهان مفید هستند. علاوه بر این ماست به بهبود کارکرد سیستم گوارش نیز کمک میکند. این دستور برای درست کردن یک میان وعدهی خوشمزه و سالم، در کاهش بوی بد دهان مفید است. ۱ فنجان سیب رنده شده، ۱ فنجان هویج رنده شده، نصف فنجان زغال اخته خشک، نصف فنجان گردو خرد شده را در یک کاسهی بزرگ مخلوط کنید و سپس ۳ تا ۵ قاشق غذاخوری ماست ساده و بدون چربی را به آن اضافه کنید. مقداری پودر دارچین روی آن بپاشید و سپس میل کنید.
3. نوشیدن آب
مصرف ۸ لیوان آب در طول روز به مرطوب نگه داشتن دهان کمک میکند. آب دهان را شستشو میدهد و به طور کلی برای بدن مفید است. از آب گازدار استفاده نکنید زیرا آب کربن دار میتواند علائم سوزش سر دل را در برخی افراد تشدید کند.
4. مصرف آدامسهای بدون قند
جویدن آدامس نه تنها به رفع بوی بد دهان کمک میکند بلکه باعث افزایش تولید بزاق نیز میشود. براق به پاک سازی دندانها از هرگونه پلاکهای مضر و باکتریها کمک میکند. مطمئن باشید آدامسی که انتخاب میکنید بدون قند باشد. شکر باعث ایجاد پلاک دندانی میشود و به مشکل میافزاید.
5. درمان رفلاکس اسید معده (GERD)
اگر علت بوی بد دهان رفلاکس اسید معده است باید آن را درمان نمود. بعد از غذا خوردن حداقل ۲ تا ۳ ساعت منتظر بمانید و سریعا دراز نکشید. از یک بالش بلندتر استفاده کنید یا سر تخت خود را بالا ببرید تا فشار وارد بر LES کاهش یابد. به جای سه وعدهی غذایی حجیم، وعدههای غذایی کوچکتری در طول روز مصرف کنید.
داشتن وزن مناسب به کاهش فشار وارد بر LES بسیار کمک میکند. از برخی مواد غذایی که تولید اسید معده را افزایش میدهند پرهیز کنید مانند: الکل، قهوه و چایهایی که حاوی کافئین هستند، پیاز، سیر، گوجه فرنگی و محصولات آن، غذاهای ادویه دار، شکلات و غذاهای سرخ شده یا چرب.
6. درمان دارویی برای رفع بوی بد دهان
چندین دستهی دارویی برای درمان بیماری زمینهای که باعث بوی بد دهان میشوند، وجود دارد. برای درمان GERD میتوان از داروهایی که باعث کاهش اسید معده میشوند استفاده کرد مانند مسدود کنندههای H2، مهار کننده های پمپ پروتون یا هیدروکسید منیزیم.
7. مراجعه به پزشک برای رفع بوی بد دهان
اگر با وجود تلاشهای فراوان و به کار گیری پیشنهادات بالا بوی بد دهان ادامه دارد، برای معاینه و انجام بررسیهای بیشتر به پزشک خود مراجعه کنید.
دیدگاه