بیماری پریودنتال: علل و عوامل عفونت باکتریایی در بیماری لثه

بیماری پریودنتال

بیماری پریودنتال که بیماری لثه هم نامیده می‌شود، عمدتا به‌دلیل تجمع باکتری‌های ناشی از پلاک و جرم دندان در دهان ایجاد می‌شود. به غیر از باکتری‌ها، عوامل دیگری مانند مصرف تنباکو، دندان‌قروچه کردن یا فشاردادن دندان‌ها روی هم، مصرف برخی داروها و عوامل ژنتیکی نیز ممکن است سبب بیماری لثه شوند.

التهاب و ورم لثه درمان نشده، پس از مدتی به مرحله بعدی بیماری لثه که به آن بیماری پریودنتال می‌گوییم می‌رسد. بیماری پریودنتال از هر سطحی که باشد، سبب واکنش التهابی مزمن می‌شود. این بیماری زمانی به وجود می‌آید که بافت و اجزای نگهدارنده استخوان در محیط عفونی دهان ضعیف می‌شود و دیگر قدرت نگه داشتن دندان‌ها را ندارد. در نهایت این بیماری به ازدست‌رفتن بافت و لق‌شدن دندان‌ها می‌انجامد.

 دلایل ایجاد بیماری پریودتال 

ازآنجایی که بسیاری از علائم بیماری‌های لثه تا زمان پیشرفت بیماری مشخص نمی‌شود، آگاهی از عامل‌های خطر بیماری لثه بسیار مهم است. اطلاع داشتن از عامل‌های خطر و رعایت بهداشت دهان و دندان کمک می‌کند تا علائم بیماری لثه را در مراحل اولیه تشخیص دهید و به سرعت به دندانپزشک مراجعه کنید.

تجمع باکتری‌ها یکی از علل اصلی بیماری اصلی است. باکتری‌های مضر هر روز روی دندان‌ها و دور خط لثه جمع می‌شوند. اگر فرد بهداشت دهان و دندان را از طریق مسواک زدن و کشیدن نخ دندان رعایت نکند، و این باکتری‌ها را از محیط دهان پاک نکند، دچار التهاب لثه و ژنژیویت می‌شود. چنانچه ژنژیویت درمان نشود، به تدریج پیشرفت می‌کند و به عارضه جدی‌تری به نام پریودنتیت یا پیوره تبدیل می‌شود. عامل‌های خطر بیماری لثه عبارت است از:

سیگار کشیدن و استعمال دخانیات

مطالعات متعدد نشان داده است که سیگار کشیدن یا مصرف تنباکو و انواع دخانیات خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد. بنابراین اگر سیگاری هستید یا دخانیات مصرف می‌کنید و متوجه علائم بیماری لثه شده‌اید، سیگار را ترک کنید یا مصرف دخانیات را کاهش دهید و در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه کنید.

ژنتیک

اگر یکی از اعضاء خانواده‌تان سابقه بیماری لثه دارد یا با علائم بیماری لثه مواجه شده است، باید به بهداشت دهان و دندان خود توجه بیشتری بکنید و برای معاینه و جرم‌گیری مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید.

هورمون‌ها

هرچند لازم است که در این زمینه مطالعات بیشتری انجام شود، بااین حال در چندین مطالعه نشان داده شده است که هورمون‌های مرتبط با بلوغ، بارداری و یائسگی خطر بروز بیماری لثه را افزایش می‌دهد. البته بلوغ، بارداری و یائسگی دقیقاً علل بیماری لثه محسوب نمی‌شوند، اما بهتر است که بانوان در این دوران‌ها بیشتر به بهداشت دهان و دندان خود توجه کنند.

ابتلا به بیماری‌های مختلف

دیابت عوارض متعددی را به دنبال دارد و عامل ابتلا به بسیاری از عارضه‌ها است. به علاوه شیمی درمانی یا درمان‌های دیگر بیماری‌هایی مانند سرطان یا ایدز نیز احتمال بروز بیماری پریودنتال را بالا می‌برد

استرس

پژوهش‌ها نشان داده است که استرس مقابله بدن با عفونت‌هایی مانند بیماری پریودنتال را دشوارتر می‌کند.

مصرف بعضی داروها

داروهایی که بزاق را کاهش می‌دهد و آب دهان را خشک می‌کند، خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد. بزاق با زدودن پلاک و باکتری از روی دندان‌ها، مانند یک عامل محافظ در برابر ابتلا به بیماری‌های لثه عمل می‌کند.

سابقه خانوادگی

برخی افراد به طور طبیعی مستعد ابتلا به بیماری‌های پریودنتال هستند و به عبارتی این استعداد را به ارث برده‌اند. اگر بسیاری از اعضاء خانواده‌تان بیماری لثه را تجربه کرده‌اند، شما نیز در معرض خطر هستید.

علائم بیماری پریودنتال

پریودنتال از جمله بیماری‌هایی است که ممکن است بدون بروز هیچ‌گونه علائمی پیشرفت کند. اما در این‌جا به تعدادی از علائمی که نشان‌دهنده‌ی بروز ناهنجاری پریودنتال است اشاره می‌کنیم:

• خونریزی لثه‌ها حین مسواک زدن

• متورم و قرمز بودن لثه‌ها در حالت عادی

• بد بو بودن طعم دهان

• از بین رفتن تدریجی لثه‌ها

• ایجاد فاصله بین دندان‌ها و لثه‌ها

• تغییر شکل دندان‌ها

ارتباط بیماری پریودنتال با سایر بیماری‌ها

طبق مطالعات صورت گرفته در سال‌های اخیر، بیماری پریودنتال با سایر مشکلات و بیماری‌ها در ارتباط بوده‌است. برخی از این بیماری‌ها عبارت اند از:

آترواسکلروز و بیماری قلبی

بیماری لثه ممکن است خطر شریان‌های مسدود شده و همچنین شدت بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.

سکته‌ی مغزی

پریودنتال خطر ابتلا به سکته‌ی مغزی را که باعث ایجاد عروق مسدود شده می‌شود، افزایش می‌دهد.

زایمان زودرس

خانم‌های بارداری که در دوران بارداری مبتلا به بیماری پریودنتال هستند، ممکن است احتمال بیشتری برای زایمان زودرس داشته باشند. همچنین احتمال اینکه وزن نوزاد کم‌تر از حد معمول باشد نیز وجود دارد.

دیابت

همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره شد، بیماری پیودنتال، شدت دیابت را بیشتر می‌کند.

بیماری‌های تنفسی

باکتری‌هایی که درگیر این بیماری‌ می‌شوند ممکن است عفونت‌های ریه را افزایش دهند و شرایط ریه‌های موجود را بدتر کنند.

عوارض بیماری پریودنتال

عوارض این بیماری دهان و دندان را می توان به 2 دسته عوارض اصلی و فرعی تقسیم کرد:

عوارض اصلی

با نفوذ و تجمع پلاک های میکروبی در بافت دندان بیماری های پریودنتال آغاز می شود. در اولین مرحله عارضه ژینژیوت حاصل شده و این زمانی است که بافت های لثه درگیر شده و التهاب لثه رخ می دهد، در صورتی که التهاب لثه در طول ریشه دندان و از طریق پاکت پریودنتال (حفره های که که پلاک ها در آن تجمع کرده اند) به سمت اپیکال پیشرفت کند، بیماری پریودنتال ایجاد می شود و به به مرحله پریودنتیت که مرحله پیشرفته این بیماری است می رسد.

پریودنتیت خود به دو نوع شدید و ضعیف تقسیم بندی می شود. در پریودنتیت خفیف شیار های عمیقی بین لثه  ودندان که همان پاکت ها هستند، ایجاد و از عفونت پر می شود، التهاب و خونریزی لثه افزایش یافته و استخوان دندان شروع به تحلیل می کند. اما در نوع شدید تحلیل استخوان و لیگامان های دندانی به نحوی است که باعث لقی دندان می شود و حتی مقداری از استخوان فک نیز دچار تحلیل می شود. ذکر این نکته  ضروری است که فاکتور اصلی از دست رفتن دندان ها در سنین میان سالی  و پیری بیماری های پریودنتال است.

عوارض فرعی

بروز بیماری پریودنتال می تواند زمینه ساز بیماری های دیگر در بدن شود که از این دسته می توان به پوکی استخوان ، بیماری های قلبی و عروقی و زایمان زود رس اشاره کرد. تحقیقات نشان می دهد  که وجود این بسمارس یکی از غلت های اصلی بیماری پوکی استخوان است. همچنین یکی از دلایل تولد نوزاد با وزن کم این بیماری است.

روش های پیشگیری و درمان بیماری پریودنتال

شما می توانید با رعایت بهداشت دهانی و ملاقات دندانپزشک به طور منظم از ابتلا به بیماری پریودنتال جلوگیری کنید ، بیشتر افراد باید هر شش ماه یکبار توسط دندان پزشک معاینه شوند .ولی اگر شما قبلا مبتلا به بیماری لثه بوده اید به دفعات بیشتری احتیاج دارید.

• مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه،اگر به صورت صحیح انجام شود، بخش اعظم پلاک را از روی دندان شما پاک می کند.

• نظافت حرفه ای توسط دندانپزشک یا متخصص بهداشت دندان،پلاکهایی را که در جاهایی که برای دستیابی مسواک یا نخ دندان سخت تر است ،تحت کنترل قرار می دهد.

اگر در بهداشت دهان یا ویزیت دندانپزشک سهل انگاری شود،پلاک ها روی دندان به وجود می آیند و در نهایت به زیر خط لثه نفوذ می کنند باکتری ها در آن جا می مانند زیرا مسواک شما به آنجا دسترسی ندارد ؛ اگر پلاک برداشته نشود ،باکتریها تکثیر میشوند و التهاب لثه شما تشدید می شود.

تجمع پلاک ها زیر خط لثه باعث ملتهب شدن لثه میشود.وقتی که لثه متورم میشود آنها از دندان جدا میشوند.این پروسه ایجاد یک فضا یا حفره بین دندان و لثه میشود.باکتریها سریع در این حفره ها رشد میکنند و باعث تولید پلاکهای بیشتر می شود؛ اگر درمان را رها کنید،بیماری پریودنتال به بافت لثه و استخوانهای حفره دار که ساختمان دندان شما را حمایت می کنند،آسیب می رساند.

یکی دیگر از دلایلی که باید پلاک سریعا زدوده شوداین است که به مرور زمان سخت تر یا آهکی می شوند و به سنگ دندانی تبدیل میشوند این عموما به عنوان رسوب شناخته میشود.حتی پلاکهای بیشتری به سنگ دندانی می چسبد، زیرا از مینای دندان سطح سخت تری دارد این حتی از سیمانه،لایه ای که ریشه دندان را می پوشاند، نیز سخت تر است. سنگ دندانی و پلاک در لایه های مختلف ساخته می شوند. استفاده از خمیر دندان کنترل رسوب ممکن است به کند شدن ساخت سنگ دندانی اطراف دندان شما کمک کند اگر چه نمی تواند اثری روی رسوبی که زیر خط لثه شده از قبل به وجود آمده، داشته باشد.