تعریف عزت نفس
من احمقم یا باهوش؟ مدیر با لیاقتی هستم یا بیکفایت؟ دوستداشتنی هستم یا نفرتانگیز؟ زیبا هستم یا زشت؟ همیشه شکست میخورم یا موفق میشوم؟
تابهحال به این سؤالات فکر کردهاید؟! جزو کسانی هستید که دائماً خودتان را سرزنش میکنید؟ آیا همیشه نقاط ضعفتان را میبینید؟ آیا قوانینی در ذهنتان دارید که اگر اجرا نشوند، به هم میریزید؟
عزت نفس، حس ارزشمندی درونی شما است، یعنی نسبت به توانایی خود چه دیدگاهی دارید و تا چه اندازه خودتان را ارزشمند می دانید.
در واقع عزت نفس تصوریست که شما نسبت به خودتان دارید. اگر این تصویر ارزشمند باشد باعث می شود بیشتر در زندگی تان پیشرفت کنید، از زندگی لذت ببرید و خوشحال باشید ولی اگر تصویری که از خودتان دارید بی ارزش و منفی باشد آنوقت می تواند تاثیرات بسیار بدی در انتخاب هایی که می کنید، آدم هایی که به زندگی تان راه می دهید و مسیرهایی که می روید بگذارد.
ناتانیل برندن تعریف عزت نفس را متشکل از دو بخش میداند. یکی داشتن حس اطمینان در برخورد با چالشهای زندگی و دیگری احساس صلاحیت داشتن برای رسیدن به خوشبختی (احترام به خود).
تعریف عزت نفس از نظر راجرز عبارت است از ارزیابی و ارزشیابی مداوم شخص نسبت به ارزشمندی خود و نوعی قضاوت شخص نسبت به ارزشمندی وجودی خویش هست. این صفت خاصیتی عمومی است و در همه انسانها وجود دارد و یک حالت ثابت و دائمی دارد.
کوپر اسمیت تعریف عزت نفس را ارزشیابی فرد از خود میداند که بیانگر نگرشی از موافقت و پذیرش و یا عدم موافقت نسبت به قابلیتها، اهمیت، موفقیت و ارزش خود هست که معمولاً فرد این ارزشیابی را حفظ میکند. بهطور خلاصه، آن یک قضاوت شخصی از باارزش بودن است که با نگرشهایی که فرد راجع به خودش دارد، نشان داده میشود و یک تجربه فاعلی است که فرد از طریق گزارشهای کلامی و دیگر تجلیات رفتاری ابراز میکند.
مازلو از عزت نفس بهعنوان یک نیاز یاد کرده و بیان میکند که: همه افراد جامعه ما (بهغیراز برخی بیماران) به یک ارزشمندی ثابت و استوار و معمولاً عالی از خودشان، به احترام به خود یا احترام به دیگران تمایل یا نیاز دارند.
گلوتوا و ویلهلم معتقد است مقدار ارزشي كه ما به خود نسبت میدهیم عزت نفس ناميده میشود، به عبارت دقيقتر تعریف عزت نفس مقدار ارزشي است كه ما فكر میکنیم ديگران براي ما بهعنوان يک شاخص قائل هستند.
موریس روزنبرگ در کتاب «جامعه و عزت نفس در جوانان» می نویسد عزت نفس، ایمان داشتن فرد به ارزش کلی خودش است که در نهایت یک ویژگی خاص آن فرد به حساب می آید که هرچند تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد، تغییر دادن آن بسیار سخت است.
ویژگی افراد دارای عزت نفس بالا
- از خود و دیگران تشکر و قدردانی می کنند.
- از رشد کردن استقبال می کنند و چالش ها را می پذیرند.
- همواره در حال کشف ویژگی های درونی خود هستند.
- اغلب خودشان تصمیم می گیرند، اما نظرات افراد صاحب نظر را نیز می پذیرند.
- هنگام مواجهه با مشکلات و چالش ها واقع گرا هستند.
- همواره خود و دیگران را به سمت جنبه های مثبت زندگی هدایت می کنند.
- انگیزه کافی برای تلاش برای رسیدن به اهداف خود دارند.
- در صورت شکست، دلیل آن را پیدا کرده و از اشتباهات خود درس می گیرند.
- انتقادات دیگران را بدون تعصب گوش می دهند، چون می دانند ارزش وجودی آن ها به نظرات دیگران بستگی ندارد.
- برای خودش ارزش قائل است و خوش را دوست دارد
- نقاط ضعف و قدرت خودش را می شناسد
- قدرت این را دارد که چیزهای جدیدی را امتحان کند
- نسبت به خودش مهربان است
- بیش از حد خودش را سرزنش نمی کند و سعی می کند از اشتباهاتش گذر کند
- باور دارد که وجودش ارزشمند است
- برای خودش وقت می گذارد
- باور دارد که لیاقت خوشبختی را دارد
ویژگی افراد دارای عزت نفس پایین
افراد با عزت نفس پایین دقیقا در نقطه مقابل افرادی هستند که عزت نفس بالایی دارند. از این رو آشنایی با ویژگیهای این افراد نیز خالی از لطف نخواهد بود.
- خودشان را دوست ندارند و دیگران را بهتر از خودشان می دانند.
- هر کاری انجام دهند احساس می کنند به اندازه کافی خوب نیست.
- نقاط ضعف خود را بزرگ می کنند و دید منفی و بدبینانه به زندگی دارند.
- همیشه احساس ترس، اضطراب و افسردگی دارند.
- انتقاد درست و سازنده را قبول نمی کنند.
- در بیان نیازهای خود احساس شرم، خجالت و استرس دارند.
راهکارهایی برای برای افزایش عزت
راهکارهای سادهای برای افزایش عزت نفس وجود دارند. آگاهی از این راهکارها میتواند به شما کمک کند که این ویژگی مثبت را در خود تقویت کنید. در ادامه سعی کردهایم چند مورد از مهمترین این راهکارها را به صورت خلاصه برای شما لیست کنیم.
- ۱۰ نقطه قوت و ۱۰ نقطه ضعف خود را یادداشت کنید. به این ترتیب شما برداشتی واقع بینانه و صادقانه از خود دارید.
- حداقل ۳۰ دقیقه در روز را به خود اختصاص دهید و فعالیت های مورد علاقه خود را در این زمان انجام دهید.
- انجام کارهای متفاوت و مسئولیت پذیری جدید را تجربه کنید. سعی کنید برای انجام برخی کارها داوطلب شوید و اگر در انجام آن موفق نشدید، آن را بیان کرده و درباره علت عدم موفقیت و نقاط ضعف خود در این مورد با دیگران صحبت کنید.
- هیچ وقت و تحت هیچ شرایطی خودتان را با دیگران مقایسه نکنید. تنها کسی که شما حق دارید خودتان را با او مقایسه کنید، خودتان هستید.
- خودتان را همانگونه که هستید دوست داشته باشید و با خود مهربان باشید. خودتان را ارزشمند بدانید و هر روز نقاط مثبت تان را به خود یادآوری کنید.
- حتی به شوخی خودتان را تحقیر و مسخره نکنید.
- حس گناهکار بودن و اینکه باعث ناراحتی و آزار دیگران شده اید را از خودتان دور کنید.
- جسور و قاطع باشید. یعنی به نظرات و نیازهای دیگران احترام گذاشته و از آن ها نیز توقع داشته باشید که به نظرات و نیازهای شما احترام بگذارند. برای این کار می توانید به رفتار افراد قاطع نگاه کنید و کارهای آن ها را تکرار کنید.
- ورزش کنید و تحرک خود را افزایش دهید. هنگام ورزش هورمون اندورفین (هورمون شادی) ترشح می شود که باعث افزایش عزت نفس شما می شود.
دیدگاه