قهوه یکی از نوشیدنی‌های محبوبی است که بیشتر افراد صبح‌ها یا مواقعی که احساس خستگی می‌کنند، می‌نوشند. البته این نوشیدنی به‌علت مقدار کافئینش برای همه مناسب نیست و در بعضی افراد موجب مشکلاتی چون بی‌قراری، عصبی‌شدن، مشکلات گوارشی و سردرد می‌شود.
1. قهوه کاسنی
ریشه کاسنی را می‌توان مانند دانه‌‌های قهوه بو داد و دم کرد و به نوشیدنی گرم و خوش‌طعمی دست یافت. کاسنی طعمی چون قهوه دارد، اما بدون کافئین است. این گیاه منبعی غنی از اینولین است. اینولین نوعی فیبر محلول در آب است که هضم غذا را تسهیل می‌کند و با افزایش باکتری‌های مفید روده مانند بیفیدوباکتر و لاکتوباسیلوس موجب سلامت روده می‌شود. همچنین اینولین کبد را برای تولید صفرای بیشتر تحریک می‌کند که سبب کمک به دستگاه گوارش برای هضم بهتر چربی می‌شود.
روش تهیه قهوه کاسنی
با استفاده از دستگاه‌های قهوه‌ساز، فرنچ‌پرس یا اسپرسو می‌توان به‌راحتی قهوه کاسنی را آماده کرد. برای تهیه این نوشیدنی ۲ قاشق غذاخوری ریشه کاسنی را در ۱۸۰ میلی‌لیتر آب جوش بریزید و آن را دم کنید.
اگر در دوران بارداری یا شیردهی هستید، از قهوه کاسنی استفاده نکنید. زیرا هنوز درباره تأثیر این نوشیدنی روی زنان باردار و شیرده تحقیق نشده است.
2. چای ماچا و چای سبز
ماچا نوعی چای سبز است که از بخارپز، خشک و آسیاب‌کردن برگ‌های گیاه کاملیا سیننسیس به دست می‌آید. برعکس چای سبز، تمام برگ‌های این نوع چای مصرف می‌شود و به همین دلیل بیش از چای سبز معمولی حاوی مواد مغذی چون انواع آنتی‌اکسیدان‌ها، به‌ویژه اپی‌گالوکتشین گالات، است. در واقع بیشتر فواید چای ماچا ناشی از وجود این نوع آنتی‌اکسیدان است.
طبق بررسی‌ها، مصرف منظم چای سبز از احتمال ابتلا به فشار خون بالا می‌کاهد و چای ماچا هم به‌دلیل اینکه محتوای کاتچین آن مانند چای سبز است، موجب کاهش فشار خون می‌شود.
چای ماچا طعمی خاکی چون قهوه دارد و می‌توان از آن به‌جای قهوه استفاده کرد.
روش تهیه چای ماچا
• ابتدا ۱ تا ۲ قاشق چای‌خوری پودر ماچا را از صافی ریزی رد کنید و روی آن آب داغ بریزید. البته بهتر است آب در حال جوشیدن نباشد. دمای حدود ۷۱ تا ۷۷ درجه سانتی‌گراد ایدئال است.
• چای ماچا و آب را با هم کاملا ترکیب کنید.
• وقتی اندکی کف روی دمنوش شکل گفت، چای ماچا آماده است.
• می‌توانید برای درست‌کردن چای ماچای لاته خامه‌ای و رسیدن به طعمی بهتر، یک فنجان (حدود ۲۳۷ میلی‌لیتر) شیر گرم به ماچا اضافه کنید.
از آنجایی که تمام برگ ماچا مصرف می‌شود، مقدار کافئین آن بسیار بیشتر از دمنوش چای سبز و گاهی حتی بیشتر از قهوه است و در هر فنجان چای ماچا، حدود ۳۵ تا ۲۵۰ میلی‌گرم کافئین وجود دارد.
3. آب و لیموترش
آب و لیموترش نوعی نوشیدنی عالی برای صبح و شروع یک روز جدید است. این نوشیدنی بدون کافئین و سرشار از ویتامین ث است. ویتامین ث نوعی آنتی‌اکسیدان است که نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد و از پوست در برابر صدمات ناشی از آفتاب محافظت می‌کند. وجود این ویتامین برای تولید کلاژن ضروری است. کلاژن پروتئینی است که ساختار اساسی پوست، تاندون‌ها و رباط‌های بدن را تشکیل می‌دهد.
روش تهیه آب لیمویی
برای تهیه آب لیمویی نصف یک لیمو ترش (یک قاشق‌غذاخوری یا ۱۵ میلی‌لیتر آب لیمو) را در یک فنجان (۲۳۷ میلی‌لیتر) آب خنک بریزید. اکنون نوشیدنی‌تان آماده است. این مقدار نوشیدنی ۱۰درصد از نیاز روزتان به ویتامین ث را تأمین می‌کند.
همچنین می‌توانید برای طعم‌دارکردن آب و لیموترش میوه یا گیاهان دیگری به آن اضافه کنید. آب خیار و هندوانه و گیاهان معطر نعناع و ریحان از برخی گزینه‌های پرطرف‌دارند.
4. چای یرباماته
چای یرباماته (Yerba mate) یا چای پاراگوئه (llex paraguriensis)، نوعی چای گیاهی کافئین‌دار است که از برگ‌های خشک‌شده درخت هولی (مقدس) بومی آمریکای جنوبی به دست می‌آید.
اگر جایگزینی برای قهوه بدون کاهش کافئین صبحگاهی‌تان می‌خواهید، چای یرباماته انتخاب خوبی است. یک فنجان (۲۳۷ میلی‌لیتر) چای یرباماته حاوی ۷۸ تا ۸۰ میلی‌گرم کافئین است که از این نظر مانند یک فنجان متوسط قهوه است.
همچنین یرماباته حاوی ترکیبات گیاهی مفیدی است که مانند آنتی‌اکسیدان‌ها عمل می‌کنند. طبق تحقیقات، محتوای آنتی‌اکسیدانی یرماباته شبیه چای سبز است. علاوه‌بر آن، این دمنوش مواد معدنی و ویتامین‌های متعددی از جمله ریبوفلاوین، تیامین، فسفر، آهن، کلسیم و ویتامین ث و ب۶ دارد.
طعم چای یرباماته کمی تلخ یا دودی است. یرباماته به روش سنتی در نوعی ظرف به‌اسم گورد (ظرف کدویی‌شکل مخصوص سرو چای یرباماته) آماده و با استفاده از نی فلزی مصرف می‌شود. در ضمن حین نوشیدن این چای می‌توان به آن آب هم اضافه کرد.
روش تهیه چای برباماته
برای راحت درست‌کردن دمنوش یرباماته می‌توانید برگ‌های این چای را درون صافی توپی چای بریزید یا چای کیسه‌ای یرباماته را از بازار تهیه کنید و ۳ تا ۵ دقیقه درون آب جوش قرارش دهید تا چایتان آماده شود.
به‌رغم خواص دمنوش یرباماته، این چای را باید در حد اعتدال بنوشید. بنا بر نتایج برخی از بررسی‌ها، مصرف زیاد این چای (در حد ۱ تا ۱٫۵ لیتر در روز) احتمال ابتلا به انواع خاصی از سرطان را افزایش می‌دهد.
5. دمنوش چیا
دمنوش چیا از ترکیب چای سیاه با بعضی گیاهان دارویی و ادویه‌های قوی تهیه می‌شود. چای سیاه با اینکه حداقل ۴۸ میلی‌گرم کافئین کمتر از قهوه دارد، باز هم می‌تواند هوشیاری ذهنی فرد را بهبود بخشد. دمنوش چیا طعم خوش و بوی آرامش‌بخشی دارد.
هر دو چای سیاه و سبز از گیاه کاملیا سیننسیس تهیه می‌شوند. اما چای سیاه تحت فرایند تخمیر قرار گرفته و مواد تشکیل‌دهنده شیمیایی آن تغییر می‌کند. همچنین هر دو نوع چای سیاه و سبز سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های قوی هستند. طبق تحقیقات، مصرف چای سیاه در حد متعادل (کمتر از ۴ فنجان در روز) از احتمال ابتلا به بیماری قلبی می‌کاهد.
روش تهیه دمنوش چیا
• ۴ عدد هل، ۴ عدد میخک و ۲ عدد دانه فلفل سیاه را له و با هم مخلوط کنید.
• در قابلمه‌ای ۲ فنجان (۴۷۴ میلی‌گرم) آب، زنجبیل تازه ۳سانتی‌متری، یک عدد چوب دارچین و تمام ادویه‌هایی را که در مرحله قبل آماده کرده‌اید، بریزید.
• قابلمه را روی حرارت بگذارید تا آب آن به جوش آید، سپس مواد را از روی حرارت بردارید.
• ۲ عدد چای کیسه‌ای سیاه به مواد اضافه و ۱۰ دقیقه صبر کنید تا چای دم بکشد.
چای آماده نوشیدن است. آن را در فنجان بریزید و بنوشید.
برای تهیه چای لاته چیا به دمنوش فوق ۱ فنجان (۲۳۷ میلی‌لیتر) شیر یا نوشیدنی غیرلبنی اضافه کنید.
6. شیر طلایی
شیر طلایی یا شیر زردچوبه یکی از بهترین جایگزین‌های قهوه است. این نوشیدنی گرم با استفاده از ادویه‌هایی چون زنجبیل، دارچین، زردچوبه و فلفل سیاه تهیه می‌شود. البته گاهی اوقات هل، وانیل و عسل هم به این دمنوش طلایی اضافه می‌شود.
زردچوبه نه‌تنها رنگ این دمنوش را کاملا طلایی می‌کند، بلکه به‌دلیل وجود ماده شیمیایی کورکومین، ضدالتهاب بسیار قدرتمندی است.
فلفل سیاه توانایی بدن برای جذب کورکومین و چربی را افزایش می‌دهد. بنابراین می‌توانید این نوشیدنی را به‌جای شیر بدون چربی، با شیر کامل مصرف کنید و نگران چربی اضافه شیر نباشید.
روش تهیه شیر طلایی
شیر طلایی را می‌توانید در ۵ دقیقه تهیه کنید:
• یک فنجان شیر یا یک نوشیدنی غیرلبنی را با نصف قاشق چای‌خوری پودر زردچوبه، یک‌چهارم قاشق چای‌خوری دارچین، یک‌هشتم قاشق چای‌خوری زنجبیل و کمی فلفل سیاه ترکیب کنید. در صورت تمایل می‌توانید کمی هم عسل برای طعم‌دادن به دمنوشتان اضافه کنید.
• اکنون ترکیب آماده‌شده را روی حرارت کم رو به متوسط گرم کنید و آن را مرتب هم بزنید تا ته نگیرد و نسوزد.
• وقتی شیر طلایی کاملا گرم شد، برای نوشیدن آماده است.
7. چای رویبوس
چای رویبوس یا چای قرمز نوعی نوشیدنی بدون کافئین و بومی آفریقای جنوبی است. این نوع چای برخلاف قهوه و انواع دیگر چای، اندکی آنتی‌اکسیدان تانین دارد که همین مقدار آنتی‌اکسیدان تانین به‌رغم مفیدبودن، جذب آهن در بدن را مختل می‌کند. البته چای رویبوس مقدار زیادی از انواع آنتی‌اکسیدان‌های دیگر نیز دارد.
بررسی‌های علمی بسیار کمی درباره چای رویبوس انجام شده است، اما طبق آزمایشی روی حیوانات، این نوع چای از بدن در برابر بیماری قلبی محافظت می‌کند و از احتمال ابتلا به سرطان می‌کاهد. همچنین پژوهشی در سال ۲۰۱۱ حاکی از این بود که مصرف ۶ فنجان چای رویبوس در روز به‌مدت ۶ هفته از مقدار چربی‌های بدن می‌کاهد.
رویبوس باید بیشتر از انواع دیگر چای دم بکشد و البته دم‌کردن بیش از حد هم آن را تلخ نمی‌کند. طعم دمنوش رویبوس کمی شیرین و میوه‌ای است.
روش تهیه چای رویبوس
برای تهیه یک فنجان چای رویبوس، ۱ تا ۱٫۵ قاشق چای‌خوری گیاه رویبوس را درون صافی چای بریزید و به‌مدت ۱۰ دقیقه درون آب جوش بگذارید تا دم بکشد. می‌توانید برای رسیدن به طعمی بهتر به این دمنوش لیمو ترش و عسل اضافه کنید.
8. سرکه سیب
سیب‌های خرد و له‌شده با استفاده از مخمر تخمیر و تبدیل به سرکه سیب می‌شوند. بنا بر برخی از تحقیقات، در فرایند تبدیل سیب به سرکه، ترکیبی به‌نام اسید استیک تولید می‌شود که اثر مثبتی روی حساسیت به انسولین و مقدار قند خون دارد. اگرچه هنوز شواهد علمی زیادی وجود ندارد، ظاهرا سرکه سیب احساس سیری بعد از غذا را افزایش می‌دهد و در کاهش وزن نقش دارد.
روش تهیه نوشیدنی سرکه سیب
برای تهیه نوشیدنی سرکه سیب ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری سرکه خام یا تصفیه‌نشده سیب، ۱ فنجان (۲۳۷ میلی‌لیتر) آب سرد و در صورت تمایل ۱ یا ۲ قاشق عسل یا هر شیرین‌کننده دیگر را با هم ترکیب کنید.
هرگز سرکه سیب را بدون رقیق‌کردن ننوشید، چراکه ۴ تا ۶درصد اسید استیک موجود در آن دهان یا گلویتان را می‌سوزاند. همچنین اگر از این دمنوش مرتب استفاده کنید، مینای دندانتان از بین می‌رود. بنابراین هر زمان سرکه سیب نوشیدید، فورا دهانتان را بشویید.
9. نوشیدنی کامبوجا
کامبوجا از تخمیر چای سیاه با استفاده از مخمر و قند حاصل می‌شود. کامبوجا پس از تخمیر سرشار از پروبیوتیک، اسید استیک و آنتی‌اکسیدان می‌شود که تمام اینها برای سلامت بدن مفیدند.
در آزمایش‌های حیوانی مشخص شده است، این نوشیدنی قدرت سیستم ایمنی بدن را افزایش می‌دهد و کلسترول را می‌کاهد و در ضمن گلوکز خون افراد مبتلا به دیابت را در وضعیت مناسبی قرار می‌دهد.
البته در خصوص فواید کامبوجا برای انسان هنوز اختلاف‌نظر وجود دارد. بااین‌حال در کل این نوع نوشیدنی برای افراد سالم ضرری ندارد. خطرات احتمالی کامبوجا مربوط به اثرات اسیدیته آن روی دستگاه گوارش انسان و ظروفی که در آن نگهداری می‌شود است. همچنین افرادی که به بیماری‌هایی چون مشکلات گوارشی مبتلا هستند، نباید کامبوجا مصرف کنند.
10. دمنوش آتشین
این دمنوش ترکیبی از یرباماته، ریشه گیاه قاصدک، ریشه کاسنی و پوسته کاکائوست. به این دمنوش هیچ چیز دیگر (مواد قندی، طعم‌دهنده یا نگهدارنده) افزوده نمی‌شود.
11. دمنوش قاصدک و کاسنی
هر دو گیاه ریشه قاصدک و کاسنی حاوی فیبر اینولین هستند که فواید بسیاری برای بدن، از جمله درمان یبوست و بهبود سیستم ایمنی بدن، دارند.
12. قارچ‌های آداپتوژن
دمنوشی از قارچ‌های آداپتوژن مانند، ماکا، آشواگاندا، رودیولا، چاگا میسلیوم و ریشی بسیار عالی است و می‌تواند جایگزین خوبی برای قهوه باشد. این نوع قارچ‌ها در طب آیورودا برای افزایش تمرکز و کاهش استرس استفاده می‌شوند. در واقع ویژگی اصلی قارچ‌های آداپتوژن، کاهش اثرات منفی استرس بر بدن است.
کلام آخر
هریک از دمنوش‌های این مقاله می‌توانند بهترین جایگزین قهوه باشند، اما یادتان باشد هرگز در مصرف هیچ دمنوشی زیاده‌روی نکنید، چراکه احتمال بروز عوارض جانبی وجود دارد. بااین‌حال نوشیدن متعادل آنها برای سلامت بدنتان مفید است.
دیدگاه