جیمز جویس
جیمز جویس در شهر دوبلین در ایرلند با فقر و تنگدستی کودکی و نوجوانی اش را سپری کرد و با همان شرایط دشوار توانست در دانشگاه ترینیتی دوبلین ثبت نام کند. شهر دوبلین و مردمانش در سرمقاله بیشتر آثار جویس حضور دارند و به نحوی با دقت توصیف و تصویر شده اند که خود جویس گفته است: اگر زمانی دوبلین از بین برود از روی نوشته هایش می توانند آن شهر را دوباره بسازند.
او فصل هایی از رمان یولسیز(اولیس) را در تکه های کوچک کاغذ یادداشت می کرد و در پاکت های نامه ای که به دیوار اتاقش چسبانده بود می گذاشت و بعدها با گردآوری و چیدن آن قطعات در کنار هم، فرم و معماری نهایی هر فصل از کتاب را سامان می داد.
یکی از جاهایی که جویس دوست داشت که بنشیند و بنویسد روی تختخوابش بود. بسیاری او را جادوگر ادبیات مدرن و یکی از پایه گذاران سبک جریان سیال ذهن، می دانند و از او به عنوان نویسنده ای خالق یاد می کنند که سبک، ساختار، نحو بیانی تازه ای را از بن مایه های فرهنگ و زبان ایرلند برگرفت و شیوه خود را ابداع کرد و با کشف فضاهای نو نه تنها برای زبان انگلیسی بلکه به ادبیات اروپا، پنجرهای تازه گشود و آرایه های ادبی نوینی را به ادبیات جهان وارد کرد.
شهر دوبلین الهام بخش آفرینش بسیاری از داستان ها و نوشته های جویس بود. اولین صحنه رمان اولیس در برج مارتلو (در ساحل ایرلند) آغاز می شود. او شش شب را به همراه دو تن از دوستانش در اتاقی در این برج قدیمی می گذرانَد. در شب ششم یکی از دوستانش وحشت زده از کابوس بیدار می شود و اسلحه اش را برمی دارد و شلیک می کند و دوست دیگر هم هراسان برمی خیزد و او هم چند تیر شلیک می کند. جیمز جویس وحشت زده از این حادثه، همان شب ایرلند را به قصد دیگر کشورهای اروپایی برای همیشه ترک کرد.
او معتقد بود برای اینکه بتواند احساسات فردی و خلاقیت ادبی خودش را بیان کند باید از سرزمین مادری اش دور باشد و در واقع او آگاهانه این تبعید خودخواسته را دوست داشت و به گفته خودش، می خواست و می توانست به نبوغ خودش در تبعید، واقعیت ببخشد. تلاش او برای چاپ «اولیس» توسط چند ناشر بریتانیایی و آمریکایی بی نتیجه ماند و هیچیک حاضر نشدند کتاب جویس را چاپ کنند تا اینکه یک ناشر فرانسوی در پاریس سرانجام چاپ کتاب اولیس را پذیرفت.
جویس سالها در اتاقی در پاریس زندگی کرد و آثار بسیاری را نوشت. او تا زنده بود خوانندگان زیادی نداشت، عده ای او را هرزه نویس و یا دشوارنویس می دانستند. سالها پس از مرگش و پس از آنکه نام جیمزجویس به ستارهای درخشان در آسمان ادبیات جهان بدل شد، کشور ایرلند اتاقی را در همان برج قدیمی بارتلو به شکل موزه ای کوچک به نام جیمزجویس اختصاص داد و در کنار وسایل شخصی او، دستنوشته ها، گیتار، کلاه و عینک این نویسنده بزرگ را برای بازدید گردشگران به نمایش گذاشته اند.
آثار جیمز جویس
دوبلینی ها
از ۱۵ داستان تشکیل شده که از ۱۹۰۳ تا ۱۹۰۷ نوشته و در ۱۹۱۴ منتشر شد. در داستان های این کتاب از روایت اول شخص، سوم شخص، دانای کل محدود، تک گویی درونی و جریان سیال ذهن بهره گرفته شد.
شناخته شده ترین داستان های این مجموعه «عربی»، «اِولین» و «مردگان» بودند. همه داستان های این مجموعه زبانی ساده و تصویرساز و واقع نما داشتند.
جویس در این مجموعه به شدت به آفرینش جهان داستانی نظر داشت و در سراسر کتاب به مفهوم فلج عمومی در دوبلین پرداخت.در دوبلینی ها تجربه گرایی های ادبی و رادیکال جویس در آثار بعدیش را کمتر می توان دید.
چهره هنرمند در جوانی
رمانی است که در ۱۹۱۶ منتشر شد و شکل خودزندگی نامه دارد. ادبیت حاکم بر آثار بعدی جویس در این رمان بیش از دوبلینی ها دیده به چشم می خورد و روایت جویس در این رمان ذهن گراتر هم شده است. در واقع رمان، روایت سفر درونی شخصیتی است به نام استفان ددالوس که بعدها در اولیس نیز دیده می شود.
اولیس
رمان سرشناس جویس است که در سال ۱۹۲۲ منتشر شد. جویس در ابتدا این کتاب را به صورت داستانی کوتاه منتشر کرد که بخشی از مجموعه دوبلینی ها بود و آن را یک روز از عمر آقای بلوم در وین نام نهاده بود؛ ولی مدتی بعد با آمیختن یکی از شخصیت های کتاب سیمای مرد هنرمند در جوانی به نام استیون ددالوس با آقای بلوم کتاب اولیس را نوشت. این رمان نخست فصل به فصل و در ۳ بخش و ۱۸ فصل منتشر شد اما فصل ۱۲ که صحنه ای بی پروا و خارج از عرف زمانه را در صحنه ای طولانی به نمایش می کشید انتشار این اثر را دچار مشکل کرد و درگیری همیشگی این کتاب با سانسور آغاز شد.
اولیس اگرچه در هم پیوندی با اودیسه نوشته شده اما روایت یک روز زندگی معمول است که در نقل آن از شیوه های بسیار گوناگون روایی– ادبی–زبانی بهره گرفته شده است و در سراسر متن، بینامتنی بسیار گسترده ای جریان دارد. بازی های زبانی و روایی پرشمار نیز خواندن این اثر را بسیار دشوار و البته لذت بخش کرده است.
اولیس در صدر صد رمان برتر به انتخاب کتابخانه مدرن قرار دارد. اولـیس بـه خاطـر توصیـف بی پـروای روابـط شخصیت های داستان با شکایات، احکام قضایی و در نهایت ممنوعیت مواجه شد. اولین نمونه از برخورد مراجع قضایی با اولیس، محاکمه مارگارت اندرسون و جین هیپ سردبیران مجله ادبی «لیتل رویو» در سال ۱۹۲۱ در شهر نیویورک بود. آن دو به خاطر چاپ بخشی از کتاب جیمز جویس که هنوز در دست تحریر بود، و به جرم نقض قانون «ممنوعیت نشر آثار قبیح» با مجازات یک سال زندان روبرو شدند که بعدا به جزای نقدی تغییر کرد.
بیداری فینگن ها
بیداری فینگن ها رمانی است که در ۱۹۳۹ منتشر شد و جویس در آن به طور کامل از جهان واقعی رهایی یافت. در مقابل «یک روز» نقل شده در اولیس، این رمان روایت یک شب است. کلمه سازی های شگفت انگیز و زبان خاص اثر در کنار بازی های زبانی شگفتی که حتی از نام اثر ً آغاز می شود باعث شده بیداری فینگن ها تقریبا غیرقابل ترجمه باشد.
منابع
غول ادبیات قرن | اقبال معتضدی | برگ هنر | شماره 24 | زمستان 1398
جهان جیمز جویس | مسعود بُربُر | برگ هنر | شماره 24 | زمستان 1398
دیدگاه