اجاره رحم فرایندی است که طی آن، شخصی حمل‌کردن و به‌دنیاآوردن جنین زوج دیگری را تقبل می‌کند. این روش برای زوج‌هایی که با مشکل ناباروری دست‌وپنجه نرم می‌کنند، نور امیدی است تا بتوانند فرزندی از وجود خود را به آغوش بکشند. البته مراحل اجاره رحم از جمله انتخاب مادر جایگزین و طی‌کردن روند قانونی و حتی شرایط احساسی چندان راحت نیستند و چالش‌های خود را دارند.
منظور از رحم اجاره ای چیست؟
اجاره رحم به روشی گفته می‌شود که شخص ثالثی فرزند شما را در رحم خود پرورش می‌دهد و او را به دنیا می‌آورد. شخص داوطلب «مادر جایگزین» نامیده می‌شود. این کار معمولا به دو روش انجام می‌شود:
• در روش اول از تخمک مادر جایگزین استفاده می‌شود و در واقع این داوطلب مادر بیولوژیکی کودک به حساب می‌آید. در این روش اسپرم پدر یا اسپرم اهدایی از طریق تلقیح داخل‌رحمی اسپرم یا IUI وارد رحم مادر جایگزین می‌شود و با تخمک او در هم می‌آمیزد.
• روش دوم با لقاح مصنوعی یا IVF انجام و از تخمک و اسپرم والدین متقاضی استفاده می‌شود. با لقاح مصنوعی تخمک مادر متقاضی توسط اسپرم بارور و در رحم مادر جایگزین قرار داده می‌شود. در این روش، مادر جایگزین پیوند ژنتیکی با جنین ندارد و تنها او را تا هنگام زایمان در رحم خود حمل می‌کند. این‌طوری جنین تمام خصوصیات والدین واقعی‌اش را دریافت می‌کند و از لحاظ فقهی نیز فرزند مشروع آنها محسوب می‌شود. در اجاره رحم معمولا از روش دوم استفاده می‌شود.
دلایل استفاده از رحم اجاره ای
1. ناباروری
زوج‌هایی که مشکل ناباروری دارند، میتوانند سراغ رحم اجاره ای بروند. همچنین افرادی که سقط جنین پیاپی داشته‌اند، مکرر در لانه‌گزینی شکست خورده‌اند یا رحمشان مشکل دارد، از شیوه اجاره رحم بهره می‌برند.
2. بیماری
حاملگی برای افراد مبتلا به برخی از بیماری‌ها همچون بیماری‌های کلیوی و قلبی بسیار خطرناک است. بعضی از داروها نیز برای حاملگی خطرناک‌اند. این دسته از افراد به‌دلیل خطر زیاد حاملگی میتوانند به اجاره رحم روی بیاورند. همچنین بعضی از متخصصان به‌دلیل مشکلات روحی و روانی شخص را از حامله‌شدن منع می‌کنند.
3. سابقه مشکل بارداری
دسته‌ای دیگر از افراد ممکن است به‌خاطر مشکلات قبلی بارداری سراغ اجاره رحم بروند. مثلا خونریزی شدید پس از زایمان که منجر به برداشتن رحم شود، جزو این مشکلات است.
4. سن زیاد
باردارشدن خانم‌های بالای ۳۵ سال احتمال ابتلای فرزند به اختلالات ژنتیکی را افزایش می‌دهد. همچنین بارداری در این سن به‌علت کاهش ذخیره تخمدان ممکن است بسیار دشوار باشد. در چنین شرایطی، استفاده از رحم اجاره ای گزینه خوبی است.
5. اختلال ژنتیکی
اگر مادر مبتلا به اختلال‌های ژنتیکی است، بهتر است از رحم اجاره ای و تخمک اهدایی استفاده شود. البته در این شرایط خود مادر می‌تواند با استفاده از تخمک اهدایی جنین را در رحم خود حمل کند.
شرایط مادر جایگزین برای رحم اجاره ای
هر والد یا کلینیک ناباروری شرایط متفاوتی برای مادر جایگزین تعیین می‌کند. شرایط رایج برای انتخاب مادر جایگزین عبارت‌اند از:
• ۲۱ تا ۴۵ سال سن داشته باشد. (سن ایدئال زیر ۳۵ سال است.)
• شاخص توده بدنی مناسبی داشته باشد.
• حداقل یک بار بدون مشکلات شدید دوران بارداری زایمان موفق داشته باشد.
• بیش از ۵ بار زایمان نکرده باشد.
• بیش از ۳ بار سزارین نکرده باشد.
• آزمایش‌های روانی و پزشکی لازم را گذرانده باشد.
• به داروهای ضدافسردگی، هرگونه مواد مخدر، الکل و دخانیات اعتیاد نداشته باشد.
• ساکن محله‌ای باشد که با اجاره رحم مشکلی نداشته باشند.
• شریک زندگی‌اش حامی او باشد.
• از نظر روانی و احساسی باثبات باشد.
• مدارک و قراردادهای لازم را امضا کند.
مراحل انجام روش رحم اجاره ای
فرآیند اجاره‌ی رحم ۶ مرحله‌ی اصلی دارد که در اینجا در رابطه با آنها صحبت خواهیم کرد. رحم اجاره ای قوانین خاصی دارد.
مرحله اول: مراجعه به کلینیک یا مؤسسه ناباروری
زمانی که تصمیم خود را گرفتید و به این نتیجه رسیدید که می‌خواهید رحم اجاره کنید، با اهداف، توقعات و کادر پزشکی را که مایل هستید این کار را برای شما انجام دهند، انتخاب کنید.
معمولاً اولین کار، جستجوی یک کلینیک IVF، یا یک مؤسسه‌ی ناباروری است.
کلینیک IVF: کلینکی است که عمل لقاح درون لوله آزمایش (IVF) انجام می‌شود (اسپرم و تخمک با هم دیگر ترکیب می‌شوند).
مؤسسه‌ی ناباروری: این مؤسسه بخشی از کارها، به ویژه کارهای حقوقی رحم اجاره‌ای را انجام می‌دهد.
در این مرحله شما در مورد مسائل اولیه شامل اینکه آیا به اهدا کننده‌ی اسپرم یا تخمک نیاز دارید یا خیر، تصمیم‌گیری می‌کنید.
مرحله دوم: انتخاب اهداکننده‌ی تخمک
زوج میتوانند یا دهنده‌ی تخمک خود را از قبل انتخاب کرده و به همراه خود به کلینیک یا مؤسسه بیاورند یا یکی از تخمک‌های موجود در بانک تخمک مؤسسه را انتخاب کنند. در هر صورت، اهدا کننده‌ی تخمک باید تحت غربالگری بالینی قرار بگیرد.
مرحله سوم: انتخاب رحم اجاره ای
مشابه مرحله‌ی قبلی، زوج میتوانند یا اجاره‌دهنده‌ی رحم را از قبل انتخاب کرده و به مؤسسه یا کلینیک معرفی کنند یکی از افرادی را که مؤسسه به آنها پیشنهاد می‌کند، انتخاب نمایند. مجدداً، همان‌طور که در بخش‌های بعدی توضیح خواهیم داد، کاندیدای رحم اجاره‌ای باید تحت تست‌های پزشکی و روانپزشکی قرار بگیرد و سوابق او بررسی شود.
مرحله چهارم: امضای قراردادها
همه‌ی طرفین درگیر در فرایند اجاره‌ی رحم باید یک قرارداد امضاء کنند. آنها میتوانند به جای خودشان، وکیلشان را معرفی کنند. پیش از امضای قرارداد، هر یک از طرفین باید مفاد آن را به دقت مطالعه کند. اگر هر دو طرف راضی باشند و قرارداد امضاء شود، امکان شروع فرآیند پزشکی وجود دارد. در این مرحله زوج و اجاره‌دهنده‌ی رحم باید با کلینیک ناباروری همکاری لازم را داشته باشند.
گام پنجم: فرآیند پزشکی
در این مرحله، اگر از روش IVF استفاده شود، دو مرحله‌ی ضروری وجود دارد:
• باروری: تخمک‌ها و اسپرم زوج نابارور (یا تخمک‌ها و اسپرم‌های اهدایی) برای ایجاد جنین استفاده می‌شوند.
• انتقال جنین: جنین‌ها به درون رحم اجاره‌دهنده‌ی رحم منتقل می‌گردند.
• پیش از لقاح، زن نابارور یا اهداکننده‌ی تخمک (در صورتی که زن نابارور نتواند تخمک‌های سالمی اهدا کند) باید داروهای تحریک کننده‌ی تخمک‌گذاری مصرف نماید تا تخمدان‌ها را تحریک به تولید تعداد زیادی تخمک نماید. زمانی که تخمک‌ها بارور شدند، از طریق جراحی از تخمدان خارج می‌شوند (مرحله‌ی جمع‌آوری تخمک‌ها).
• پیش از انتقال جنین، اجاره‌دهنده‌ی رحم باید داروهایی را برای آماده‌سازی دیواره‌ی رحم برای پذیرش جنین مصرف کند.
در صورتی که از روش IUI استفاده شود، مرحله‌ی لقاح درون رحم صورت می‌گیرد و لانه‌گزینی به صورت طبیعی انجام می‌شود. در این روش، نمونه‌ی اسپرم، از طرق مجرای واژن به درون رحم تزریق می‌شود. این روش، نیازی به هیچ گونه جراحی ندارد، کاملاً بدون درد است و تنها چند ثانیه طول می‌کشد. بعضی‌وقت‌ها، این مرحله دو بار در دو روز پشت سر هم انجام می‌شود تا شانس باروری بالاتر رود.
بعد از ۱۵ روز یک تست حاملگی از اجاره‌دهنده‌ی رحم گرفته می‌شود تا مشخص شود که آیا IVF موفقیت‌آمیز بوده است یا خیر. در صورت تأیید حاملگی، مراحل مراقبت‌ها از اجاره‌کننده‌ی رحم شروع می‌شود.
در طول حاملگی، اجاره‌دهنده‌ی رحم باید به طور منظم به کلینیک مراجعه کند تا آزمایش خون و سونوگرافی بدهد تا فرایند به طول کامل تحت نظر باشد.
گام ششم: حاملگی، تولد و حقوق والدی
وقتی که حاملگی به طور مطلوب ایجاد شد، مؤسسه‌ی ناباروری باید حمایت‌هایی را هم به زوج و هم به اجاره‌دهنده‌ی رحم ارائه دهد. و این فرایند باید تا تولد فرزند ادامه یابد.
پس از تولد فرزند، مهم است که تمامی اسنادی که پیش روی زوج و اجاره‌دهنده‌ی رحم قرار می‌گیرد، به دقت مطالعه و امضاء شود. در ادامه، در رابطه با قوانین رحم اجاره ای در جمهوری اسلامی ایران صحبت خواهیم کرد.
قیمت رحم اجاره ای در ایران
هزینه رحم اجاره ای تنها بخشی از مبلغی است که باید در فرایند اجاره رحم بپردازید و قیمت ثابت و مشخصی ندارد. هزینه کلی معمولا شامل موارد زیر می‌شود:
• هرگونه هزینه درمان، دارو، آزمایش و سونوگرافی
• آزمایش‌های صلاحیت باروری
• ارزیابی‌های روانی
• ایاب‌وذهاب به کلینیک
• مسائل حقوقی و قانونی
• دستمزد کلینیک
توافق در خصوص هزینه‌ها از مهم‌ترین بخش‌های قرارداد میان شما و مادر جایگزین است. توجه داشته باشید که حمایت مالی و روحی و اجتماعی از مادر جایگزین سبب روحیه بهتر او و درنتیجه به‌دنیاآمدن نوزادی سالم می‌شود.
دیدگاه