رفلاکس معده در نوزادان | علائم و نشانه های رفلاکس معده در نوزادان | شیوه های درمان رفلاکس معده در نوزادان

رفلاکس نوزاد زمانی رخ می‌دهد که مواد غذایی از معدهٔ نوزاد به مری او برمی‌گردد و کودک بالا می‌آورد.

رفلاکس در نوزادان

معمولا استفراغ و بالا آوردن نوزادان بعد از شیر خوردن اتفاقی رایج است. اما زمانی که این استفراغ به دفعات بیشتر همراه با ناراحتی و بی‌قراری نوزاد و مشکلات تغذیه و همچنین کاهش وزن همراه شود، نشانه‌ی بیماری مهم‌تری به نام بیماری رفلاکس معده می‌باشد. رفلاکس معده موجب حرکت رو به بالای محتوای معده از جمله اسید معده به مری و سپس به دهان می‌شود. اغلب اوقات این استفراغ مکرر است. اما شدت و اثر ماندگاری آن باعث جدی شدن این بیماری می‌شود.

علائم رفلاکس نوزادان

به‌طور کلی رفلاکس نوزاد نگران‌کننده نیست و احتمال اینکه محتویات معده به‌اندازه‌ای اسیدی باشند که گلو یا مری را تحریک کنند و مشکلاتی را به وجود بیاورند، بسیار اندک است.

در صورتی که نوزاد علائم زیر را دارد باید به پزشک مراجعه کنید:

• نوزاد وزن اضافه نمی‌کند.

• به‌شدت استفراغ می‌کند، طوری که محتویات معده با فشار از دهان او خارج می‌شود (استفراغ جهنده، projectile vomiting).

• مایعی سبز یا زرد بالا می‌آورد.

• خون یا موادی شبیه تفالهٔ قهوه را بالا می‌آورد.

• از خوردن غذا امتناع می‌کند.

• در مدفوع او خون وجود دارد.

• دچار مشکل تنفسی یا سرفهٔ مزمن شده است.

• در ۶ ماهگی یا پس از آن شروع به استفراغ کرده است.

• پس از خوردن غذا به‌طور غیرطبیعی، کج‌خلق و تحریک‌پذیر می‌شود.

بعضی از این موارد می‌تواند نشانه‌ٔ مشکلات جدی ولی درمان‌پذیری مانند GERD یا انسداد در دستگاه گوارش باشد.

دلایل ایجاد رفلاکس در نوزادان

مری لوله‌‌ای است که معده را به دهان متصل می‌کند. دریچه معده شامل یک عضله حلقوی شکل است که هنگام بلع شیر، باز می‌شود تا شیر از طریق آن وارد معده شود. سپس این عضله بسته می‌شود تا محتویات معده به بالا باز نگردد. در زمان نوزادی این حلقه عضلانی هنوز قوی نشده است و در حال رشد و تکامل است، به همین علت ممکن است همیشه به درستی عمل نکند.

بنابراین هنگامی که شکم کودک پر باشد، محتوای شیر و اسید معده از این عضله عبور کرده و وارد حلق یا دهان کودک می‌شود و ناراحتی ایجاد می‌کند. گاهی اوقات ممکن است شما متوجه این مسئله نشوید چرا که کودک دوباره شیر بالا آمده را قورت می‌دهد یا ممکن است به دهان نرسد. به این وضعیت “رفلاکس خاموش” گفته می‌شود.

فراموش نکنید معده کودک بسیار کوچک است بنابراین ممکن است، نتواند شیر زیادی بخورد مگر آنکه بخشی از آن را بالا بیاورد. هنگامی که کودک تازه متولد می‌شود، معده او تنها به اندازه یک فندق است. در روز سوم تولد اندازه معده کودک به اندازه یک گردو می‌شود. در روز دهم تولد، اندازه معده او تقریباً به اندازه یک تخم‌ مرغ است.

به مرور زمان دریچه عضلانی معده قوی‌تر می‌شود و از طرفی ظرفیت معده نیز بیشتر می‌شود. بنابراین با این تغییرات، رفلاکس برطرف می‌گردد. 90% از کودکانی که دچار رفلاکس هستند، پیش از پایان سال اول زندگیشان، خود به ‌خود خوب می‌شوند.

اما گاهی اوقات رفلاکس معده مربوط به وضعیت دیگری از جمله آلرژی است که باعث کندی عملکرد گوارش می‌شود. در این موارد غذا  به مدت طولانی‌تری در معده می‌ماند. این وضعیت می‌تواند به عدم تحمل شیر گاو و آلرژی به شیر و یا حتی بیماری عدم تحمل لاکتوز مربوط باشد. در چنین مواردی باید با متخصص اطفال صحبت کنید و بطور دقیق بفهمید عامل اصلی رفلاکس چیست.

عوارض رفلاکس نوزادان

معمولا رفلاکس نوزاد به‌طور خودبه‌خود و بدون ایجاد مشکل جدی برای کودک برطرف می‌شود. ولی اگر کودک مشکل جدی‌تری مانند بیماری رفلاکس معده به مری داشته باشد، به‌خوبی و به‌طور طبیعی رشد نخواهد کرد. بعضی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد نوزادانی که به‌طور مکرر دچار استفراغ می‌شوند، ممکن است که پس از دوران کودکی بیشتر مستعد ابتلابه بیماری رفلاکس معده به مری باشند.

نحوه تشخیص رفلاکس در نوزادان

در بیشتر موارد، متخصص کودکان با بررسی علائم نوزاد و سابقه های پزشکی وی، رفلاکس نوزاد را تشخیص می دهد. اگر با تغییر در تغذیه و دارو های ضد رفلاکس علائم بهبود نیافتند ( علایم ریفلاکس در نوزادان در بالا آورده شده است)، ممکن است فرزند شما به آزمایش هم نیاز داشته باشد.

برای تشخیص ریفلاکس معده کودک چندین آزمایش معمول وجود دارد. در بعضی مواقع ممکن است پزشک متخصص اطفال از شما بخواهد چندین آزمایش مختلف را انجام دهید. این آزمایش ها عبارتند از:

• عکس برداری از دستگاه گوارش فوقانی: در این بررسی کودک شما یک ماده کنتراست دهنده (باریم) به همراه غذا یا نوشیدنی خود می خورد و متخصص رادیولوژی چندین عکس از پایین رفتن غذا در مسیر مری کودک تا رسیدن آن به معده تهیه می کند.

• اندازه گیری میزان اسیدیته مری: در این روش پزشک متخصص اطفال یا پرستار یک لوله نازک انعطاف پذیر را از طریق بینی وارد معده کودک شما می کند. انتهای لوله در مری مقدار اسید وارد شده به مری را اندازه گیری می کند. انتهای دیگر لوله به مانیتوری متصل است که اندازه گیری ها را ثبت می کند. کودک شما به مدت ۲۴ ساعت در بیمارستان به این دستگاه متصل خواهد بود.

• آندوسکوپی و نمونه برداری دستگاه گوارش فوقانی: در این روش از یک آندوسکوپ، (یک لوله طولانی و انعطاف پذیر که یک لامپ و دوربین در انتهای آن قرار دارد) استفاده می شود. پزشک آندوسکوپ را به مری، معده و قسمت اول روده کوچک کودک شما وارد می کند. پزشک متخصص اطفال ممکن است علاوه بر دیدن تصاویر از آندوسکوپ، نمونه های بافتی (بیوپسی) نیز تهیه کند.

• سونوگرافی: از این تصویربرداری برای شناسایی تنگی پیلور استفاده می‌شود.

• تست‌های آزمایشگاهی: از آزمایش خون و ادرار می‌توان برای شناسایی یا رد کردن علل احتمالی استفراغ مکرر و وزن‌گیری ناکافی استفاده کرد.

• پایش پ‌هاشِ مری: پزشک برای اندازه‌گیری اسیدیتهٔ مری، لولهٔ باریکی را از درون بینی یا دهان نوزاد وارد مری می‌کند. این لوله به دستگاهی متصل است که میزان اسیدیته را بررسی می‌کند. ممکن است لازم باشد که کودک در زمان انجام این بررسی در بیمارستان بماند.

• تصویربرداری با اشعهٔ ایکس: استفاده از این تصاویر به شناسایی ناهنجاری‌های موجود در مجرای گوارشی مانند انسداد کمک می‌کند. ممکن است پیش از تصویربرداری به کودک مایع کنتراست داده شود. (مایع کنتراست که حاوی باریم است، مانند پوششی روی دیوارهٔ داخلی مجرای گوارشی را می‌پوشاند و موجب می‌شود تصاویر شفاف‌تر و واضح‌تری به دست بیاید.)

شیوه درمان رفلاکس نوزادان

اگر پزشک متخصص اطفال با تغییرات غذایی به نتیجه مطلوب نرسد، ممكن است داروهایی را برای درمان رفلاکس نوزاد توصیه كند. این داروها بر کاهش مقدار اسید معده کودک شما کار می کنند. پزشک فقط درصورتی که هنوز علایم رفلاکس در نوزادان را مشاهده کند و شما:

• قبلاً تغییرات تغذیه ای را امتحان کرده باشید

• کودک شما در خواب یا تغذیه مشکل داشته باشد

• کودک شما به درستی رشد نکند

از دارو های کاهش دهنده اسید معده برای درمان استفاده خواهد کرد.

پزشک اغلب یک داروی را به صورت آزمایشی تجویز می کند و عوارض احتمالی آن را توضیح می دهد. شما نباید به کودک خود دارو بدهید، مگر اینکه پزشک متخصص اطفال به شما گفته باشد.

دارو های رفلاکس نوزاد عبارتند از:

• مسدود کننده H2 ، که باعث کاهش تولید اسید می شود.

• مهارکننده های پمپ پروتون (PPI) ، که مقدار اسیدی را که معده ایجاد می کند، پایین می آورند.

اگر این داروها برای درمان کودک مفید واقع نشوند و کودک شما هنوز علائم شدید داشته باشد، عمل جراحی آخرین گزینه خواهد بود. متخصصین گوارش کودک فقط در موارد نادر از جراحی برای معالجه ریفلاکس نوزاد استفاده می کنند. آنها ممکن است در مواردی که نوزاد دارای مشکلات شدید تنفسی یا جسمی باشند که باعث علائم رفلاکس می شوند، عمل جراحی را پیشنهاد دهند.

راهکارهایی برای کاهش و رفع رفلاکس در نوزادان

روش‌ها و راهکارهایی برای تسکین ناراحتی رفلاکس کودکان وجود دارد که برخی از آنها شامل موارد زیر است:

• سعی کنید در حین خوردن شیر مادر یا شیر خشک، کودک را در وضعیت عمودی‌تری نگه دارید و پس از پایان تغذیه نیز چند دقیقه پشت او را صاف نگه دارید.

• درست بعد از شیر خوردن، او را برای چرت زدن یا حتی تعویض پوشک نخوابانید یا را روی شکمش قرار ندهید.

• کم کردن شیر مادر یا شیر خشک در هر وعدۀ تغذیه نیز ممکن است به تخفیف علائم رفلاکس کمک کند. می‌توانید کم کردن مقدار شیر را با افزایش تعداد وعده‌های تغذیه جبران کنید و حتماً پس از هر وعده غذا آن‌قدر او را تحریک به آروغ زدن کنید تا آروغ کاملی از او بگیرید.

• از پزشک خود بپرسید که آیا باید شیر مادر یا شیر خشک را کمی غلیظ‌تر کنید یا از چه نوع شیر خشکی استفاده کنید.

• دور نگه داشتن نوزاد از دود دخانیات نیز می‌تواند علائم ریفلاکس را کاهش دهد.

• بر اساس نظر کارشناسان، در چنین وضعیتی نباید کودک را روی صندلی ماشین بخوابانید، زیرا این وضعیت فشار بیشتری به معدۀ او می‌آورد و ممکن است علائم رفلاکس را افزایش دهد.