ریفلاکس معده زمانی رخ می‌دهد که اسید و سایر محتویات درون معده از دریچه‌ی پایینی مری به مری باز می‌گردند. دریچه پایین مری دریچه‌ای عضلانی به‌شکل حلقه است که در انتهای مری و ابتدای معده قرار دارد.
ریفلاکس معده
بازگشت اسید معده که در میان مردم به نام ترش کردن شناخته می‌شود به معنی آسیب‌های موکوزی و نشانه‌های مزمن در اثر بازگشت غیرعادی محتویات و اسید معده به مری است. نشانه‌های متداول بازگشت معده‌ای مروی سوزش سر دل، درد قفسه سینه (پشت جناغ) و بوی بد دهان و احساس ترش کردن است. یک پنجم ایرانی‌ها مبتلا به واشاریدگی معده هستند، یعنی حداقل هفته‌ای یک یا دو بار ترش می‌کنند.
علائم و نشانه های رفلاکس معده
برخی علائم مشترک در بین افرادی که دچار رفلاکس معده هستند:
• ترش کردن؛ یعنی احساس بازگشت مایع تلخ یا ترش از معده به دهان
• احساس سوزش در قفسه سینه (سوزش سر دل). معمولا بعد از غذا خوردن؛ ممکن است در شب بدتر باشد
• درد قفسه سینه
• مشکل بلعیدن
• احساس یک توده در گلو
• درد در زیر جناغ سینه
• گیر کردن غذا
• حالت تهوع یا استفراغ (به خصوص هنگام صبح)
• باد گلو و آروغ زدن‌های مکرر
• جمع شدن بیش از حد بزاق در دهان و سرفه‌های مکرر بدون علت
• تلخ شدن دهان و برگشت آب و مواد غذایی از معده به دهان
• بوی بد دهان
• مشکلات تنفسی
عوامل خطر برای رفلاکس معده
شرایط خاصی می تواند احتمال بروز رفلاکس معده را افزایش دهد، از جمله:
• چاقی
• بارداری
• فتق هیاتال (فتق دیافراگمی)
• اختلالات بافت همبند
برخی از رفتارهای شیوه زندگی همچنین می توانند خطر ابتلا به رفلاکس معده را افزایش دهند، از جمله:
• سیگار کشیدن
• خوردن وعده های غذایی بزرگ
• دراز کشیدن یا خوابیدن در مدت کوتاهی پس از غذا خوردن
• خوردن انواع خاصی از غذاها مانند غذاهای سرخ شده یا تند
• نوشیدن انواع خاصی از نوشیدنی ها، مانند نوشابه، قهوه یا الکل
• استفاده از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDS) مانند آسپرین یا ایبوپروفن
عوارض بیماری رفلاکس معده
با گذشت زمان التهاب موضعی در مری شما ممکن است منجر به عوارضی شود که عبارتند از:
• باریک شدم مری ( تنگی مری): تخریب سلول ها در قسمت تحتانی مری به دلیل قرار گرفتن در معرض اسید، منجر به ایجاد بافت اسکار می گردد. بافت اسکار مسیر عبور غذا را باریک می کند و منجر به ایجاد مشکلاتی در فرو بردن غذا می شود.
• یک زخم باز در مری (زخم مری): اسید معده می تواند به شدت به بافت مری اسیب برساند و منجر به ایجاد زخم باز در دیواره مری گردد. رخم مری ممکن است منجر به خونریزی، درد و ایجاد دشواری در بلعیدن گردد.
تغییرات پیش سرطانی در مری (مری بارت): در مری بارت، بافت پوشاننده بخش تحتانی مری تغییر می کند. این تغییرات با افزایش خطر سرطانی شدن مری همراه است. خطر سرطان پایین است اما پزشک شما احتمالا توصیه به انجام آزمایشات اندوسکوپی، به صورت منظم، برای علائم زودهنگام هشداردهنده سرطان مری خواهد کرد.
نحوه تشخیص رفلاکس معده
اگر پزشک معالج به ریفلاکس معده مشکوک شود، پیش از تشخیص و تأیید از بیمار می‌خواهد تا بعضی معاینات و آزمایش‌های مرتبط را انجام دهد.
پزشک معالج ممکن است از یک یا چند مورد از آزمایش‌های زیر جهت تشخیص ریفلاکس معده استفاده کند:
• بلع محلول حاوی ماده‌ی باریوم: در حالت عادی امکان تصویربرداری از دستگاه گوارش امکان‌پذیر نیست. نوشیدن محلولی حاوی ماده باریم این امکان را فراهم می‌کند که بتوانیم از دستگاه گوارش عکس‌برداری کنیم. از این روش برای تشخیص ریفلاکس معده استفاده می‌شود.
• آندوسکوپی: یک لوله انعطاف‌پذیر به‌همراه یک دوربین کوچک جهت بررسی و نمونه‌برداری (در صورت نیاز) به درون مری فرستاده می‌شود.
• نظارت بر pH مری: یک قطعه pHسنج درون مری کار گذاشته می‌شود تا ورود اسید معده به مری را بررسی کند.
• فشارسنجی مری: یک لوله انعطاف‌پذیر به درون مری فرستاده می‌شود تا قدرت عضله‌های موجود در مری را اندازه‌گیری کند.
درمان رفلاکس معده
خوشبختانه امروزه داروهای بسيار مؤثری برای درمان رفلاکس وجود دارند. مهم‌ترين داروهايی که به اين منظور به کار می‌روند داروی امپرازول و هم خانواده‌هايش نظير پانتوپرازول، رابيپرازول و لانسوپرازول هستند.
مهار‌کننده‌های پمپ پروتون یکی از گزینه‌های اصلی درمان دارویی برای افراد مبتلا به رفلاکس معده هستند. آنها مقدار اسید تولید شده توسط معده را کاهش می‌دهند.
گزینه‌های دارویی دیگر عبارت‌اند از:
• مسدودکننده‌های H 2: برای کمک به کاهش تولید اسید است
• آنتی‌اسیدها: این داروها از طریق مواد شیمیایی قلیایی با اسید معده مقابله می‌کنند. اسهال و یبوست می‌تواند از عوارض جانبی مصرف آنها باشد.
• اریترومایسین: یک نوع آنتی‌بیوتیک است که به خالی کردن معده کمک می‌کند.
بیمارانی که به درمان با دارو خوب جواب می‌دهند و علائمشان کنترل می‌شود اما با کم کردن یا قطع دارو علائم بر می‌گردد؛ امکان انجام عمل جراحی برای درمان رفلاکس وجود دارد.
انجام عمل جراحی می‌تواند عوارضی داشته باشد که معمولاً کوتاه‌مدت و گذرا هستند. ضروری است قبل از تصمیم به عمل جراحی با پزشک متخصص گوارش مشورت شود.
درمان‌های جراحی رفلاکس یا ترش کردن معده عبارت‌اند از:
• Fundoplication: جراحی بالای شکم در اطراف مری است. در این روش فشار را به سمت پایین‌تر مری هدایت می‌کند و به طور کلی در کاهش رفلاکس موفق است.
• روش‌های آندوسکوپی: طیف وسیعی از روش‌ها که شامل دوخت اندوسکوپی است. این روش با استفاده از بخیه‌ها کمک می‌کند تا مری عضله اسفنکتر را منقبض کند.
دیدگاه