سندروم سوزش دهان
سندروم سوزش دهان (Burning mouth syndrome) نامی است که به نوعی سوزش دردناک دهان گفته میشود که دلیل شناخته شدهای ندارد. در بیشتر مواقع فرد درد را در نوک زبان و یا در سقف دهان خود احساس میکند. اما برخی اوقات هم فرد در جلوی دهان یا روی قسمت داخلی لب خود احساس سوزش میکند. این حالت اغلب چندین سال طول میکشد.
علائم و نشانه های سندروم سوزش دهان
احساسی که افراد مبتلا به این سندروم دارند، مانند احساس ایجاد شده در دهان بعد از نوشیدن یک قهوه گرم و یا خوردن یک سوپ داغ است. با این همه احساس ناشی از این عارضه در افراد مختلف متفاوت است. در حالت کلی، علائم سندروم سوزش دهان عبارتند از:
• احساس سوزش روی زبان، سقف دهان، لثه، داخل گونهها و پشت گلو که ممکن است بعد از خوردن یا آشامیدن خود را نشان دهد.
• بی حس شدن زبان که احساسی گذرا است.
• بلع دشوار
• خشکی دهان
• گلو درد
• تغییر مزه و احساس چشایی، مانند مزه بد فلز در دهان
درد ممکن است در طول روز بدتر شود. اگر درد برطرف نشده و یا اینکه بدتر شود، به دندانپزشک یا پزشک مراجعه کنید.
علت بروز سندروم سوزش دهان
بسته به علت این سندروم به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم میشود.
سندروم سوزش دهان اولیه
هیچ کدام از تستهای آزمایشگاهی و یا دیگر مشکلات و بیماریها نمیتوانند به درستی علت سندروم سوزش دهان را توضیح دهند. به نوع اولیه این سندروم گاهی سندروم سوزش دهان ناشناخته یا ایدیوپاتیک (idiopathic burning mouth syndrome) گفته میشود.
پزشکان تصور میکنند که علت بروز این نوع از سوزش دهان، ممکن است آسیب به اعصاب کنترل کنندهی حس چشایی یا احساس درد باشد.
سندروم سوزش دهان ثانویه
گاهی این سندروم ناشی از دیگر بیماریها یا وقایع است. در این موارد به آن سندروم سوزش دهان ثانویه (secondary burning mouth syndrome) گفته میشود.
علت بروز این نوع سندروم عبارتند از:
• ریفلاکس اسید معده (بازگشت اسید معده به داخل دهان)
• واکنش آلرژیک به مواد مورد استفاده در دندانهای مصنوعی
• اضطراب یا افسردگی
• تغییرات هورمونی ناشی از بیماریهای تیروئید، دیابت یا یائسگی
• خشکی دهان ناشی از بیماریهایی مانند سندروم شوگرن (Sjogren’s syndrome) و پرتو درمانی
• داروهای مصرفی برای درمان فشار خون
• دندانهای مصنوعی که به درستی جایگذاری نشده باشند
• کمبود آهن، ویتامین B12 یا فولیک اسید
• واکنش به برخی از انواع خمیر دندانها یا شویندههای دهانی
• استرس
• کاندیدیازیس یا برفک (نوعی عفونت قارچی در دهان)
عوامل خطر برای ابتلا به سندروم سوزش دهان
این سندروم در زنان بیشتر از مردان شایع است. احتمال ابتلا به این سندروم در شرایط زیر بیشتر است:
• زنان بین ۵۰ تا ۷۰ سال
• شروع دوران یائسگی
شیوه تشخیص سندروم سوزش دهان
پزشک سوالاتی در مورد علائم و زمان بروز آنها از بیمار خواهد پرسید. همچنین سوالاتی در مورد حساسیتهای احتمالی فرد، داروهای مصرفی و مقدار مصرف سیگار و نوشیدن مشروبات الکلی پرسیده خواهد شد. بعد از آن دهان فرد برای بررسی عفونت احتمالی معاینه خواهد شد.
همچنین برای تشخیص دیگر مشکلات و بیماریها تستهای دیگری هم گرفته خواهد شد. این تستها شامل:
• تست آلرژی برای بررسی حساسیت احتمالی به یک محصول یا دارو
• نمونه برداری از یک قطعه کوچک بافتی دهان و فرستادن آن به آزمایشگاه برای انجام تست های لازم
• آزمایش خون برای بررسی مشکلات تیروئیدی یا دیابت
• سیتی اسکن که از چندین تصویر رادیولوژی اشعه ایکس تشکیل شده که از جهات مختلف گرفته شده و بعد در کنار هم قرار گرفته و یک تصویر با جزئیات زیاد از درون دهان به پزشک نشان میدهند.
• ام آر آی که در آن امواج رادیویی در یک میدان مغناطیسی قوی تشکیل عکسهایی دقیق از بافتهای بدن میدهند.
• تست جریان بزاق که برای اندازه گیری مقدار بزاق انجام میشود.
راه های درمان سندروم سوزش دهان
اگر پزشک متوجه وجود یک بیماری و یا دیگر دلایل سوزش دهان شود، پس شخص به سندروم سوزش دهان ثانویه مبتلا است. در این حالت عارضه درمان شده و علائم پس از طی فرایند درمان بهبود پیدا میکنند. اما اگر فرد به سندروم سوزش دهان اولیه مبتلا باشد، درمان شناخته شدهای برای این مشکل وجود نداشته و تنها میتوان علائم بیماری را کنترل کرده و یا کمتر کرد.
بسته به علت بروز این مشکل پزشک یک یا چندین روش درمانی زیر را توصیه خواهد کرد:
• داروهای تسکین دهندهی دردهای عصبی مانند داروی آمیتریپتیلین (amitriptyline) و نورتریپتیلین (nortriptyline)
• کپسایسین (Capsaicin) یک مسکن ضد درد و از مواد شیمیایی تشکیل دهندهی فلفل قرمز تند
• کلونازپام (Clonazepam) در مقادیر کم
• جایگزینهای هورمونهای زنانه
• فراوردههایی که باعث تولید و جایگزینی بزاق میشود.
• مکملهای ویتامین
• دهان شویهها
همچنین برای کاستن از شدت علائم میتوان کارهای زیر را انجام داد:
• خودداری از خوردن غذاهای اسیدی مانند گوجه، پرتقال و آب مرکبات
• خودداری از نوشیدن مشروبات الکلی و استفاده از دهان شویههای حاوی الکل
• خودداری از مصرف دارچین و نعناع
• خودداری از مصرف غذاهای تند
• خودداری از مصرف تنباکو
• جویدن آدامس های بدون شکر برای تولید بزاق بیشتر
• نوشیدن مایعات زیاد
• کاهش استرس با انجام یوگا و کارهای مورد علاقه
• فعالیت در برنامههای جمعی و شرکت در گروههای حمایتی
• مکیدن یخ خرد شده
مشکلات و عوارض جانبی سندروم سوزش دهان
سندروم سوزش دهان، عارضهای با درد مزمن بوده که میتواند روی کیفیت زندگی افراد اثر زیادی بگذارد. این درد ممکن است برای ماهها و یا حتی سالها طول بکشد. برخی از افراد هر روز این درد را احساس میکنند.
درد باعث ایجاد حس افسردگی، اضطراب و استرس در فرد شده و حتی انجام فعالیتهای روزانه مانند خوابیدن را مختل میکند. هر نوع از دردهای مزمن که باعث استرس و اضطراب فرد میشوند، عاملی برای مشکلات خواب هم هستند.
دیدگاه