سکته مغزی در زنان و دلایل ایجاد آن

در سکته مغزی خون رسانی به مغز دچار اختلال می شود. پیامدهای سکته مغزی تا حد زیادی به مقدار و ناحیه ی آسیب ایجاد شده بستگی دارد.

سکته مغزی

شایع ترین علت ایجاد سکته مغزی، لخته ی خونی است که سرخرگی را در مغز مسدود می کند و موجب بروز انفارکتوس یا سکته مغزی ایسکمیک (ناشی از کاهش خون رسانی) می شود. در اکثر افراد، سرخرگ به دلیل سخت شدگی (تصلّب) دچار تنگی می شود و انسداد هنگامی روی می دهد که قطعه ای از پلاک انسدادی شکسته و جدا می شود.

سکته مغزی همچنین ممکن است در اثر خونریزی به داخل مغز (خونریزی مغزی) پس از پاره شدن بخش ضعیف شده دیواره سرخرگ (آنوریسم؛ aneurysm) روی دهد که به کمک MRI تشخیص داده می شود.

اغلب تنها نشانه ی خونریزی مغزی، سردرد شدید است. در صورت خفیف بودن ضایعه، ممکن است فرد به طور کامل بهبود پیدا کند یا دچار مشکلات تکلمی یا بینایی و یا ضعف یا فلج قسمتی از بدن شود. ممکن است فلج درازمدت یا از بین رفتن حس در یک قسمت از بدن یا صورت بروز کند و یا بی اختیاری و عدم تعادل ایجاد شود. خطرناک ترین نوع، خونریزی به داخل ساقه ی مغز است که به طور مستقیم بر تنفس و ضربان قلب تأثیر می گذارد.

چنان چه از درمان های جدید، به نحو زودرس و به موقع استفاده شود می توان از بروز آسیب دایمی پیشگیری نمود.

با استفاده از توانبخشی می توان به بهبود نسبی فلج حرکتی و تكلم بیمار کمک کرد.

کنترل منظم فشار خون نقش اساسی در پیشگیری از سکته مغزی دارد. پرفشاری درمان نشده از عوامل خطر اصلی سکته مغزی به شمار می آید.

در صورتی که برای کاهش فشار خون از دارو استفاده می کنید باید حتی در صورت عدم وجود نشانه های پر فشاری خون به مصرف آن ادامه دهید.

کلسترول بالا نیز با ایجاد سکته مغزی در ارتباط است و باید به طور منظم مقدار کلسترول را آزمایش و در صورت لزوم، با مصرف دارو کنترل کرد.

عدم مصرف الكل و عدم استفاده از نمک نیز موجب کاهش فشار خون می شود. در صورت ابتلا به دیابت یا اضافه وزن زیاد یا چاقی، خطر بروز سکته مغزی افزایش می یابد .

استعمال دخانیات نیز احتمال ایجاد سکته مغزی را افزایش می دهد.

عوامل اصلی بروز سکته مغزی در زنان

1. عارضه بارداری

پری اکلامپسی هر چند شیوع چندانی ندارد و تقریبا کمتر از 5 درصد زنان باردار را مبتلا می سازد، اما یکی از بیماری های خطرناک دوران بارداری است که براحتی می تواند سبب مرگ مادر یا جنین شود. بعلاوه چه در دوره بارداری و چه پس از آن عامل خطرناکی در بروز سکته مغزی در زنان به شمار می رود. به همین دلیل اگر شما قصد باردار شدن دارید، حتما در فکر پیشگیری از این عارضه مهم باشید.

راهکارهایی ​برای پیشگیری از سکته مغزی زنان توصیه می کنند، زنانی که به فشار خون مبتلا هستند یا طی دوره بارداری قبلی خود فشار خون بالا داشته اند و اکنون برای بار دیگر باردار شده اند، از هفته 12 بارداری تا زمان وضع حمل آسپرین با دز پایین مصرف کنند. البته این یک تجویز عمومی نیست و کاملا به شرایط بیماری بستگی دارد و مصرف آسپرین در این دوره حتما باید تحت نظر پزشک صورت پذیرد. بعلاوه اگر شما روزانه کمتر از 600 میلی گرم کلسیم دریافت می کنید، توصیه می شود مکمل های خوراکی کلسیم را در برنامه خود بگنجانید، که البته این مورد هم باید با مشورت پزشک متخصص صورت پذیرد.

اگر طی دوره بارداری به فشار خون بالا مبتلا شده اید، حتما برای آگاهی از روش های مهار آن با پزشک خود مشورت کنید. هم داروهای مفیدی برای مهار فشار خون شما وجود دارد که مصرف آنها در دوران بارداری مشکل یا عوارضی برای مادر و کودک به همراه نخواهد داشت و هم تغییراتی در سبک زندگی می تواند شما را در این راه یاری کند. اما همه اینها از یک بیمار به بیماری دیگر متفاوت است و حتما باید به تشخیص، توصیه و تجویز پزشک معالج انجام شود.

2. مصرف قرص های ضدبارداری

مصرف این قرص ها خانم ها را در معرض خطر سکته مغزی قرار خواهد داد. به همین دلیل است که دستورالعمل فوق توصیه می کند حتما پیش از آغاز مصرف قرص های ضد بارداری فشار خون خود را کنترل کرده و از سلامت آن مطمئن باشید. بعلاوه اگر سیگار می کشید، هرگز از قرص های ضد بارداری استفاده نکنید  زنان جوانی که قرص های ضدبارداری مصرف می کنند و در عین حال سیگار هم می کشند، در معرض خطر بسیار بالاتر سکته مغزی و نیز حمله قلبی قرار خواهند داشت.

3. هورمون درمانی

هورمون درمانی، که برای رفع برخی نارسایی ها مثلا در دوران یائسگی یا حتی برای درمان برخی سرطان ها کاربرد دارد با خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی، که سکته مغزی یکی از آنهاست، ارتباط دارد. نکاتی برای پیشگیری از سکته مغزی خانم ها تاکید می کند این روش ها برای افرادی که در معرض خطر سکته مغزی قرار دارند نباید به کار گرفته شود.

4. میگرن همراه با آئورا

احتمال ابتلای زنان به میگرن چهار برابر​مردان است. میگرن همراه با آئورا، میگرنی است که علاوه بر سردرد با علائمی نظیر اختلالات بینایی، سوزن سوزن شدن یا گزگز پوست، بی حسی، دشواری در تکلم و علائم دیگری از این دست همراه است که همگی ممکن است پیش از بروز سردرد نمایان شود. اگر به میگرن مبتلا هستید یا احتمال می دهید چنین باشد، حتما مساله را با پزشک خود در میان بگذارید تا چاره ای برای آن بیندیشد؛ زیرا هر چه دفعات حمله میگرنی بیشتر باشد، احتمال بروز سکته مغزی در زنان نیز بیشتر خواهد بود.

5. ضربان غیرمعمول قلب

این عارضه که به آتریال فیبریلیشن نیز موسوم است، رایج ترین مشکل ضربان قلب و یکی از عوامل اصلی بروز سکته مغزی در زنان است که البته خوشبختانه می توان آن را درمان کرد و از این طریق خطر سکته مغزی در زنان  را کاهش داد. در واقع ضربان غیرمعمول قلب خطر سکته مغزی را چهار تا پنج برابر افزایش می دهد. هر چه سن زنان افزایش یابد، خطر ابتلا به ضربان غیرمعمول قلب نیز بیشتر می شود. اگر تپش قلب دارید و احساس می کنید قلب تان نامنظم می زند یا هر اشکال و ایراد دیگری در قلب خود حس می کنید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. مهار کردن آتریال فیبریلیشن می تواند کمک موثری در کاهش خطر سکته مغزی زنان باشد.

6. فشار خون بالا

رابطه میان فشار خون بالا و سکته مغزی در زنان یکی از محکم ترین پیوندها در میان تمام پیوندهای کشف شده در عالم پزشکی است. شما هر چه فشار خون بالای خود را پایین تر بیاورید، درواقع، احتمال بروز سکته مغزی را کاهش داده اید. بهترین راه برای کاهش فشار خون بالا  آن است که به سبکی سالم زندگی کنید، یعنی ورزش منظم و تغذیه سالم را سرلوحه خود قرار دهید.

اگر بخواهیم کمی دقیق تر باشیم، باید بگوییم فعالیت جسمانی منظم، سیگار نکشیدن، رژیم غذایی سرشار از میوه ها، سبزیجات، حبوبات، آجیل سالم و بهداشتی، روغن زیتون و نیز مصرف کم چربی های اشباع، همگی در کنار هم می تواند به مهار فشار خون بالا و کاهش خطر سکته مغزی زنان کمک کند.

البته نگاهی به پژوهش های جدید می تواند راهگشاتر و دلگرم کننده تر باشد: یک مطالعه جامع در نشریه پزشکی آمریکا می گوید یک رژیم غذایی کامل و البته متوازن می تواند بیش از رژیم های غذایی که فقط بر غذاهای کم چرب تاکید می کند در کاهش خطر بروز بیماری های قلبی ـ عروقی موثر باشد.

بیماری ها و بهداشت خانم ها - دکتر علیرضا منجمی