فحاشی در کودکان
فحاشی در کودکان علل مختلفی مثل ابراز خشم و عصبانیت دارد که نباید نسبت به آن بی تفاوت باشیم یا واکنش های خشونت آمیز داشته باشیم، نخست باید به خودمان مراجعه کنیم چرا که نخستین الگوی کودکان، والدینشان هستند و سپس با رفتارهای جایگزین خشونت ، آموزش حذف ناسزا را به آنها بدهیم.
کودک وقتی فحش می دهد که احساس منفی دارد. این می تواند در پاسخ به درد، ناراحتی یا ناامیدی باشد. گاهی نیز کودکان فحش می دهند تا عضوی از گروه باشند یا بامزه به نظر برسند.
برخی از کودکان نیز فحش دادن را از دیگران تقلید می کنند. عده دیگری نیز به خاطر گرفتن واکنش شدید از سوی والدین اقدام به بددهنی می کنند.
دلایل فحش دادن در کودکان
بسیاری از اعمال بچه‌ها از عملكرد والدین نشأت می گیرد. كودكان رفتارهای پدر و مادر را به طور ناخودآگاه درونی می كنند. رفتارهای درون فكنی شده جزو معیارهای نهادینه شده كودك قرار می گیرند و سپس او مطابق این معیارها عمل می كند؛ به این فرآیند همانند سازی می گویند. كودك والدین خود را به عنوان اولین الگوهای زندگی می پذیرد و چون به آنها عشق می ورزد و آنان را سمبل هایی قوی می داند، رفتار والدین برای او شاخص و الگو قرار می گیرد.
گاهی بین درون فكنی یك رفتار و بروز آن فاصله زمانی وجود دارد؛ برای مثال، كودك گفتاری ناپسند را ماهها قبل از زبان پدر یا مادر شنیده، اما برون ریزی آن امروز صورت می گیرد. این مدت به تشخیص كودك و شرایط او بستگی دارد كه چه زمان، چگونه و در برابر چه كسی كلام زشت را به كار برد.
در بعضی خانواده‌ها، والدین با فرزندان خود بسیار خصمانه رفتار می كنند و در عین حال آنان را آزاد می گذارند. به این گروه از پدر و مادرها، والدین خصمانه آزاد گذارنده می گویند؛ آنها خود از حرف های زشت استفاده می كنند و فرزندان نیز آزادند كه این گونه عبارات را به كار برند. یعنی هیچ اقدامی در جهت جلوگیری از این رفتار به عمل نمی آید؛ و یا از نظرتربیتی هیچ گونه تدبیری از طرف والدین برای ترك فحش دادن در بچه ها صورت نمی گیرد.
ذكر این نكته ضروری است كه چه والدین حرف های زشت را به فرزند خود بگویند و چه در حضور او در برابر فرد دیگری این گونه گفتار را به كار ببرند، كودك ، آنها را می‌آموزد و به وقت نیاز بر زبان می‌آورد.
راه های صحیح برخورد با کودک بد دهن
قبل از هر چیز، پیش از آنکه از خشم برافروخته شوید، به‌یاد داشته باشید کودکان سنین پیش‌دبستانی معنای ناسزایی را که گفته‌اند، نمی‌دانند. علاوه‌براین، شما تنها پدرومادری نیستید که با این مشکل مواجه‌‌اند. بسیاری از والدین هرازگاهی ناچارند کودک‌شان را در این سنین به‌خاطر بددهنی سرزنش کنند.
یک کودک ۳ یا ۴ ساله کم‌کم متوجه این نکته می‌شود که بعضی کلمات توجه اطرافیان را برمی‌انگیزد و پدرومادر را به پاسخ وا می‌دارد. این یافته، کودک را که به‌دنبال امتحان حدومرزهاست، به‌هیجان می‌آورد. در نظر کودکی که حس شوخ طبعی او درحال شکل‌گیری است، نام برخی از اندام‌های خصوصی بدن صرفا خنده‌دار می‌آید. در هر صورت، این طرز برخورد با کودکان بد دهن است که نهایتا باعث تعدیل این رفتار یا تشدید آن خواهد شد.
درباره‌ی ارزش‌های خانوادگی‌تان فکر کنید
ارزش‌های خانواده نقش مهمی در چگونگی واکنش انتخابی شما به بد دهنی دارد. برای برخی خانواده‌ها، اینکه بچه‌ها، ناسزاهای متداول را به‌کار می‌برند اهمیت خاصی ندارد. در برخی دیگر از خانواده‌ها کاربرد این کلمات به‌سرعت با واکنش رو‌به‌رو خواهد شد. در هر حالت شما باید با فرزندان‌تان درباره‌ی ارزش‌های متفاوت افراد مختلف صحبت کنید تا آنها بدانند کلمات کاربردی‌شان ممکن است برای دیگران آزاردهنده باشد. اگر خانواده‌ای هستید که مطلقا این کلمات را ممنوع می‌دانید با فرزندتان صحبت کنید تا از این موضوع آگاه شود.
دلیل بد دهنی کودکتان را بیابید
زمانی که می‌خواهید به بددهنی فرزندتان رسیدگی کنید، به دلایل احتمالی این کار او فکر کنید. اینکه چه وقت و چگونه بد دهنی می‌کند، اهمیت دارد. رفتار کودک ۵ ساله‌ای که فحشِ شنیده در اتوبوس را تکرار می‌کند، بسیار متفاوت از پسر ۱۵ ساله‌ای است که به معلمش فحش داده.
گاهی کودکان به این دلیل فحش می‌دهند که فاقد برخی مهارت های مهم زندگی مانند مهارت برقراری ارتباط و مهارت‌های اجتماعی هستند. اگر دلیل بددهنی این باشد، بسیار مهم است که این مهارت‌ها را بدون اتلاف وقت به او یاد بدهید. درغیر‌این‌صورت، ممکن است عواقب این ضعف مهارت در تمام زندگی دامن‌گیر او شود.
بزرگ‌سالانی که مهارت‌های اجتماعی و خودکنترلی ضعیفی دارند ممکن است به‌دلیل بددهنی از کار اخراج شوند. آنها احتمالا به این دلیل که با زبان بدشان دیگران را آزار می‌دهند، در رابطه‌هایشان به مشکل برمی‌خورند.
اگر گمان می‌کنید بددهنی نشانه‌ای از یک مشکل بزرگ‌تر، برای مثال مهارت ضعیف در مدیریت خشم است، این مهارت‌ها را به‌عنوان بخشی از استراتژی تربیتی‌تان به کودک بیاموزید.
الگوی خوبی باشید
مراقب رفتارهایتان به‌عنوان الگویی برای کودکان باشید. اگر خیلی فحش می‌دهید، احتمالا کودکتان هم همین کار را خواهد کرد. به‌صرف اینکه به او بگویید: «این حرف‌ها مال بزرگ‌‌ترهاست؛ به‌خاطر همین من می‌تونم بگم اما تو نه»، بددهنی او را متوقف نخواهد کرد. کودکان می‌خواهند مانند بزرگ‌سالان باشند و کار شما را تکرار خواهند کرد.
اگر تا به امروز به زبانی که با آن حرف می‌زنید دقت نداشته‌اید و کودکتان از شما الگو گرفته است، اولین قدمِ مقابله با این وضع، تغییر زبان خودتان است. اگر شما الگویی برای مدیریت خشم و ابراز احساسات و افکار، بدون بد دهنی باشید، کودکتان هم همین کار را یاد خواهد گرفت.
علاوه‌براین، مراقب راه‌های دیگری باشید که کودک با زبان نامناسب مواجه می‌شود. اگر به کودکتان اجازه می‌دهید فیلمی ببیند یا مشغول بازی ویدئویی‌ای باشید که بددهنی در آن به‌فراوانی است، احتمالا از آنها الگوبرداری خواهد کرد. اگر می‌خواهید بددهنی‌اش را کم کنید، نگذارید درمعرض هر چیزی قرار بگیرد.
اگر کودک به‌دنبال جلب‌توجه است، کارش را نادیده بگیرید
کودکان اغلب مرتکب رفتارهایی می‌شوند که توجهات زیادی را جلب می‌کند. اگر شما به کلمات بدی که به‌کار می‌برد، بخندید یا واکنش افراطی نشان بدهید، تقریبا تضمین کرده‌اید که باز هم آن کلمه را تکرار کند.
بی‌توجهی می‌تواند به‌عنوان اولین قدم برخورد مقابله‌ای خوبی باشد؛ به‌خصوص برای بچه‌های کم‌سال‌تر. اگر فحش تکرار شد، در عین اینکه توجه خاصی نشان نمی‌دهید، برایش توضیح دهید که این کلمه‌ی خوبی نیست و دیگر نباید آن را تکرار کند.
برای فحش دادن قانون داشته باشید
اگر بد دهنی کودک به مشکل تبدیل شده، ممکن است به وضع قوانینی نیاز باشد. قانونی که می‌گوید «از زبان مناسب استفاده کن»، می‌تواند کمک‌کننده باشد. ممکن است کودک به هشدارها و یادآوری نیاز داشته باشد تا بفهمد «مناسب» یعنی چه. پدرومادرهای دیگر ممکن است قانونی را ترجیح بدهند که می‌گوید «فقط در اتاقت می‌تونی فحش بدی تا کس دیگه‌ای اونها رو نشنوه.»
عواقبی را برای بد دهنی در نظر بگیرید
اگر قانونی برای بد دهنی گذاشتید ولی تغییری ایجاد نشد، ممکن است درنظرگرفتن عواقب منفی برای این کار ضرورت پیدا کند. اگر کودک در عصبانیت فحش می‌دهد، از محل دورش کنید تا یاد بگیرد چطور پیش از آنکه چیزی دردسرساز بگوید، خودش را آرام کند.
«شیشه‌ی حرف بد» راه دیگری برای برخورد با بد دهنی است. هر کسی در خانه حرف بدی بزند، باید مقداری پول درون شیشه بیندازد. این کار زمانی شدنی است که کودک پولی در اختیار داشته باشد که بتواند از مقدار آن محروم شود.
به‌خوبی درباره‌ی کاری که می‌توانید با پول جمع‌شده انجام دهید فکر کنید. از این پول برای سفر خانوادگی استفاده نکنید. اگر کودک بداند این پول قرار است صرف کاری سرگرم‌کننده شود با احتمال بیشتری فحش خواهد داد تا در نتیجه‌ی نهایی سهیم باشد.
گرچه اهدای پول به خیریه در ابتدا ایده‌ی خوبی به‌نظر می‌رسد، اما ممکن است این پیام اشتباه را به کودک منتقل کند «ما با فحش دادن به دیگران کمک می‌کنیم». احتمالا این پیامی نیست که می‌خواهید از این کار به او انتقال بدهید. بنابراین این پول را صرف چیزی مانند پرداخت قبض‌های خانه کنید.
برای فحش‌ندادن کودک پاداش درنظر بگیرید
روش دیگر تربیتی این است که برای خوب حرف زدن به کودک پاداش بدهید. کودکی که بد دهنی در مدرسه برایش مشکل‌ساز شده یا وقتی از کسی عصبانی است به او فحش می‌دهد ممکن است از روش گرفتن پاداش برای فحش‌ندادن سود ببرد.
سیستم اقتصاد ژتونی (که در آن کودک بابت رفتارهای مثبت خود ژتون‌هایی دریافت می‌کند که در مجموع به پاداش بزرگ‌تری ختم می‌شود) هم راه خوبی برای انگیزه دادن به بچه‌ها برای گفتن کلمات مهربانانه و فحش‌ندادن در طی روز است.
هدف بلندمدت شما باید این باشد که به کودکتان بیاموزید که زبان او بر دیگران تأثیر می‌گذارد و اگر به کسی یا در زمان نامناسبی فحش بدهد، ممکن است با عواقب جدی رو‌به‌رو شود.
به فحاشی کودک خود نخندید
فحش دادن کودک برای برخی از خانواده ها تفریح به شمار می رود.خانواده هایی که در دورهمی ها از کودک می خواهند کلمه خاصی را تکرار کند و همه می خندند، او را به این نوع گفتار عادت می دهند.
برای جلوگیری از بدزبانی کودک باج ندهید
برخی از کودکان نیز از فحاشی در جمع برای رسیدن به خواسته های خود استفاده می کنند.والدین نیز به تصور آنکه جلوی آبروریزی را بگیرند، اجازه می دهند کودک به پاداشی که می خواست برسد.باج دادن باعث تقویت بدزبانی کودک می شود.
تکنیک های مدیریت خشم را به فرزندتان آموزش دهید
• به او یاد دهید که وقتی عصبانی است، نفس عمیق بکشد.
• از محیط دور شود.
• تا ده بشمارد.
به او بگویید که فحش دادن شخصیت او را در نظر دیگران پایین می آورد.
در صورت تداوم بی ادبی عواقبی برای آن وضع کنید
اگر پس از بیان مواضع تان رفتار بی ادبانه ادامه یافت عواقبی را برای آن در نظر بگیرید. عواقبی که برای بچه ها واضح و دارای زمان مشخص باشد و مستقیماً به رفتار غیر محترمانه مرتبط باشد. و نیز متناسب با سن کودک باشد.| پس از تعیین تحت هیچ عنوان از موضع خود عقب نشینی نکنید.
نمونه هایی از این عواقب به این قرار است:
• قلک دشنام: قلکی را برای جریمه ی فرزندتان به ازای هر واژه ی بد یا رفتار نامناسب ایجاد کنید. در ازای هر حرف بد یا رفتار از او بخواهید مبلغی از پول تو جیبی اش را در قلک بیندازید. توجه داشته باشید که محتوای این قلک را برای سرگرمی یا خرید تنقلات استفاده نکنید و مثلاً برای پرداخت قبض ها از آن استفاده کنید.
• اخراج کردن: بچه های زیر 7 سال را به هنگام حرف بی ادبانه یا رفتار بی نزاکت تا زمانی که رفغتار یا زبانشان را اصلاح نکرده اند باید از جمع خارج شوند.
مطمئن شوید به جایی برود که نتوان توجهی را از کسی دریافت کند. مدت زمان این اخراج به ازاء هر سال سن یک دقیقه است. برخی از والدین محل خاصی را مثلاً یک صندلی رو به دیوار را به نام صندلی تفکر برای این کار اختصاص می دهند.
• محرومیت از روابط خانوادگی یا دوستان: در کودکان بالای 10 سال می توان آنها را از حضور در میهمانی ها یا دورهمی های دوستانه اش محروم کرد.، برای چند ساعت، روز یا هفته.
• محرومیت از مکالمات تلفنی یا استفاده از تلویزیون و کامپیوتر: برای بچه های بین 12 تا 16 سال می توان از محرومیت تماس با دوستان، تماشای تلویزیون یا استفاده از کامپیوتر بهره گرفت.
• در خانه ماندن: اگر رفتار بی ادبانه به گستاخی، سرکشی و بی ادبی مطلق تبدیل شد می توان فرزند نوجوان تان را در خانه نگه دارید و از یک تا سه روز و از همه امکانات منزل به جز خواب و خوراک و بهداشت منع و محروم کنید.
این کار به خصوص در دوران نوجوانی بسیار موثر است. اجازه ندهید خودتان یا دیگر اعضای خانواده به سادگی مورد بی احترامی قرار بگیرند.
محترمانه رفتار کنید و رفتار محترمانه را تشویق کنید
ساده ترین راه آموزش رفتار محترمانه به فرزندانمان این است که با او و دیگران محترمانه رفتار کنیم. در مقابل انجام کاری از او تشکر کنیم و به بچه ها سلام کنیم. با همسر خود رفتار محترمانه داشته باشیم و از ناسزا گفتن خودداری کنیم. همچنین فرزندمان را بابت رفتار و گفتار محترمانه و مؤدبانه اش تشویق کنیم. به یاد داشته باشید که فرزندان ما قبل از آنکه به حرف های ما عمل کنند از رفتارهای ما تقلید می کنند.
دیدگاه