فشار خون ریوی | طبقه بندی فشار خون ریوی | علت فشار خون ریوی | علائم فشار خون ریوی

فشار خون ریوی نوعی فشار خون بالا است که در شریان های موجود در ریه ها و سمت راست قلب شما تأثیر می گذارد.

فشار خون ریوی

افزایش فشار خون ریوی، یکی از بیماری‌های نادر ریه است که در آن تنگ شدن سرخرگ‌هایی که خون را از قلب به ریه‌ها می‌برند، باعث می‌شود که خون کافی در رگ‌های درون ریه‌ها جریان پیدا نکند. در نتیجه، فشار خون در این سرخرگ‌ها که به آن‌ها سرخرگ ریوی گفته می‌شود، از حد طبیعی بسیار بالاتر می‌رود. فشار خون ریوی بالا، باعث افزایش فشار بر بطن راست قلب و در نتیجه، بزرگ شدن اندازه آن می‌شود. با افزایش فشار کاری و اندازه بطن راست، به مرور زمان این بطن ضعیف‌ تر می‌شود و توانایی خود برای پمپ کردن خون کافی به ریه‌ها را از دست می‌دهد. تا جایی که در نهایت سمت راست قلب دچار نارسایی می‌شود.

قلب شما دو بخش فوقانی (دهلیز) و دو بخش تحتانی (بطن) دارد. هر بار که خون از قلب شما عبور می‌کند، محفظه تحتانی راست (بطن راست) از طریق یک رگ خونی بزرگ (شریان ریوی) خون را به ریه‌های شما پمپاژ می‌کند.

در ریه‌ها، خون دی اکسید کربن آزاد می‌کند و اکسیژن را می‌گیرد. خون به طور معمول از طریق رگ‌های خونی در ریه‌ها (شریان‌های ریوی، مویرگ‌ها و رگ‌ها) به سمت چپ قلب شما جریان می‌یابد.

با این حال، تغییراتی در سلول‌های شریان‌های ریوی شما وجود دارد که باعث سفت‌شدن، متورم شدن و ضخیم شدن دیواره رگ‌ها می‌شود. این تغییرات ممکن است جریان خون را از طریق ریه‌ها کند یا مسدود کند و باعث ایجاد فشار خون بالا در ریه شود.

در نوعی فشار خون ریوی، به نام فشار خون شریانی ریوی (PAH)، رگ‌های خونی در ریه‌های شما باریک و مسدود شده یا از بین می‌روند. این آسیب، جریان خون را از طریق ریه‌ها کند می‌کند و فشار خون در رگ‌های ریه افزایش می‌یابد. قلب شما باید بیشتر کار کند تا خون را از طریق ریه‌ها پمپاژ کند. تلاش اضافی باعث می‌شود که عضله قلب شما ضعیف شده و از کار بیفتد.

در برخی از افراد، فشار خون ریوی به آرامی بدتر می‌شود و می‌تواند حتی منجر به مرگ شود. اگرچه برای برخی از انواع فشار خون ریوی هیچ درمانی وجود ندارد، اما فرآیند درمان آن می‌تواند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.

طبقه بندی فشار خون ریوی

فشار خون ریوی بسته به علت آن در پنج گروه طبقه‌بندی می‌شود.

گروه1: فشار خون شریانی ریوی (PAH)

علل آن عبارتند از:

- علت ناشناخته (فشار خون شریانی ریوی ایدیوپاتیک)
- جهشی ژنتیکی که از طریق خانواده‌ها منتقل می‌شود (فشار خون شریانی ریوی وراثتی)
- استفاده از برخی از داروهای رژیمی تجویز شده یا داروهای غیرقانونی مانند مت آمفتامین و داروهای دیگر
- مشکلات قلبی در بدو تولد (بیماری مادرزادی قلبی)
- سایر موارد، مانند اختلالات بافت همبند (اسکلرودرمی، لوپوس و سایر موارد) عفونت HIV یا بیماری مزمن کبدی (سیروز)

گروه 2: فشار خون ریوی ناشی از بیماری قلبی سمت چپ

علل آن عبارتند از:

- بیماری دریچه سمت چپ قلب ، مانند دریچه میترال یا دریچه آئورت
- نارسایی محفظه پایینی سمت چپ قلب (بطن چپ)

گروه 3: فشار خون ریوی ناشی از بیماری ریه

علل آن عبارتند از:

- بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)
- فیبروز ریوی، وضعیتی که باعث ایجاد زخم در بافت بین کیسه‌های هوای ریه‌ها (بینابینی) می‌شود
- آپنه انسدادی خواب (وقفه تنفسی در هنگام خواب)
- قرار گرفتن مدتی طولانی در ارتفاعات در افرادی که ممکن است در معرض خطر بالاتر فشار خون ریوی باشند

گروه 4: فشار خون ریوی ناشی از لخته شدن خون مزمن

علل آن عبارتند از:

- لخته شدن خون مزمن در ریه‌ها (آمبولی ریوی)
- سایر اختلالات لخته شدن خون

گروه 5: فشار خون بالا در ریه که توسط سایر بیماری‌ها ایجاد می‌شود

علل آن عبارتند از:

- اختلالات خونی، از جمله پلی‌سیتمی ورا و ترومبوسیتمی ضروری
- اختلالات التهابی مانند سارکوئیدوز و واسکولیت
- اختلالات متابولیکی، از جمله بیماری ذخیره گلیکوژن
- بیماری کلیوی
- فشار تومورها به شریان‌های ریوی

علت فشار خون ریوی

افزایش فشار خون ریوی با التهاب و تغییر شکل سلول‌هایی که دیواره سرخرگ‌های ریوی را پوشش می‌دهند، آغاز می‌شود. عوامل دیگری هم می‌توانند بر ساختار سرخرگ‌های ریوی تأثیر گذاشته و باعث افزایش فشار خون ریوی شوند. برای مثال، برخی از عواملی که می‌توانند عامل افزایش فشار خون ریوی باشند عبارت است از:

- فشردگی و تنگی دیواره سرخرگ‌ها
- سفت بودن دیواره سرخرگ‌ها در زمان تولد یا سفت شدن آن در نتیجه رشد بیش از حد سلول‌ها
- تشکیل لخته خون در سرخرگ‌ها

افزایش فشار خون ریوی گروه 1 ممکن است هیچ علت شناخته شده‌ای نداشته باشد یا به صورت ارثی بروز پیدا کند. برخی از بیماری‌ها نیز می‌تواند باعث افزایش فشار خون ریوی گروه 1 شود. برای مثال می‌توان به عفونت ویروس اچ آی وی، بیماری‌های قلبی مادرزادی و بیماری‌ سلول‌های داسی شکل اشاره کرد. همچنین مصرف داروهای ضد استرس (مانند کوکائین) و برخی از داروهای رژیمی می‌تواند منجر به بروز فشار خون بالای سرخرگ ریوی شود.

بیماری‌های متعددی دیگری هم وجود دارد که می‌تواند باعث بروز فشار خون بالای ریوی گروه‌های 2 تا 5 (که اغلب تحت عنوان فشار خون ریوی ثانویه شناخته می‌شوند) شود. از جمله:

- بیماری‌های دریچه میترال
- بیماری‌های ریوی مانند بیماری انسداد مزمن ریه (سی او پی دی)
- بیماری وقفه تنفسی در خواب
- بیماری سارکوئیدوز

علائم فشار خون ریوی

علائم و نشانه های فشار خون ریوی به آهستگی توسعه می یابد. ممکن است ماهها یا حتی سالها متوجه آنها نشوید. با پیشرفت بیماری علائم بدتر می شوند.

علائم فشار خون ریوی شامل موارد زیر است:

تنگی نفس ، در ابتدا هنگام ورزش و درنهایت هنگام استراحت

خستگی سرگیجه یا سینکوف (همگام)

فشار قفسه سینه یا دردتورم (ورم) در مچ پا ، پاها و سرانجام در شکم (آسیت)

رنگ مایل به آبی به لب و پوست شما (سیانوز)

نبض تند یا تپش قلب

عوامل خطر فشار خون ریوی

پیرتر شدن می‌تواند خطر ابتلا به فشار خون ریوی را افزایش دهد. این بیماری بیشتر در افراد ۳۰ تا ۶۰ ساله تشخیص داده می‌شود. با این حال، PAH ایدیوپاتیک در بزرگسالان جوان بیشتر دیده می‌شود.

موارد دیگری که می‌تواند خطر ابتلا به فشار خون ریوی را افزایش دهد عبارتند از:

- سابقه خانوادگی این بیماری
- اضافه وزن داشتن
- اختلالات لخته شدن خون یا سابقه خانوادگی لخته شدن خون در ریه‌ها
- قرار گرفتن در معرض آزبست (پنبه کوهی)
- اختلالات ژنتیکی، از جمله بیماری مادرزادی قلبی
- زندگی در ارتفاعات بالا
- استفاده از داروهای خاص برای کاهش وزن
- استفاده از مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین
- استفاده از مهارکننده‌های جذب مجدد سروتونین (SSRI) که برای درمان افسردگی و اضطراب استفاده می‌شود.

عوارض فشار خون ریوی

عوارض فشار خون ریوی عبارتند از:

- بزرگ شدن سمت راست قلب و نارسایی قلبی (cor pulmonale). در cor pulmonale، بطن راست قلب شما بزرگ می‌شود و باید بیشتر از حد معمول پمپاژ کند تا خون را از طریق شریان‌های ریوی باریک یا مسدود عبور دهد.
در ابتدا، قلب سعی می‌کند با ضخیم کردن دیواره‌های خود و گسترش محفظه بطن راست، میزان خون موجود در آن را افزایش دهد. اما این تغییرات فشار بیشتری بر قلب ایجاد می‌کنند و در نهایت بطن راست از کار می‌افتد.

- لخته شدن خون. داشتن فشار خون بالای ریوی احتمال ایجاد لخته در رگ‌های کوچک ریه را سبب می‌شود؛ اگر در حال حاضر رگ‌های خونی را باریک یا مسدود کرده باشید، خطرناک است.
- آریتمی. فشار خون ریوی می‌تواند باعث ضربان نامنظم قلب (آریتمی) شود، که می‌تواند منجر به تپش قلب، سرگیجه یا غش شود. آریتمی‌های خاصی وجود دارند که می‌توانند حتی منجر به مرگ شوند.
- خونریزی در ریه‌ها. فشار خون ریوی بالا می‌تواند منجر به خونریزی شدید و خطرناکی در ریه‌ها و ایجاد سرفه و خون شود (هموپتیز).
- عوارض بارداری. فشار خون ریوی می‌تواند برای یک زن باردار و نوزاد در حال رشد او بسیار خطرناک باشد.

درمان فشار خون ریوی

فشار خون ریوی، قابل درمان نیست، اما پزشک می توانند به بیمار در مدیریت شرایط، بهبود علائم و کند شدن پیشرفت و شدت بیماری کمک کند. تشخیص مناسب ترین روش درمانی اغلب مدتی طول می کشد. درمان ها غالباً پيچيده هستند و نياز به مراقبت و پيگيري زیادی دارند. اگر دیگر درمان ها مؤثر نباشد، پزشک شاید روش درمانی را تغییر دهد. هنگامی که فشار خون ریوی ناشی از بیماری دیگری باشد، پزشک ممکن است علت اصلی را درمان کند.

اکسیژن درمانی، پزشک احتمال دارد گاهی اوقات برای کمک به درمان این بیماران، مانند شرایطی که مبتلا به آپنه خواب هستید، استفاده از اکسیژن خالص یا اکسیژن درمانی را توصیه کند. برخی از افرادی مبتلا در نهایت به درمان مداوم اکسیژن نیاز دارند.

جراحی ها

سپتوستومی دهلیزی. اگر داروها بیماری را کنترل نکنند، عمل جراحی قلب باز ممکن است گزینه ی مناسبی باشد. در یک سپتوستومی دهلیزی، جراح بین حفرات فوقانی سمت چپ و راست قلب (دهلیز) شکاف ایجاد می کند تا فشار در سمت راست قلب کاهش یابد. سپتوستومی دهلیزی می تواند عوارض جدی از جمله ناهنجاری های ریتم قلب (آریتمی) را همراه داشته باشد.

پیوند ریه و یا قلب، در بعضی موارد، پیوند ریه یا قلب به خصوص برای افراد جوانی که فشار خون شریانی ریوی ایدیوپاتیک دارند می تواند درمان مناسبی باشد. خطرات عمده هر نوع پیوند شامل رد عضو پیوند شده و عفونت جدی است، و بیمار باید داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی را مادام العمر مصرف کنید تا به کاهش احتمال رد پیوند کمک کند.

سندرم آیزنمنگر و فشار خون ریوی

سندرم آیزنمنگر نوعی بیماری مادرزادی قلبی است که باعث فشار خون ریوی بالا می‌شود. این حالت معمولاً به دلیل وجود یک حفره بزرگ در قلب شما بین دو محفظه تحتانی قلب (بطن‌ها) ایجاد می‌شود که به آن نقص تیغه بطنی می‌گویند.

این حفره در قلب شما باعث جریان اشتباه خون در قلب شما می‌شود. خون حامل اکسیژن (خون قرمز) با خون فاقد اکسیژن (خون آبی) مخلوط می‌شود. سپس خون به ریه‌های شما برمی‌گردد (به جای اینکه به قسمت دیگر بدن برود) و باعث افزایش فشار در رگ‌های ریوی و ایجاد فشار خون ریوی می‌شود.

سبک زندگی و درمان خانگی فشار خون ریوی

اگرچه درمان پزشکی نمی تواند فشار خون ریوی را درمان کند، اما می تواند علائم را کاهش دهد.

همچنین تغییرات سبک زندگی می تواند به بهبود وضعیت بیمار کمک کند. این نکات را در نظر بگیرید:

استراحت: استراحت می تواند خستگی ناشی از فشار خون ریوی را کاهش دهد.

فعالیت بدنی: حتی خفیف ترین شکل فعالیت می تواند برای بعضی از افراد که فشار خون ریوی دارند بیش از حد خسته کننده باشد. در برخی موارد، ورزش متوسط مانند پیاده روی می تواند مفید باشد. بیمار بهتر است در مورد محدودیت های خاص ورزش با پزشک صحبت کند. در بیشتر موارد، توصیه می شود اجسام سنگین را بلند نکند. پزشک می تواند در برنامه ریزی یک برنامه ورزشی مناسب به بیمار کمک کند.

ترک سیگار: اگر بیمار سیگار می کشد، مهمترین کاری که می تواند برای قلب و ریه های خود انجام دهد ترک آن است.

خودداری از بارداری و مصرف قرص های ضد بارداری در زنان: بارداری می تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد. همچنین استفاده از قرص های ضد بارداری که می تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد.

پرهیز از رفتن به ارتفاعات: ارتفاع زیاد می تواند علائم فشار خون ریوی را بدتر کند.

از موقعیت هایی که می تواند فشار خون را بیش از حد کاهش دهد، خودداری شود. این موارد شامل نشستن در وان یا سونا داغ یا حمام گرم یا طولانی مدت است. این فعالیت ها فشار خون بیمار را پایین آورده و می تواند باعث غش یا حتی مرگ شود.

حفظ رژیم غذایی در بیماران فشار خون ریوی

- از مصرف چربی اشباع، چربی ترانس و کلسترول پرهیز شود.
- به احتمال زیاد پزشک توصیه می کند بیمار مقدار نمک در رژیم غذایی خود را محدود کند.
- با هدف رژیم غذایی سالم از غلات سبوس دار، انواع میوه و سبزیجات، گوشت بدون چربی و لبنیات کم چرب استفاده شود.
- قبل از مصرف داروهای دیگر از پزشک مشورت گرفته، زیرا برخی داروها می توانند تداخل ایجاد کرده و یا وضعیت بیمار را بدتر کنند.
- پزشک ممکن است واکسن آنفولانزا و ذات الریه را توصیه کند. زیرا این شرایط می تواند مشکلات جدی را برای افراد مبتلا به فشار خون ریوی ایجاد کند.