موارد توقف اجرای مجازات یا توقف در رسیدگی بر اساس ماده 13 قانون آیین دادرسی کیفری

موارد توقف اجرای مجازات بر اساس ماده 13 قانون آیین دادرسی کیفری

پیگیری یک جرم طبق قانون و با توجه به علل قانونی آغاز می شود و تا نتیجه نهایی آن یعنی اجرای مجازات ادامه می یابد. در واقع مجازات اجرای عدالت و تنبیه مجرم است که نوع و میزان آن با توجه به قانون و نظر قاضی تعیین می شود. با این وجود در آیین دادرسی کیفری، مواردی پیش بینی شده است که دیگر امکان رسیدگی به دعوا وجود ندارد. در این موارد ممکن جریان رسیدگی به طور کلی خاتمه پیدا کند. به این موارد، موارد توقف اجرای مجازات یا موارد توقف در رسیدگی گفته می شود .

بر اساس ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری، تعقیب امر کیفری که طبق قانون شروع شده است و همچنین اجرای مجازات موقوف نمی‌شود، مگر در موارد زیر:

الف – فوت متهم یا محکومٌ‌علیه
ب – گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرایم قابل گذشت
پ – شمول عفو
ت – نسخ مجازات قانونی
ث – شمول مرور زمان در موارد پیش‌بینی شده در قانون
ج – توبه متهم در موارد پیش‌بینی شده در قانون
چ – اعتبار امر مختوم

تبصره ۱- درباره دیه مطابق قانون مجازات اسلامی عمل می‌گردد.

تبصره ۲- هرگاه مرتکب جرم پیش از صدور حکم قطعی مبتلا به جنون شود، تا زمان افاقه، تعقیب و دادرسی متوقف می شود. مگر آنکه در جرائم حق الناسی شرایط اثبات جرم به نحوی باشد که فرد مجنون یا فاقد هوشیاری در فرض افاقه نیز نتواند از خود رفع اتهام کند. در این صورت به ولی یا قیم یا سرپرست قانونی وی ابلاغ می شود که ظرف مهلت پنج روز نسبت به معرفی وکیل اقدام نماید. در صورت عدم معرفی، صرف نظر از نوع جرم ارتکابی و میزان مجازات آن وفق مقررات برای وی وکیل تسخیری تعیین می شود و تعقیب و دادرسی ادامه می یابد.

گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرایم قابل گذشت

جرمی که به وقوع می پیوندند معمولا قابل گذشت نیست و مجرم حتما باید به سزای عمل خلاف قانونش برسد. اما در مواردی قانون گذار به شاکی این اجازه را داده است تا بتواند مجرم را ببخشد. این موضوع بیشتر در جرائمی صادق است که با حقوق شخصی فرد و نه منافع عمومی جامعه سر و کار دارد. گذشت شاکی موجب توقف رسیدگی در جرم قابل گذشت و موجب تخفیف در مجازات ، در جرم غیرقابل گذشت می شود.

فوت متهم یا محکومٌ‌علیه

در مجازات مرتکبان یک جرم باید به این موضوع دقت کرد که تنها کسی که مرتکب جرم شده است را می توان مجازات کرد و نه افراد دیگر را . از این رو با فوت متهم یا محکوم یک جرم ، همه مجازات ها از جمله مجازات نقدی منتفی می شود . تنها مجازاتی که اعمال می شود ، دیه است که از بین نمی رود .  

شمول عفو

عفو و بخشش هم از مواردی است که باعث توقف مجازات است . عفو هم می تواند خاص باشد و هم می تواند عفو عام باشد . عفو عام همان فرمان عفو رهبری است که بعد از بحران های اجتماعی و سیاسی صورت می گیرد و یا عفو خاص که در مناسبت های مذهبی و عیدها از جانب رهبر اعلام می شود .

نسخ مجازات قانونی

اگر مقررات قانونی درباره جرمی باطل شود ، یا به اصطلاح حقوقی نسخ شود ، اجرای مجازات مرتبط با آن جرم نیز متوقف می شود . زیرا تنها با وجود قانون می توان کسی را مجازات کرد .

شمول مرور زمان در موارد پیش‌بینی شده در قانون

برای رسیدگی به بعضی از جرایم ، مدت زمان معینی توسط قانون مشخص شده است . اگر این مدت قانونی برای شکایت از جرم بگذرد دیگر نمی توان آن جرم پیگیری کرد .

توبه متهم در موارد پیش‌بینی شده در قانون

در بعضی از جرایم توبه متهم باعث می شود که مجازات جرم به طور کلی منتفی شود . اما با این وجود باز هم خسارت زیان دیده باید جبران شود .

اعتبار امر مختومه

وقتی در یک موضوع کیفری حکم قطعی صادر شود ، دیگر امکان بررسی مجدد آن وجود ندارد . به این موضوع در حقوق اعتبار امر مختومه گفته می شود . اعتبار امر مختومه یکی از جهات توقف رسیدگی است .