چرا روسیه به اوکراین حمله کرد؟

کارشناسان می گویند علت درگیری نظامی را می توان به تاریخ پیچیده، تنش های روسیه با ناتو و جاه طلبی های ولادیمیر پوتین گره زد.

پیش‌بینی حمله روسیه به اوکراین در ساعات اولیه صبح روز 24 فوریه محقق شد.

طبق گزارش‌های دریافتی از ایالات متحده، روسیه در طول ماه‌های متمادی بالغ بر 190000 سرباز در مرزهای اوکراین جمع کرده بود. تجمع نیروها در اطراف اوکراین همسایه روسیه و کشور اتحاد جماهیر شوروی سابق در اواخر سال 2021 آغاز شد و در اوایل سال جاری تشدید شد.

قبل از تهاجم، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، مناطق جدایی‌طلب دونتسک و لوهانسک را که هر دو در منطقه مورد مناقشه دونباس واقع شده‌اند، به‌عنوان جمهوری‌های مردمی «مستقل» به رسمیت شناخت و به نیروهای به اصطلاح «حافظ صلح» دستور داد وارد این مناطق شوند.

آنچه که به عنوان وضعیتی نگران‌کننده اما احاطه‌شده با امید به گفت‌وگو و دیپلماسی آغاز شد، به چیزی تبدیل شد که وزیر امور خارجه اوکراین آن را «وحشی‌ترین اقدام تجاوزکارانه در اروپا از زمان جنگ جهانی دوم» توصیف کرد.

در حالی که نمی توان پیش بینی کرد که چه اتفاقی می افتد، اما کارشناسان نظراتی در مورد منشاء درگیری دارند. آنها می گویند ریشه تنش را می توان به ترکیبی از تاریخ پیچیده بین دو کشور، تنش های مداوم روسیه با سازمان پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) و جاه طلبی های یک نفر، پوتین، گره زد.

تاریخچه بین اوکراین و روسیه چیست؟

روسیه و اوکراین چیزی را دارند که هر دو طرف ممکن است به عنوان میراثی مشترک یا پیچیده توصیف کنند که قدمت آن به هزار سال پیش می‌رسد.

در قرن گذشته، اوکراین که به عنوان سبد نان اروپا شناخته می‌شود، یکی از پرجمعیت‌ترین و قدرتمندترین جمهوری‌های اتحاد جماهیر شوروی سابق و همچنین بخش محصولات کشاورزی بود تا اینکه طبق شورای روابط خارجی در سال 1991 اعلام استقلال کرد.

اما روسیه از آن زمان به‌خوبی همسایه خود در غرب را زیر نظر داشت، در حالی که اوکراینی‌ها استقلال خود را گاهی پرآشوب و دوره‌هایی از اعتراضات و فساد دولتی می‌دانستند.

جاه طلبی های اوکراین برای همسویی بیشتر با کشورهای غربی - از جمله علاقه علنی اعلام شده برای پیوستن به ناتو، که خود حداقل تا حدی برای جلوگیری از گسترش شوروی تأسیس شده است - با تجاوز روسیه مواجه شده است.

تنش‌ها در سال 2014 پس از برکناری رئیس‌جمهور طرفدار روسیه توسط اوکراینی‌ها به اوج رسید.

روسیه - تحت ادعای مشکوک محافظت از روس‌ها و روس زبان‌ها در برابر آزار و اذیت اوکراینی - منطقه کریمه اوکراین را در اقدامی که به طور گسترده توسط جامعه جهانی محکوم شد ضمیمه کرد.

تقریباً در همان زمان، روسیه با حمایت از یک جنبش جدایی‌طلب در مناطق دونتسک و لوهانسک که منجر به درگیری‌های مسلحانه شد، به اختلاف در منطقه دونباس در شرق اوکراین دامن زد.

این مناطق در حالی اعلام استقلال کردند که هر دو طرف درگیر یک بن بست طولانی مدت بودند. درگیری بین دو کشور از آن زمان ادامه داشته است و حداقل 14000 نفر جان خود را از دست داده اند.

درگیری کنونی روسیه و اوکراین از چه زمانی آغاز شد؟

کرملین در تلاش برای توجیه تهاجم خود به خاک اوکراین چندین دلیل آورده است. روسیه از مدت ها پیش مدعی شده بود که دولت اوکراین در حال برنامه ریزی برای بازپس گیری منطقه جدایی طلب دونباس با زور بوده و مردم محلی با تهدید «نسل کشی» مواجه شده اند. هیچ مدرکی برای حمایت از این موضوع وجود ندارد و اولاف شولز، صدراعظم آلمان در کنفرانس امنیتی اخیر مونیخ این ادعا را "مضحک" خواند.

به طور گسترده تر، مسکو استدلال می کند که اوکراین به دنبال تبدیل شدن به یک پایگاه نظامی بزرگ برای قدرت های غربی در مرزهای خود است. اوکراین عضو ناتو نیست و با تشدید تهدید روسیه فقط تسلیحات سبک دریافت کرده است.

 

روسیه شروع به افزایش حضور نظامی در اواخر سال 2021 به بهانه های مختلف در اطراف اوکراین کرد - از جمله در بلاروس، متحد نزدیک روسیه در شمال اوکراین- در حالی که در مورد نیات خود مبهم باقی مانده است.

تا دسامبر ده‌ها هزار نیروی روسی در مرز شناور بودند، عملا کشور را احاطه کردند و تنش‌هایی را دامن زدند که منجر به تماس پوتین با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا شد.

اوایل امسال با افزایش تعداد نیروهای روسی که اوکراین را احاطه کرده بودند، ترس ها تشدید شد.

بایدن و پوتین از آن زمان بار دیگر با هم گفتگو کرده اند. جلسات شورای امنیت سازمان ملل برای رسیدگی به این بحران فراخوانده شده است و رهبران متعددی از ناتو، ایالات متحده و سایر کشورها از روسیه خواسته اند تا تنش را کاهش دهد یا به نوعی با اقدامات تلافی جویانه مواجه شود.

آخرین برآوردها - قبل از تهاجم - تعداد نیروهای روسی در مرز را نزدیک به 200000 نشان می دهد.

روسیه از اوکراین چه می خواهد؟

خواسته اصلی روسیه جلوگیری از پیوستن اوکراین به ناتو است، اتحادی نظامی بین 28 کشور اروپایی و دو کشور آمریکای شمالی که به حفظ صلح و امنیت در منطقه اقیانوس اطلس شمالی اختصاص دارد.

بر اساس بازخوانی ترجمه شده از تماس 28 ژانویه بین پوتین و امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، کرملین به طور کلی، گسترش ناتو را یک "نگرانی اساسی" می داند.

ویلیام پومرانز، مدیر موقت مؤسسه کنان در مرکز ویلسون، یک انجمن سیاست غیرحزبی برای مسائل جهانی، می‌گوید: ناتو احتمالاً «فعلاً قصدی برای پذیرش اوکراین در این سازمان ندارد».

او با اشاره به روسیه می‌گوید: «من فکر می‌کنم ناتو و دعوت از اوکراین برای پیوستن به ناتو در آینده، صرفاً بهانه‌ای برای حمله بالقوه به اوکراین است». اوکراین عضو ناتو نیست، هیچ یک از ضمانت‌های ناتو را ندارد و بنابراین هیچ اشاره‌ای مبنی بر اینکه اوکراین به زودی به عضویت ناتو در خواهد آمد وجود ندارد.

بردلی بومن، مدیر ارشد مرکز قدرت نظامی و سیاسی در بنیاد دفاع از دموکراسی ها، یک موسسه تحقیقاتی غیرحزبی که بر امنیت ملی و سیاست خارجی متمرکز است می گوید: پوتین، به طور خاص، نمی‌خواهد اوکراین به ناتو بپیوندد «نه به این دلیل که او برخی اختلاف نظرهای اصولی در رابطه با حاکمیت قانون یا مواردی دیگر دارد، به این دلیل است که او یک الگوی واقعی دارد.» بومن می‌گوید: « اوکراین، من از تو قدرتمندترم، و چون از تو قدرتمندترم، اوکراین، می‌توانم به تو بگویم که چه کار کنی و با چه کسی معاشرت کنی.»

فراتر از نگرانی در مورد ناتو و سایر مطالبات مربوط به تسلیحات، ماهیت گسترش روسیه نیز در مورد اوکراین مطرح است. برخی از روس‌ها، از جمله پوتین، همچنان از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی متاسف هستند و احساس می‌کنند روسیه ادعایی نسبت به جمهوری شوروی سابق دارد.

ولادیمیر پوتین از اوکراین چه می خواهد؟

خواسته های دولت روسیه از خواسته های رهبر مستبد آن جدایی ناپذیر است. در حالی که تحلیلگران به سرعت می گویند که نمی توانند ذهن پوتین را بخوانند - خود بایدن در اظهارات 18 فوریه به همین اندازه اعتراف کرد - آنها به جاه طلبی های گسترده او اشاره می کنند، به ویژه آنهایی که به نوستالژی او برای تمامیت ارضی اتحاد جماهیر شوروی گره خورده است که به وضوح بیان شده است.

ما می دانیم که پوتین فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را یک فاجعه می داند. ما می دانیم که او از موفقیت ناتو ناراحت است. ما می دانیم که او واقعاً گسترش ناتو به شرق را ناپسند می داند. ما می دانیم که او به تاریخ چشم دوخته است، او در حال پیر شدن است، او به این فکر می کند که چگونه قرار است در کتاب های تاریخ از او یاد شود و خود را به نوعی نئو تزار می بیند که دوست دارد تا آنجا که ممکن است اتحاد جماهیر شوروی را بازسازی کند. .

بومن اضافه می کند که اوکراین، به ویژه، "عنصر حیاتی" این جاه طلبی است. پوتین سابقه حمله و اشغال کشورهایی را دارد که به عضویت ناتو نزدیک می شوند.

ارتش روسیه در سال 2008 به ایالت گرجستان شوروی سابق حمله کرد، زیرا این کشور به دنبال عضویت در این اتحاد بود. آنها قبل از عقب نشینی به مناطق جدایی طلبی که امروز هم در اشغال آنها هستند، برای مدت کوتاهی بر تفلیس پایتخت فشار آوردند.

الحاق کریمه در سال 2014 نمونه دیگری است که بومن یادداشت می کند، و پوتین در 22 فوریه گفت که از جهان می خواهد آن سرزمین را به عنوان حق روسیه به رسمیت بشناسد.

پومرانز می گوید، من فکر می کنم اوکراین همیشه برای ولادیمیر پوتین یک نقطه دردناک بوده است. او استقلال و حق آن را به عنوان یک کشور به رسمیت نمی شناسد، همانطور که در مقاله طولانی خود در مورد اوکراین اشاره کرد که در آن گفت که اساسا اوکراین و روسیه یک مردم در یک کشور هستند. این رنج طولانی مدت نسبت به استقلال اوکراین وجود دارد و این واقعیت که اتحاد جماهیر شوروی اجازه داد اوکراین از بین برود. بنابراین فکر می کنم او می خواهد به این استقلال پایان دهد.

رئیس‌جمهور روسیه، با این حال، ممکن است نوع واکنش شدید جامعه بین‌الملل را به تجمع در مرز اوکراین پیش‌بینی نکرده باشد. بومن می گوید به همین دلیل پوتین «متقاعدکننده ترین بیلبورد ممکن برای ارزش عضویت در ناتو است.»

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا گفت: آنچه از رئیس جمهور پوتین دیده‌ایم اساساً تسریع هر چیزی است که او می‌گوید می‌خواهد جلوی آن را بگیرد. او می گوید که می خواهد ناتو از روسیه دورتر شود. ناتو تنها در نتیجه تهدید تجاوز روسیه متحدتر شده است، مستحکم تر شده است و البته به دلایل دفاعی، نیروهای بیشتری را به روسیه نزدیک می کند.

چرا روسیه اکنون به اوکراین حمله می کند؟

برای درک کامل تجاوز روسیه، ضروری است به عوامل دیگری که ولادیمیر پوتین به آنها اشاره نمی کند توجه کنیم: تمایل او برای کند کردن روند ادغام اوکراین در ناتو و اتحادیه اروپا و توسعه کامل دموکراسی اوکراین. یک دولت منصفانه منتخب با نهادهای قوی نمونه خطرناکی برای شهروندان روسیه خواهد بود که تحت ظلم و ستم تحت رژیم استبدادی او قرار دارند.

اوکراین همچنین بخش مهمی از پروژه بازیابی امپراتوری روسیه است که پوتین از طریق ایجاد مجدد منطقه نفوذ در اطراف اتحاد جماهیر شوروی سابق از آن حمایت می کند. نظر او این است که غرب نباید مداخله کند، که او روز پنجشنبه در یک سخنرانی با بیان اینکه "هرکسی که بخواهد در راه ما بایستد" به صراحت بیان کرد، "عواقبی را متحمل خواهد شد که شما هرگز در تاریخ خود با آن برخورد نکرده اید" - که تصور می شود اشاره ای به استفاده از سلاح های هسته ای آن باشد.

پومرانز می‌گوید همه اینها می‌تواند در حال حاضر به منابع روسیه برگردد. او می افزاید که ممکن است از دیدگاه پوتین "مناسب ترین زمان" باشد، زیرا این کشور 600 میلیارد دلار ذخایر ارز خارجی دارد و منابع قابل توجهی را برای بازسازی ارتش روسیه اختصاص داده است.

پومرانز از مرکز ویلسون می‌گوید: من فکر می‌کنم ولادیمیر پوتین فکر می‌کند این بهترین زمان برای اوست تا آنچه را که اشتباه بزرگ می‌داند اصلاح کند و استقلال و حاکمیت اوکراین را معکوس کند.

پومرانز اضافه می کند که احتمالاً پوتین غرب - از جمله ایالات متحده، را نیز ضعیف می داند، که می تواند بر میزان کمکی که او فکر می کند واقعاً اوکراین دریافت خواهد کرد تأثیر بگذارد. بومن این عقیده را تکرار می کند و به نحوه برخورد ایالات متحده با خروج نیروهایش از افغانستان در ماه اوت اشاره می کند.

بومن که سال ها به عنوان مشاور سناتورهای جمهوری خواه خدمت می کرد، می گوید: «نمی دانم چگونه او می توانست آن را چیزی غیر از ضعف آمریکا بخواند. من فکر می‌کنم که او متعجب بود که آیا، رک و پوست کنده، دولت بایدن به اندازه دولت اوباما در برخورد با تجاوز به اوکراین ضعیف خواهد بود.

مقامات دولت بایدن التماس می کنند که در مورد واکنش ایالات متحده متفاوت باشند. بلینکن، در جریان حضور در 23 فوریه در "سی بی اس ایونینگ نیوز" قبل از گزارش های مربوط به تهاجم، گفت تجاوز بیشتر روسیه به اوکراین منجر به "بهایی خواهد شد که ولادیمیر پوتین و روسیه برای مدت طولانی و طولانی پرداخت خواهند کرد."

بلینکن گفت: ما کنار نمی ایستیم و تماشا نمی کنیم. برعکس، ما ماه ها با متحدان و شرکای خود این پیامدهای بسیار مهم را برای روسیه ایجاد کرده ایم.

کیمبرلی سنت جولیان-وارنون می‌گوید، ترکیبی از عوامل - از تأثیر همه‌گیری کووید-19 تا عدم تجربه سیاسی رئیس جمهور اوکراین ولودیمیر زلنسکی - منجر به یک «طوفان عالی» برای رهبر روسیه شده است که اکنون وارد عمل شود. فکر می‌کنم این اثر بزرگ اوست. او می‌گوید. من فکر می کنم که این تاج موفقیت او از هر پوتینیسمی است.

واکنش ایالات متحده و سایر کشورها به تهاجم روسیه چگونه است؟

شورای آتلانتیک شمالی، بازوی تصمیم گیری سیاسی ناتو، نشستی اضطراری در 24 فوریه برگزار کرد و در آن برنامه های دفاعی خود را فعال کرد که شامل نیروی واکنش ناتو می شود. بایدن قبل از حمله روسیه گفته بود که نیروهای آمریکایی بیشتری را برای دفاع از متحدان ناتو مانند لهستان به اروپای شرقی می‌فرستد، اما بارها اعلام کرده بود که نیروهای آمریکایی را به اوکراین نمی‌فرستد.

بایدن در 22 فوریه مجموعه ای از تحریم ها را علیه موسسات مالی روسیه و نخبگان این کشور اعلام کرد. این امر به دنبال فرمان اجرایی او صادر شد که در آن سرمایه‌گذاری، تجارت و تأمین مالی جدید توسط افراد آمریکایی به، از یا در دونتسک و لوهانسک ممنوع شد. به گزارش بی‌بی‌سی، نخست‌وزیر بریتانیا، بوریس جانسون، تحریم‌های کشورش را در 22 فوریه علیه بانک‌ها و میلیاردرهای روسیه اعلام کرد.

رئیس جمهور ایالات متحده همچنین در 23 فوریه دستور تحریم شرکت خط لوله گاز طبیعی نورد استریم 2 ساخت روسیه و افسران شرکتی آن را صادر کرد. اروپا که برای برآوردن نیازهای رو به رشد انرژی خود به طور فزاینده ای به عرضه روسیه وابسته است. اولاف شولتز، صدراعظم آلمان پیش از اعلام تحریم های بایدن گفته بود که کشورش صدور گواهینامه خط لوله را به دلیل اقدامات روسیه متوقف خواهد کرد.

بایدن در اواخر 23 فوریه در بیانیه‌ای وعده داد که عواقب بیشتری را که ایالات متحده و متحدان و شرکای ما برای این اقدام تجاوزکارانه بی مورد علیه اوکراین و صلح و امنیت جهانی به روسیه تحمیل خواهند کرد، اعلام خواهد کرد.

او می‌افزاید: «ما باید روی آنچه که ما – و دولت فدرال ایالات متحده و نیروهای مسلح ما – برای ارائه کمک‌های مادی به نیروهای مسلح اوکراین، و همچنین برای آماده‌سازی برای بحران مهاجرت و کمک‌های بشردوستانه می‌توانیم انجام دهیم، تمرکز کنیم. بحرانی که به دنبال آن خواهد آمد.»