نحوه شکایت از مامور نیروی انتظامی
مامورین نیروی انتظامی می‌بایست حافظ امنیت و آرامش مردم باشند. این مامورین که مطابق قانون آیین دادرسی کیفری، نوعی ضابط دادگستری هستند، باید پس از گذراندن دوره‌های مخصوص آموزشی و دریافت کارت ویژه در مواقع ضروری و به حکم قانون ورود کنند تا جلوی خسارت و تحقق جرم را بگیرند.
اولین اصل برای اقدامات مامورین نیروی انتظامی
اولین اصل برای اقدامات مامورین نیروی انتظامی و سایر ضابطین دادگستری، رعایت اصل قانونی بودن جرم و مجازات است. یعنی همانطور که هدف اصلی مامورین باید کشف جرم و دستگیری متهم باشد، همان میزان هم باید مراقب باشند که آزادی‌های افراد را خدشه‌دار نکرده و به حریم خصوصی آنها بدون مجوز وارد نشوند.
مطابق این اصل همه افراد بی‌گناهند مگر آن که خلاف آن ثابت شود پس یک مامور نیروی انتظامی به صرف پوشیدن یونیفرم خاص یا به بهانه برقراری امنیت نمی‌تواند افراد بی‌گناه را درگیر کند.
حتما شما هم ویدیویی را که چندی پیش در فضای مجازی دست به دست شد، مشاهده کرده‌اید که در آن یک افسر آگاهی به همراه یک سرباز وظیفه با صاحب سگی جلوی درب منزلشان برخورد می‌کنند. رفتار سرباز در این ویدیو بسیار خشن و تهدیدآمیز است تا جایی که بر خلاف دستور مافوق خود، اسلحه را از خودروی پلیس بیرون آورده و مردم بی‌گناه را می‌ترساند. رفتار این سرباز نمونه بارزی از مواقعی است که برخی از مامورین پلیس بدون در نظر گرفتن حدود اختیاراتشان با سو استفاده مردم عادی را تحت فشار قرار می‌دهند.
البته که دستگیری متهم وظیفه پلیس است اما همین متهم هم تا زمان صدور حکم از یک سری حقوق برخوردار است مانند حق داشتن وکیل، حق سکوت اختیار کردن و غیره. ضرب و شتم متهم برای گرفتن اقرار یا هر نوع صدمه جانی و مالی و روانی دیگر به وی، غیر قانونی بوده و قابل پیگرد است.
ما در این مطلب به شرح این مسئله می‌پردازیم که در صورت وقوع چنین حوادثی، ما به عنوان شهروند عادی و بی‌گناه جامعه یا حتی متهم دستگیر شده و در انتظار صدور حکم چه حق و حقوقی داریم و چطور می‌توانیم آن را مطالبه نماییم.
تنظیم شکایت و گزارش تخلف مامور نیروی انتظامی
برای تنظیم شکایت و گزارش تخلف مامور نیروی انتظامی، چه افسر آگاهی باشد، چه پلیس راهنمایی و رانندگی و حتی سرباز وظیفه؛ ابتدا باید رفتار او را بررسی کرده و ببینیم آیا جز عناوین مجرمانه مخصوص این صنف قرار دارد یا خیر.
توجه داشته باشید که سایر شکایات کیفری و حقوقی از این افراد مانند مردم عادی جامعه قابل اجراست ولی برای شکایات مربوط به شغلشان در حین انجام وظیفه یک سری محدودیت‌ها وجود دارد.
مطابق قانون، ضابطین دادگستری که مامورین نیروی انتظامی را نیز شامل می‌شود برای هر نوع اقدامی نیاز به داشتن مجوز از دادستانی به طور خاص و ویژه در همان مورد را دارند. یعنی در مجوز کسب شده باید صریحا موضوع، آدرس، تاریخ و دیگر موارد پرونده ذکر شود.
اما ضابطین در جرائم مشهود، از آن جایی که فوت وقت ممکن است خطرناک باشد، می‌توانند ابتدا ورود کرده و دخالت نمایند و سپس در اولین فرصت و به طور فوری با ارجاع پرونده به دادستانی، اجازه ادامه بررسی‌ها را کسب کنند.
قانون آیین دادرسی کیفری در ماده 45 مصادیق جرائم مشهود را ذکر کرده است:
جرم در موارد زیر مشهود است:
الف- در مرئی و منظر ضابطان دادگستری واقع شود یا ماموران یاد شده بلافاصله در محل وقوع جرم حضور یابند و یا آثار جرم را بلافاصله پس از وقوع مشاهده کنند.
ب - بزه دیده یا دو نفر یا بیشتر که ناظر وقوع جرم بوده اند، حین وقوع جرم یا بلافاصله پس از آن، شخص معینی را به عنوان مرتکب معرفی کنند.
پ - بلافاصله پس از وقوع جرم، علائم و آثار واضح یا اسباب و ادله جرم در تصرف متهم یافت شود و یا تعلق اسباب و ادله یاد شده به متهم محرز گردد.
ت - متهم بلافاصله پس از وقوع جرم، قصد فرار داشته یا در حال فرار باشد یا بلافاصله پس از وقوع جرم دستگیر شود.
ث - جرم در منزل یا محل سکنای افراد، اتفاق افتاده یا در حال وقوع باشد و شخص ساکن، در همان حال یا بلافاصله پس از وقوع جرم، ورود ماموران را به منزل یا محل سکنای خود درخواست کند.
ج - متهم بلافاصله پس از وقوع جرم، خود را معرفی کند و وقوع آن را خبر دهد.
چ - متهم ولگرد باشد و در آن محل نیز سوء شهرت داشته باشد.
جرائم ارتکابی از سوی مامورین نیروی انتظامی
با توجه به حدود و اختیارات گفته شده، جرائم مختلفی برای مامورین پلیس قابل تصور است. برخی از این جرائم به شرح زیر است:
1.توهین، فحاشی، ضرب و شتم و هرگونه نقض حقوق شهروندی نسبت به متهم
مثال سرباز وظیفه خشمگین در مقابل صاحب سگ، زیر مجموعه این جرم قرار می‌گیرد. البته از لحاظ سلسله مراتب نظامی و انتظامی هم آن مامور باید توبیخ شود. هرگونه خشونت فیزیکی و کلامی نسبت به افراد جامعه چه متهم باشند چه نباشند، از سوی مامورین جرم است و مجازات دارد. برخورد خشن مامورین گشت ارشاد با دختران هم مصداق بارزی از نقض همه‌جانبه حقوق شهروندی است.
ماده 570 قانون مجازات اسلامی در مورد مجازات این جرم این چنین عنوان می‌کند که هر یک از مقامات و مامورین وابسته به نهادها و دستگاههای حکومتی‌که برخلاف قانون، آزادی شخصی افراد ملت را سلب کند یا آنان را از حقوق مقرر در قانون‌اساسی جمهوری اسلامی ایران محروم نماید علاوه بر انفصال از خدمت و محرومیت یک تا پنج سال از مشاغل حکومتی به حبس از دو ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
2.افشای اطلاعات مندرج در پرونده یا هر نوع اطلاعات خصوصی افراد
اطلاعات متهم یا بزه‌دیده در پرونده‌های کیفری بسیار اهمیت دارد و بسیار هم خطرناک است به طوری که حتی ممکن است با افشای این اطلاعات جان افراد به خطر بیوفتد. پس اگر ماموری در این موضوع کوتاهی نمایند و به صورت عمدی یا غیرعمدی خطا کند، مطابق ماده 40 قانون آیین دادرسی کیفری عملش ممنوع و غیر قانونی است. این تخلف موجب محکومیت انتظامی مامور متخلف از 3 ماه تا 1 سال و انفصال موقت از خدمات دولتی می‌گردد.
3.شکنجه و تهدید متهم
ماده 60 قانون آیین دادرسی کیفری هر نوع تهدید کلامی و جانی و شکنجه را که شامل اجبار متهم، استفاده از کلمت توهین‌آمیز، طرح سوالات اغفال کننده، و سوالات خارج از موضوع اتهام در حین بازجویی باشد، غیر قانونی دانسته و حتی اعتبار آن بازجویی را از بین می‌برد. پس متهم تحت فشار حق شکایت و اعتراض خواهد داشت. هر نوع آسیب جسمی مشمول دریافت دیه می‌شود.
4.بازداشت بدون مجوز
در جرائم غیر مشهود حق دستگیری افراد بدون مجوز قبلی از سوی دادستانی وجود ندارد و برای جرائم مشهود هم تنها 24 ساعت فرصت نگهداری متهم و پیدا کردن ادله وجود دارد و بیشتر از این زمان غیرقانونی است.
5.ورود بدون مجوز به منزل اشخاص
ماده 55 قانون آیین دادرسی کیفری تصریح می‌کند در صورت نداشتن مجوز از سوی دادستانی، مامورین حق ورود به منازل، اماکن تعطیل و بسته و تفتیش آنها، همچنین بازرسی اشخاص و اشیاء را بدون مجوز مقام قضایی ندارند مگر آنکه جرم مشهود باشد.
گرفتن مدرک از اشخاص بدون داشتن ضرورت، عدم پاسخگویی به موقع به مراجعین و و عدم پیگیری شکایات، اخذ رشوه یا حتی مطرح کردن این پیشنهاد و مداخله غیر مجاز در پرونده از جمله تغییر موضوع آن و یا کم و زیاد نمودن اوراق آن دیگر جرائمی است که ممکن است از مامورین نیروی انتظامی سر بزند و علاوه بر مجازات تخلف انتظامی نیز باشد. ممکن است رفتارهای مامورین در مقابل مردم و متهمان شامل چندین عنوان مجرمانه و تخلف انتظامی نیز شود. در صورتی که مامورین خساراتی را با تقصیر به مردم وارد کنند آن هم قابل مطالبه است.
نحوه ثبت شکایت از مامور نیروی انتظامی
برای ثبت شکایت از مامور نیروی انتظامی متخلف لازم است بین دو مورد تفکیک قائل شوید. اگر جرمی که صورت گرفته در ارتباط با وظایف قانونی مامور نباشد، مانند آن است که فردی عادی مرتکب جرم شده است پس برای شکایت لازم است به دادسرای عمومی محلی که جرم در آن اتفاق اتفاده است مراجعه نمایید.
اما اگر جرم و تخلف صورت گرفته از سوی مامور در هنگام انجام وظیفه باشد، برای ثبت شکایت دادسرای نظامی محل وقوع جرم صلاحیت دارد.
در هر دو صورت بعد از مراجعه دادسرا و تقدیم شکواییه تنظیم شده، باید تمبر باطل کنید و شکایت خود را ثبت نمایید.
اطلاعات لازم در مورد شکایت شامل:
1- نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، میزان تحصیلات، شغل، وضعیت تاهل، مذهب، تابعیت، شماره‌ی شناسنامه، شماره‌ی ملی، نشانی دقیق، در صورت لزوم آدرس ایمیل، شماره‌ی تلفن ثابت و همراه، کدپستی شاکی
2- موضوع شکایت، تاریخ و محل وقوع جرم رخ داده توسط مامور انتظامی
3- میزان خسارت وارده به مدعی و مورد مطالبه‌ی وی
4- دلایل وقوع جرم از جمله نظر کارشناس مبنی بر قصور و تخلف مامور، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان
5- مشخصات و نشانی مامور متخلف یا مظنون در صورت امکان می‌باشد.
بازپرس پس از بررسی اوضاع و احوال در صورتی که مجرم بودن مامور محرز باشد، پرونده را برای تایید دادستانی فرستاده و سپس راهی دادگاه خواهد شد. در پاره‌ای از موارد امکان ثبت شکایت از طریق سامانه 197 نیز وجود دارد که کار را برای مردم راحت‌تر کرده است.
۱ دیدگاه