چه عواملی کشندگی سرطان را تعیین می‌کنند؟
برای تعیین کشندگی سرطان علاوه بر تعداد افرادی که سالانه بر اثر سرطان جان خود را از دست می‌دهند، باید به ۲ عامل دیگر نیز توجه کرد؛ چند نفر به آن مبتلا می‌شوند و چند درصد از مبتلایان زنده می‌مانند. کشنده ترین سرطان ها آنهایی هستند که کمترین میزان بقا را دارند. محققان بقا را با مقیاسی به‌نام بقای نسبی ۵ساله اندازه می‌گیرند.
این عدد نشانگر تعداد افرادی که است توقع می‌رود با وجود اثرات نوعی سرطان خاص، ۵ سال پس از تشخیص بیماری زنده بمانند. البته این مقیاس احتمال مرگ ناشی از عوامل دیگر را نمی‌سنجد.
کشنده ترین سرطان ها
در ادامه، برخی از کشنده ترین سرطان ها را معرفی می‌کنیم که بیشترین میزان مرگ‌ومیر پیش از ۵ سال را دارند. البته این آمار به این معنا نیست که این سرطان‌ها بیشترین میزان مرگ‌ومیر در دنیا را دارند، بلکه در صورت ابتلا کمترین احتمال بقا را دارند.
1. سرطان لوزالمعده
بقای نسبی ۵ساله سرطان لوزالمعده یا پانکراس ۱۱٫۵درصد است. این بیماری در بافت لوزالمعده شروع می‌شود که وظیفه هضم غذا را بر عهده دارد. سرطان‌های دستگاه گوارش در کل مرگبارند و فقط کمتر از نیمی از مبتلایان پس از ۵ سال زنده می‌مانند، اما سرطان لوزالمعده کشنده‌ترین آنهاست. بیشتر سرطان‌های لوزالمعده برون‌ریزند، یعنی سرطان در سلول‌هایی ایجاد می‌شود که آنزیم گوارشی تولید می‌کنند. در موارد نادرتر، سرطان در سلول‌های درون‌ریز ایجاد می‌شود که هورمون‌هایی مانند انسولین ایجاد می‌کنند. این سرطان‌ها ۷درصد همه سرطان‌های لوزالمعده را شامل می‌شوند و پیش‌آگاهی خیلی بهتری دارند.
سرطان لوزالمعده تهاجمی است و معمولا مرگی سریع و علائمی دردناک دارد، از جمله:
• درد معده
• انسداد کیسه صفرا
• خونریزی
• تجمع مایع در شکم
سرطان لوزالمعده بسته به میزان گسترشش، ممکن است با جراحی، پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی درمان شود. سایر درمان‌ها شامل ایمنیدرمانی (که سیستم ایمنی را برای حمله به سرطان تحریک می‌کند) و درمان‌های هدفمند (یعنی با داروهایی که مولکول‌های مخصوص سلول‌های سرطان را هدف قرار می‌دهند) هستند.
2. سرطان مزوتلیوما
مزوتلیوم لایه‌ای از سلول‌هاست که درون بعضی حفره‌های بدن را می‌پوشاند و اندام‌های داخلی را احاطه می‌کند. مزوتلیوما سرطان این سلول‌هاست. از هر ۴ مورد مزوتلیوما، ۳ مورد در بافت مزوتلیومی که ریه‌ها را احاطه می‌کند (لایه پلورا یا جنب) ایجاد می‌شود. این سرطان «مزوتلیومای جنب» نام دارد.
دومین نوع شایع این بیماری در پریتوئن ایجاد می‌شود، بافتی که شکم و اندام‌های شکمی مانند معده و کبد را احاطه می‌کند. این نوع سرطان «مزوتلیومای پریتونئال» نام دارد. مزوتلیوما به‌ندرت در بافتی ایجاد می‌شود که قلب یا بیضه را می‌پوشاند. قرارگرفتن در معرض آزبست یا پنبه نسوز که برای عایق‌سازی به کار می‌رود، علت اصلی سرطان مزوتلیوم جنبی بدخیم است و ممکن است مزوتلیومای پریتوئنال نیز ایجاد کند.
درمان این سرطان به میزان پیشرفت آن بستگی دارد و شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، درمان هدفمند و ایمنیدرمانی می‌شود. بقای ۵ساله مزوتلیوما ۱۲درصد است.
3. سرطان کیسه صفرا
این سرطان گوارشی در کیسه صفرا شروع می‌شود که زیر کبد قرار دارد و مایع صفراوی را تولید و ذخیره می‌کند. این مایع هضم غذا را آسان‌تر می‌کند. سنگ صفرا که تجمع ذرات کوچک و سفتی از جنس کلسترول و سایر مواد است، خطر بروز سرطان صفرا را افزایش چشمگیری می‌دهد. این عارضه بقای ۵ساله ۱۹٫۴درصدی دارد.
4. سرطان مری
مری لوله‌ای ماهیچه‌ای است که غذا را از گلو به معده منتقل می‌کند. عوامل زمینه‌ساز سرطان مری سن زیاد، مذکربودن، سیگار کشیدن، نوشیدن مشروبات الکلی و رفلاکس معده به مری است. میزان بقای ۵ساله در مبتلایان سرطان مری ۲۰٫۶درصد است. درمان این بیماری به میزان پیشرفت آن بستگی دارد و ممکن است شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، ایمنیدرمانی و درمان هدفمند باشد.
5. سرطان کبد و مجرای صفراوی درون‌کبدی
سرطان کبد یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در دنیاست. اصلی‌ترین عامل زمینه‌ساز سرطان کبد هپاتیت B مزمن یا عفونت هپاتیت C است. هر دوی این عفونت‌ها از طریق مایعات بدن منتقل می‌شوند، از جمله خون و مایع منی. سازمان کنترل بیماری‌ها پیشنهاد می‌کند که همه کودکان واکسن هپاتیت B بزنند، اما واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد.
سرطان مجرای صفراوی درون‌کبدی نیز در مجرایی ایجاد می‌شود که صفرا را از کبد و کیسه صفرا به روده باریک منتقل می‌کند. میزان بقای ۵ساله این سرطان ۲۰٫۸درصد است.
6. سرطان ریه و نای
سرطان ریه در جهان بیشترین آمار مرگ‌ومیر سالانه را دارد و بقای ۵ساله آن ۲۲٫۹درصد است. سیگارکشیدن و استفاده از محصولات حاوی تنباکو از دلایل اصلی این سرطان هستند. این سرطان ۲ نوع اصلی دارد: سرطان غیر سلول‌های کوچک که شایع‌ترین نوع آن است و سرطان سلول‌های کوچک که سریع‌تر گسترش می‌یابد. بهترین روش برای آمادگی برای درمان این سرطان در افرادی که سیگار می‌کشند، ترک سیگار است.
7. سرطان حفره جنب
سرطان جنب در حفره جنب رخ می‌دهد که فضایی در قفسه سینه اما خارج از ریه‌هاست. مزوتلیومای جنب که پیش از این گفتیم، در دسته مزوتلیوما قرار می‌گیرد که یعنی موارد مزوتلیومای جنب جزو آمار سرطان حفره جنب محاسبه نمی‌شوند. همه سرطان‌های جنب در سلول‌های مزوتلیوما ایجاد نمی‌شوند. بسیاری از سرطان‌های جنب غیرمزوتلیومایی در بافت‌های نامعلوم رخ می‌دهند، یعنی پزشکان مطمئن نیستند که چه بافت یا سلول‌هایی را درگیر کرده‌اند. آمار بقای ۵ساله مبتلایان به سرطان جنب ۲۲درصد است و برای درمانش از جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی استفاده می‌شود.
8. سرطان خون مونوسیتی حاد
سرطان خون مونوسیتی حاد از زیرمجموعه‌های نوعی سرطان خون به‌نام سرطان خون میلوئیدی حاد است. این عارضه در سلول‌های بنیادی خون ایجاد می‌شود که در حال تبدیل‌شدن به سلول‌های ایمنی مونوسیست هستند. مونوسیت‌ها بخش مهمی از سیستم ایمنی غیراختصاصی هستند. (شاخه‌ای از سیستم ایمنی که باعث ایجاد آنتی‌بادی نمی‌شود، اما ویژگی‌های مشترک پاتوژن‌ها را شناسایی و سریع حمله می‌کند.) درمان این سرطان شامل شیمی‌درمانی، پیوند سلول‌های بنیادی و درمان هدفمند است. افراد مبتلا در ۵ سال ۲۴٫۸درصد امید به بقا دارند.
9. سرطان مغز
در بزرگ‌سالان، تومور مغزی به‌ندرت در مغز شروع می‌شود. بیشتر مواقع این تومورها از سرطان‌های دیگر گسترش می‌یابند. البته سرطان‌های مغزی که بر اثر سرطان‌هایی با ریشه‌ای دیگر ایجاد می‌شوند در آمار بقای سرطان مغز لحاظ نمی‌شوند، زیرا در دسته محل شروعشان قرار می‌گیرند. مثلا اگر فرد از سرطانی جان خود را دست دهد که در ریه شروع و به مغز متاستاز شده است، پرونده او بر آمار بقای سرطان ریه اثر می‌گذارد، نه سرطان مغز.
در کودکان، بیشتر تومورهای مغزی در مغز شروع می‌شوند. تنها عوامل زمینه‌ساز تومور مغزی سابقه خانوادگی و دریافت پرتو از قسمت سر هستند. قرارگرفتن در معرض پرتو معمولا به‌سبب درمان سرطانی دیگر رخ می‌دهد. درمان تومور مغزی نیز به نوع تومور و رشد آن تا زمان تشخیص بستگی دارد و ممکن است شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، ایمنیدرمانی و درمان هدفمند باشد. آمار بقای ۵ساله برای مبتلایان به این سرطان ۳۲٫۵درصد است.
کدام سرطان ها بیشترین آمار مرگ و میر را دارند؟
پس از بیماری قلبی، سرطان دومین علت شایع مرگ در آمریکاست. سرطان‌هایی که در ادامه ذکر می‌شوند، بیشترین مرگ سالانه را به خود اختصاص می‌دهند.
1. سرطان ریه
سرطان ریه سالانه باعث ۱۳۱۸۸۰ مرگ می‌شود و از کشنده ترین سرطان هاست. این بیماری در بیشتر افراد دیر تشخیص داده می‌شود که احتمال مرگ آنها بر اثر بیماری را بیشتر می‌کند. سیگارکشیدن شایع‌ترین علت ابتلا به سرطان ریه است. علائم سرطان ریه عبارت‌اند از:
• سرفه مداوم
• خلط خونی
• درد قفسه سینه
• گرفتگی صدا
• تنگی نفس شدید
• ذات‌الریه یا برونشیت عودکننده
البته این علائم تا مراحل پایانی سرطان بروز نمی‌کنند.
2. سرطان روده بزرگ و مقعد
در ابتدای ابتلا، سرطان روده بزرگ و مقعد علائم کمی دارد یا بی‌علامت است. در صورت تشخیص زودهنگام، این بیماری زود درمان می‌شود و احتمال بقای ۵ساله خوبی دارد. میزان بقای افرادی که بیماری‌شان در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود، حدود ۹۰درصد است. میزان بقای ۵ساله برای سرطان پیشرفته روده بزرگ و مقعد بسیار کمتر است.
علائم سرطان روده بزرگ عبارت‌اند از:
• خونریزی مقعدی
• خون در مدفوع
• تغییر الگوی دفع یا شکل مدفوع (مدفوع باریک‌تر می‌شود)
• احساس خالی‌نشدن کامل روده
• درد یا گرفتگی شکم
• کاهش اشتها
• کاهش وزن
• ضعف و کوفتگی
انجام کولونوسکوپی می‌تواند به تشخیص و درمان سرطان روده در مراحل اولیه منجر شود. برای انجام کولونوسکوپی، یک دوربین کوچک با لوله‌ای انعطاف‌پذیر به درون روده فرستاده می‌شود و پزشک به این روش می‌تواند دنبال نشانه‌های سرطان باشد. سرطان‌های کوچک و اولیه حین کولونوسکوپی برداشته می‌شوند. تومورهای بزرگ‌تر معمولا به جراحی نیاز دارند. گاهی از شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، درمان هدفمند یا ایمنیدرمانی برای کوچک‌ترکردن تومورها و جلوگیری از گسترش آنها استفاده می‌شود.
3. سرطان سینه
سرطان سینه بر اثر سرطانی‌شدن سلول‌های غشای مجراهای سینه ایجاد می‌شود. حدود ۱درصد از همه موارد سرطان سینه به مردان تعلق دارد. معمولا زمان زیادی طول می‌کشد تا سلول‌ها کاملا بدخیم شوند و به بافت‌های دیگر بدن حمله کنند. درمان‌های این سرطان متنوع‌اند. جراحی می‌تواند جامع (ماستکتومی یا برداشتن سینه) یا با تلاش برای حفظ بافت سینه (لامپکتومی) باشد. علاوه بر این، این بیماری با این روش‌ها نیز درمان می‌شود:
• پرتودرمانی که با استفاده از پروتون‌ها یا اشعه X سلول‌های سرطانی را می‌کشد
• شیمی‌درمانی
• هورمون‌درمانی که باعث کندشدن یا توقف رشد تومورهایی می‌شود که هورمون‌هایی مانند استروژن بر آنها اثر می‌گذارند
• درمان‌های زیستی که با استفاده از سیستم ایمنی خود فرد سرطان را درمان می‌کنند
• درمان‌های هدفمند برای کشتن سلول‌های سرطانی خاص یا توقف رشد آنها.
۴. سرطان لوزالمعده
سرطان لوزالمعده کشنده ترین سرطان برای مبتلایان است و سالانه جان ۴۸۲۲۰ نفر را می‌گیرد. این سرطان تهاجمی روشی قطعی برای غربالگری ندارد. افرادی که بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند، باید منظم سونوگرافی، ام‌آر‌آی یا سی‌تی‌اسکن انجام دهند.
افراد مبتلا به این نوع سرطان معمولا به جراحی و شیمی‌درمانی نیاز دارند. اگر غده سرطانی قابل‌برداشتن نباشد، پرتودرمانی نیز می‌تواند برای کوچک‌‌کردن تومور استفاده شود. البته همه پزشکان با این روش موافق نیستند. انجام جراحی برای درمان سرطان لوزالعمده تنها در ۱۰ تا ۲۰درصد موارد ممکن است.
5. سرطان پروستات
پروستات غده‌ای است که در میانه قسمت پایینی لگن بین مقعد و مثانه قرار دارد و مایعی تولید می‌کند که وظیفه غذارسانی به اسپرم‌ها را بر عهده دارد. سرطان پروستات در یک غده شروع می‌شود، پس در دسته آدنوکارسینوما قرار می‌گیرد و بیشتر در مردان مسن یا افرادی دیده می‌شود که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند.
بیشتر سرطان‌های پروستات به‌آهستگی رشد می‌کنند. افرادی که به این نوع سرطان مبتلا هستند، ممکن است در ابتدا علائمی نداشته باشند. به همین دلیل، پزشکان برای درمان آن معمولا منتظر می‌شوند و سیر بیماری را مشاهده می‌کنند. بیشتر افراد مبتلا به این نوع سرطان به علل دیگری مانند سکته قلبی یا مغزی می‌میرند.
درمان‌های سرطان پروستات عبارت‌اند:
• پروستاتکتومی یعنی برداشتن همه پروستات یا قسمت‌هایی از آن با جراحی
• پرتودرمانی با روش تابش بیرونی
• براکی‌تراپی که شامل قراردادن یون‌های پرتوزا درون پروستات برای درمان سرطان است.
10 روش برای پیشگیری از کشنده ترین سرطان ها
خوب است بدانید که فقط ۵ تا ۱۰درصد از تمام سرطان به‌سبب عوامل ژنتیکی ایجاد می‌شوند و ۹۰ تا ۹۵درصد آنها حاصل عوامل محیطی و سبک زندگی هستند. این تغییرات سبک زندگی می‌توانند برای پیشگیری از سرطان مؤثر باشند:
• ترک سیگار و تنباکو.
• بهبود تغذیه با اضافه‌کردن میوه‌ها، سبزیجات، مغزها و تخمه‌ها به رژیم غذایی.
• کاهش مصرف غذاهای فراوری‌شده.
• مصرف‌نکردن الکل.
• درمان چاقی.
• افزایش فعالیت.
• محافظت از پوست با استفاده از ضدآفتاب و پرهیز از سولاریوم.
• شرکت در غربالگری‌های مناسب سن.
• کاهش تماس با آلودگی‌های محیطی.
• دریافت واکسن HPV و هپاتیت B.
دیدگاه