گرند کنیون ژرف‌دره‌ای است که رود کلرادو در میان آن جریان دارد و در ایالت آریزونا، آمریکا واقع شده است. بخش بزرگی از گرند کنیون، در پارک ملی گرند کنیون قرار دارد که یکی از اولین پارک‌های ملی در آمریکا است.
گرند کنیون
گرند کنیون یکی از شگفت‌انگیزترین عجایب طبیعی دنیا است. این دره که در ایالت آریزونا در آمریکا قرار دارد یکی از عمیق‌ترین ژرف‌دره‌های روی زمین است که میانگین عمق آن حدود ۱/۶ کیلومتر و عرض آن ۱۶ کیلومتر است. این ژرف‌دره طی شش میلیون سال گذشته با گذر رود کلرادو از ژرف‌دره‌ی ۴۴۶ کیلومتری تشکیل شده است.
این ژرف‌دره یا کنیون از یک دره تشکیل نشده، بلکه شامل چندین دره‌ی جانبی است که بر اثر فرسایش ایجاد شده‌اند. از آن‌جایی که لایه‌های متعددی از صخره‌ها در جریان این فرسایش نمایان شده‌اند، دیواره‌های این ژرف‌دره ترکیبی از رنگ‌های قهوه‌ای، زرد، قرمز و خاکستری را به زیبایی به نمایش می‌گذارند. همان‌طور که خورشید در طول روز در سرتاسر آسمان حرکت می‌کند، میزان و زاویه‌ی تابش نور به صخره‌ها تغییر کرده و در هر ساعت از شبانه‌روز منظره‌ی زیبا و بی‌بدیل و ترکیبی تماشایی از رنگ‌ها را به نمایش می‌گذارد. لایه‌های متعدد و رنگارنگ سطح مقطع دره‌ها، نمایانگر تاریخچه‌ی زمین‌شناسی منطقه است. سنگ‌های نزدیک به رود، یکی از قدیمی‌ترین سنگ‌های روی این سیاره هستند که عمری برابر با دو میلیارد سال دارند.
این عمیق‌ترین درّه جهان نیست - هردو دره‌های بارانکا دل کوبره در شمال مکزیک و دره جهنم روی مرز اورگن-آیداهو ژرف‌ترند - اما اینجا به دلیل وسعت بسیار زیادش و همین‌طور مناظر پیچیده و رنگارنگی که دارد شناخته شده‌است. از لحاظ زمین‌شناسی نیز به دلیل رشتهٔ ضخیم سنگ‌های باستانی که به زیبائی از دیواره‌های دره حفاظت و خودنمائی می‌کنند، دارای اهمیت است. این لایه‌های سنگی در دل خود مقدار زیادی از تاریخ اولیهٔ زمین‌شناسی قارهٔآمریکای شمالی را نگهداشته‌است. درّه بزرگ یکی از تماشایی‌ترین نمونه‌های فرسایش طبیعی در جهان است.
بر اثر فرسایش در طول هزاران و میلیون ها سال، دیواره های این دره به رنگ هایی از قرمز، زرد، قهوه ای و خاکستری در آمده اند و و هر کدام از این لایه رنگ ها نشان دهنده ی یک دوره ی تاریخی از دوران زمین شناسی هستند. طبق گفته ی دانشمندان، سنگ هایی که در کنار رود کلورادو در این ژرف دره وجود دارند، قدمتی برابر چند میلیارد سال دارند.
نحوه تشکیل گرند کنیون
فلات کلرادو یعنی جایی که دره در میان آن به وجود آمده، در گذشته در سطح یک دریای کم عمق قرار داشته است. گردشگران هنوز هم در حاشیه‌ی دره می‌توانند فسیل‌های حلزون، مرجان و صدف پیدا کنند. حدود بیست میلیون سال پیش، زمین به سمت بالا حرکت کرد و دریا کنار رفت. حدود شش میلیون سال پیش، رود کلرادو جهت خود را تغییر داد و شروع به حرکت در میان این فلات کرد. به مرور زمان به شاخه‌های فرعی و جریان آب رود اضافه شد و بدین ترتیب بسیاری از دره‌های جانبی ایجاد شدند. با آب شدن یخچال‌های طبیعی، حجم آب افزایش یافت و به رود، قدرت بیشتری برای فرسایش سنگ‌ها داد. در عرض دو میلیون سال، رودخانه توانست مسیری برای خود در دل صخره‌ها بشکافد. این مسیر تنها ۱۵۰ متر بالاتر از سطح کنونی انتهای دره قرار داشت.
تاریخچه گرند کنیون
در دوران پیش از تاریخ، ساکنان بومی آمریکا این منطقه را با ساخت زیست‌گاه در دره و غارهای آن آباد کردند. به نظر می‌رسد مردمان باستانی پوئبلو در ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد، اولین ساکنان این منطقه بودند. در ۸۰۰ سال اخیر، قبیله‌ی سرخ‌پوست Havasupai در بخشی از دره تحت عنوان Cataract Canyon زندگی می‌کنند.
گارسیا لوپر ده کاردناس از اسپانیا به‌عنوان نخستین اروپائی که دره بزرگ را دید شناخته می‌شود. او در سال ۱۵۴۰ میلادی به آنجا رسید.
او در جستجوی هفت شهر طلایی Cibola، در سال ۱۵۴۰ به گرند کنیون رسید. با این حال، بومیان آمریکا از هزاران سال قبل با این منطقه آشنایی داشتند.
در سال ۱۵۴۰ میلادی، جهانگرد و کاوشگر اسپانیائی (کورونادو) یک گروه اکتشافی را به این منطقه اعزام کرد. گفتنی است، منطقه گِرَند کَنیون، نخست، توسط این گروه اروپایی کشف شد، اما دور افتادگی این دره عظیم موجب شد کا تا ۳۰۰ سال پس از این رویداد، هیچ گروه یا فرد دیگری از جزئیات این منطقه طبیعی آگاه نشود.
گِرَند کَنیون تا پس از جنگ داخلی آمریکا زیاد شناخته نمی‌شد. به نظر می‌رسد که نام درّه در سال ۱۸۶۸ به آن داده شده‌است. مقاله‌ای در هفته‌نامهٌ معدنچی آریزونا، مربوط به کاوش قریب‌الوقوع دره، از کاوش‌گران خواست «آسوده 'درّه بزرگ' را بکاوید...»
در ۱۸۶۹، جان وزلی پاول معروف، سرباز کهنه‌کار جنگ داخلی که یک دستش را در جریان این جنگ از دست داده بود، برای ماجراجویی و کسب علم، اولین سفر ثبت‌شده روی رود کلرادو در لابه‌لای دره را ثبت کرد. او این سفر را به همراه نه نفر که سوار بر چهار قایق بودند، به انجام رساند؛ ولی فقط شش نفر سفر را به اتمام رساندند.
پاول در کتابی با عنوان «برگ‌ها در یک کتاب داستان بزرگ» به واحدهای سنگی رسوبی که در دره پیدا کرده، اشاره می‌کند. جان وسلی پاول، زمین‌شناس آمریکایی که واژه «گرند کنیون» را در سال ۱۸۷۰ میلادی بر سر زبانها انداخت، نخستین کسی بود که توانست طول این تنگه را در سال ۱۸۶۹ میلادی طی کند. این سفر هولناک (به دلیل ناشناخته بودن منطقه) به همراه چهار زورق پاروئی انجام شد.
گردشگردی در گرند کنیون
از ابتدای قرن بیستم میلادی گرند کنیون به واسطه‌ی گزارش‌های دانشمندان و کاشفان متعدد و نیز آثار نقاشی توماس موران (Thomas Moran) به شهرت رسید و به یکی از جاذبه‌های گردشگری محبوب تبدیل شد. در سال ۱۹۰۳، تئودور روزولت، رئیس جمهور آمریکا از گرند کنیون بازدید کرد. روزولت که از ارزش و اهمیت فوق‌العاده‌ی گرند کنیون آگاهی یافت، در سال ۱۹۰۶، منطقه‌ی حفاظت شده‌ی شکار گرند کنیون را پایه‌گذاری کرد. در ژانویه ۱۹۰۸، وی بیش از ۸۰۰ هزار هکتار از زمین‌های گِرَند کنیون را به مجموعه آثار ملی ایالات متحده اختصاص داد.
روزولت در نظر داشت این منطقه را به یک پارک ملی تبدیل کند، اما مخالفانی داشت که این کار را ۱۱ سال به تاخیر انداختند. در سال ۱۹۱۹ در نهایت این منطقه به یک پارک ملی تبدیل شد. در حال حاضر سالانه در حدود ۵ میلیون گردشگر از گرند کنیون بازدید می‌کنند. در حالی که بسیاری از گردشگران به تماشای دره از حاشیه‌ی آن بسنده می‌کنند، تعدادی از آنها از مسیرهای پیاده‌روی وارد دره می‌شوند. سفر به اعماق دره و بازگشت از آن دو روز طول می‌کشد. کسانی که تمایلی به پیاده‌روی ندارند می‌توانند با چهارپایان این مسیر را طی کنند. کلبه‌ی Phantom Ranch که در عمیق‌ترین بخش دره و در نزدیکی رود کلرادو قرار دارد امکانات اقامت برای گردشگران را فراهم کرده است.
راه دیگر برای گشت‌وگذار در گرند کنیون، رودگردی (rafting) در مسیری است که اولین بار جان وسلی پاول از آن عبور کرده بود. قایق‌های مخصوص این کار از لاستیک‌های انعطاف‌پذیر به جای چوب ساخته شده‌اند، همین باعث می‌شود که گردشگران سفری امن‌تر داشته باشند. با این حال رودگردی در رود کلرادو هیجان‌انگیز است و البته خطرات خود را دارد.
یکی از دو لبه‌ی دره، یعنی لبه‌ی جنوبی، قابل دسترس‌تر است و گردشگران، بیشتر از آن استقبال می‌کنند. تعدادی اقامتگاه در لبه‌ی جنوبی گرند کنیون وجود دارد. میانگین ارتفاع لبه‌ی جنوبی در حدود ۲۱۳۳ متر بالای سطح دریا است که ممکن است برای کسانی که با ارتفاع زیاد سازگاری ندارند، نگران‌کننده باشد. لبه‌ی شمالی دره نسبت به لبه‌ی جنوبی، کمتر قابل دسترس است و امکانات کمتری برای بازدیدکنندگان دارد. ارتفاع آن نیز ۳۰۰ متر بیشتر از لبه‌ی جنوبی است.
عظمت و شکوه این دره‌ی زیبا و دیدنی سبب شده که نامش در فهرست عجایب هفتگانه‌ی طبیعی دنیا بدرخشد.
دیدگاه