آنوبیس ایزد مرگ مصر | آنوبیس قدیمی ترین ایزد مصر | آنوبیس و توزین قلب مردگان

آنوبیس ایزد مرگ و مردگان و تدفین در مصر باستان بود. روح مرده در دادگاه واپسین بوسیله وی راهنمایی می گردد و این ایزد جاده و راه آخرت را برای این روح هموار و مفتوح می سازد.

آنوبیس در جهان برزخ دست روح مرده را در دست خود می گیرد و به دادگاه واپسین راهنمایی می کند و به خدایان معرفی می کند و پس از این معرفی مراسم وزن کردن قلب روح مرده انجام می شد اگر قلب مرده سبک تر بود به جهان بهشت راه می یافت ولی اگر سنگین تر بود توسط تمساح مورد حمله قرار می گرفت و از بین می رفت.

آنوبیس ایزد مرگ مصر ( Anubis)

آنوبیس یکی از خدایان مصر باستان و نگهبان قبرها و ناظر بر مراسم تدفین در مصر باستان است. همان موجودی که معمولاً به‌صورت یک پیکر سیاه و تیره با سر شغال در نقاشی‌های قدیم مصر دیده می‌شود. این خدا همچنین مسئولیت وزن کردن قلب مردگانی که به‌زودی مورد قضاوت قرار می‌گرفتند را بر عهده داشت.

آنوبیس یکی از خدایان بسیار کهن در مصر باستان است و در قدیمی ترین طومارها از او نام به میان آمده. او در اوج شکوهش به عنوان نگاهبان مردگان تصویر شده است.

در دنیای امروز از صحبت در مورد مرگ و نابودی استقبالی نمی‌شود. ولی در گذشته چنین نبوده است. جوامع مختلفی در طول تاریخ وجود داشته‌اند که در آن‌ها به بحث در مورد مرگ و دنیای پس از مرگ بیشتر پرداخته می‌شده است.

مصر باستان یکی از این موارد است که الهه آنوبیس که همچنین با نام‌های اینپو یا آنپو هم شناخته می‌شود، نتیجه آن بوده است. به‌طور خلاصه آنوبیس یک خدای مصر باستان است که مومیایی کردن را بر عهده داشته و یکی از خدایان پس از مرگ محسوب می‌شود.

آنوبیس پیش از اوزیریس خدای مردگان خوانده می شد و به مرور زمان به نام پسر اوزیریس شناخته شد. در اساطیر مقدمتر او را فرزند ست و نفتیس می دانستند.

مانند دیگر خدایان مصری، آنوبیس هم صورت حیوانی داشته و هم انسان واره بوده است. آنوبیس با سر شغال یا سگ وحشی «اینکه کدام مورد دقیق است مشهود نیست» تصویر می شد.

اولین سؤالی که به ذهن می‌رسد، ظاهر عجیب و غیر انسان گونه آنوبیس است. علت سر شغال یا سگ وحشی که برای این خدا در نظر گرفته شده این حقیقت است که این حیوانات با مرگ و میر و اجساد ارتباط تنگاتنگی دارند. به‌خصوص اینکه در مصر باستان شغال‌ها عادت داشتند به گورهای مصریان رفته، قبرها را کنده و شکمشان را از اجساد مردگان سیر کنند. البته انتخاب یک الهه از جنس مشابه به علت آن بوده است که این خدا بتواند از قبرها و اجساد در برابر هم نوعانش محافظت کند.

از این واقعیت می‌توان نتیجه گرفت که مصری‌های باستان مردمی بودند که دنیای اطراف خود را با دقت نظاره می‌کردند. احتمالاً مصریان باستان درگیری زیادی با مسئله حفظ اجسادشان و جلوگیری از تکه و پاره شدن خویشاوندانشان داشتند. مومیایی کردن اجساد و حفظ کردن آن‌ها از دست سگ‌ها و شغال‌ها استراتژی مؤثری بوده که آن‌ها یاد گرفتند. در نتیجه می‌توان فهمید که چرا آن‌ها خدای مردگان و مومیایی کردن اجساد که خود یک شغال است را می‌پرستیدند.

آنوبیس قدیمی ترین ایزد مصر

بررسی متون باستانی نشان می‌دهد که خدای مرگ مصر باستان از مدت‌ها پیش وجود داشته است. تاریخ حضور آنوبیس حداقل به پادشاهی قدیم در مصر که 2600 تا 2100 سال پیش از میلاد مسیح است، باز می‌گردد. دورانی که به نام عصر اهرام نیز شناخته می‌شود. ولی تصور می‌شود که تاریخ ظهور آنوبیس به مدت‌ها پیش از این باز گردد.

امروز می‌دانیم که آنوبیس یکی از قدیمی‌ترین خدایان مصر است و در دوران اولین خاندان قدرتمندی که در مصر حکومت را در دست گرفته، حضور داشته است. یعنی حدود 3100 سال پیش از میلاد مسیح. در آن زمان آنوبیس تشابهات زیادی با هرمس که خدای هدایت ارواح به دنیای دیگر بوده است. برخی می‌گویند که ظاهر نهایی این خدای که به‌صورت یک انسان با سر سگ یا شغال نمایش داده می‌شود در دوران مسیحیت ایجاد شده است.

اختلاف نظرها در مورد خدای مصری فقط مربوط به تاریخ تحول آن نمی‌شود. با توجه به نقش‌های متضاد و متفاوت این خدا که حفاظت از مردگان، قضاوت و … بوده تصمیم گیری در مورد ذات قهرمان گونه یا شرور بودن این خدا هم دشوار است. هر چند چنین بحثی به‌طور کلی در مورد خدایان مصر باستان موضوعیت ندارد. طبق گفته برخی متخصصین، خدایان مصر باستان نه بد بوده‌اند و نه خوب. در حقیقت در دوران فراعنه مصر هیچ گاه قضاوتی در مورد رفتارهای خوب یا بد خدایان انجام نشد و در نتیجه نمی‌توان چنین نگاهی به آن‌ها داشت.

آنوبیس و توزین قلب مردگان

محدوده اختیارات و نفوذ آنوبیس فقط محدود به قبرها و مراقبت از مردگان نمی‌شد. وظیفه مهم وزن کردن قلب مردگان هم بر عهده این خدا بود. به این ترتیب کسانی که انتظار قضاوت نهایی را می‌کشیدند سر و کارشان مجدداً با خدای مرگ می‌افتاد. به این ترتیب عنوان نگهبان مقدار به خدای آنوبیس هم اطلاق شد.

مصریان باستان بر این عقیده و باور بودند که وقتی انسان مرد به تالار مرگ وارد می شود در انجا آنوبیس در انتظار اوست آنوبیس، خداوند حنوط (کفن و دفن) بی طرفانه قلب او را در مقابل مات الهه انصاف و دادگستری در ترازوی عدالت قرار می دهد اگر این شخص در زندگی گناهی مرتکب نشده بود قلب او به سبکی یک پر در کفه دیگر ترازوست. پر سمبل راستی و صداقت بود او برای همیشه زندگی خواهد کرد (به بهشت می رود) ولی اگر قلب این شخص سنگین تر از وزن پر بود که می شود گفت در زندگی مرتکب گناه شده توسط حیوانی عجیب به نام  آموت یا  آمییت که مصریان از او وحشت داشتند خورده می شد (به جهنم می  رفت).

آمییت سری به شکل تمساح شانه هایی همچون شانه شیر و پایین تنه ای مثل اسب آبی داشت. 

  آموت   در جهان مردگان می زیست و در پای ترازوی عدالتی که در تالار دو حقیقت در سرای اوزیریس قرار داشت می نشست. هنگامی که فردی می مرد، آنوبیس او را به آن مکان می برد. درآنجا فرد مرده مورد آزمون قرار می گرفت تا معلوم شود می تواند به جهان پس از مرگ وارد شود یا خیر. 

مهمترین این آزمون ها «مراسم توزین قلب» بود که در طی آن، قلب فرد مرده را بر روی یک کفهٔ ترازو و در کفهٔ دیگر آن پَر حقیقت را قرار می دادند. این پر متعلق به سربند ماآت، الههٔ حقیقت بود و قلب نیز بنا بر باور مصریان باستان، جایگاه روح به شمار می رفت. اگر فرد مرده زندگی ای نیک را گذرانده بود قلبش در تعادل با پر می ایستاد و او اجازهٔ ورود به دنیای پس از مرگ را می یافت.

اما اگر کفهٔ ترازو پایینتر از کفهٔ پر حقیقت می ایستاد نشانهٔ ناپاکی و گناه آلود بودن قلب آن شخص بود. در این زمان آموت که در پای ترازو نشسته بود قلب فرد بدکار را می بلعید و آن شخص دیگر هرگز نمی توانست وارد دنیای پس از مرگ شود.