اختلال یادگیری
اختلال یادگیری یا ناتوانی یادگیری، نام کلیای است که طیف وسیعی از مشکلات یادگیری را شامل میشود. اختلال یادگیری به معنای نقص در هوش یا انگیزه نیست. کودکان دچار اختلال یادگیری تنبل یا کودن نیستند، در حقیقت اکثر آنها به اندازهی سایرین باهوش هستند و فقط مغزشان به طریقهی متفاوتی عمل میکند. این تفاوتها در مغز در نحوهی دریافت و تجزیه و تحلیل اطلاعات این کودکان اثر میگذارد.
به بیان ساده، اختلال یادگیری ناشی از تغییر در شیوه سیمکشی مغز یک فرد می باشد. کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری به اندازه همسالان خود، یا حتی بیشتر از آنها، باهوش هستند، اما ممکن است در صورتی که برای درک مسائل تنها باشند، و یا به شیوههای معمول آموزش ببینند، در خواندن، نوشتن، هجی کردن، استدلال کردن، به خاطر آوردن، و یا سازماندهی اطلاعات، مشکل داشته باشند.
به زبان ساده، کودکان و بزرگسالانی که به اختلال یادگیری دچارند متفاوت از سایرین میبینند، میشنوند و درک میکنند. آنها به همین دلیل در یادگیری اطلاعات و مهارتهای تازه یا به کارگیری آموختههایشان با مشکل مواجه میشوند. شایعترین انواع اختلالات یادگیری عبارتاند از: اِشکال در خواندن، نوشتن، ریاضیات، استدلال، گوش کردن و حرف زدن.
انواع اختلالات یادگیری
ناتوانیهای یادگیری به سه نوع تقسیم میشوند:
1. ناتوانی یادگیری ریاضیات
این اختلال در توانایی فرد به روی محاسبات ریاضی تاثیر میگذارد. اختلالات یادگیری در ریاضی میتواند نشانههای مختلف داشته و از فردی به فرد دیگر نیز متفاوت باشد. در کودکان خردسال اختلال ریاضی میتواند در شمارش و تشخیص اعداد تاثیر بگذارد. همانطور که کودک بزرگ میشود ممکن است در حل مسایل ریاضی و یا به خاطر سپاری جدولضرب دچار مشکل شود. کودکان مبتلا به ناتوانی در ریاضیات در زمینه درک مفاهیم ریاضی، محاسبات، خواندن یا نوشتن اعداد، حل مساله و درک روابط فضایی دچار مشکل شدید میباشند.
2. ناتوانی یادگیری خواندن
مشکلات خواندن از اساسیترین مشکلاتی است که کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری با آن مواجه هستند، زیرا کودکی که نمیتواند بخواند شانس بسیار کمی برای موفقیت در مدرسه دارد. به عبارت دیگر اختلال خواندن، اختلالی است که به رغم تجارب کلاسی متعارف، شخص در کسب مهارتهای زبانی خواندن و هجی کردن که متناسب با توانایی هوشیاش باشد، ناتوان است. کودکانی که دارای این اختلال هستند در خواندن و نوشتن، درک دستور زبان و خواندن و همچنین در بیان افکار خود بهصورت شفاهی مشکلدارند.
3. ناتوانی در بیان کتبی یا نوشتن
مشکلات افراد مبتلا به این نوع از اختلالات یادگیری عبارت است از: مشکل در املاء نویسی، دست خط بدی، مشکل در انتقال افکار به روی کاغذ. فرایند نوشتن پیچیده است و به مهارتها و تواناییهای مختلفی بستگی دارد و مستلزم درک صحیحی از الگوهای نمادین نوشتاری است. مهارت نوشتن با کارکرد حرکتی چشم و هماهنگی حرکات ارتباط دارد، همچنین مستلزم هماهنگی حرکتی چشم و دست، کنترل بازو، دست و عضلات انگشت است. املای یک کلمه پیچیدهتر و دشوارتر از خواندن آن است چرا که در خواندن، نشانهها و حروف الفبا در بازشناسی کلمه وی را یاری میکنند اما در نوشتن دانش آموز باید بر روابط آواها و نشانهها، تجزیه واژهها و نحوه ترکیب عناصر متشکله آن آگاهی و مهارت کامل داشته باشد.
علائم اختلال یادگیری
- مشکل در یادگیری مفاهیم و معانی
- اختلال در روخوانی
- کندخوانی
- ناتوانی در درک معنی کلمات
- خواندن نادرست کلمات
- ناتوانی در یافتن واژگان مناسب برای جواب دادن
- ناتوانی در محاسبات ساده ریاضی
- اختلال در هجی کردن کلمات که سبب اشتباه خواندن آن ها می شود.
- ناتوانی در فهم و پیروی کردن از دستورالعمل ها
- ناتوانی در بخاطر سپردن شنیده های قبلی
- ناتوانی در انجام تکالیف درسی بطور صحیح و در زمان خود
- گم کردن وسایل شخصی که بطور مکرر رخ می دهد.
- اختلال در درک زمان و موقعیت
- بدخطی ( اغلب ناخوانا )
علائم و نشانههای اختلالات یادگیری در سنین پیش از مدرسه
- در تلفظ کردن کلمات
- در یافتن واژهی مناسب
- در بازی کلمات همقافیه (سر، در، پر)
- در یادگیری حروف الفبا، اعداد، رنگها، اشکال، روزهای هفته
- در پیگیری دستورالعملها و در آموختن روال کارها
- در به دست گرفتن مداد، ماژیک و قیچی یا وجود اشکال در رنگ کردن تصاویر بدون بیرون زدن از خط
- در کار با دکمه، زیپ، قزن و یادگیری بستن بند کفشها
دلایل ایجاد اختلال یادگیری
اختلال یادگیری ربطی به هوش ندارد. این اختلالات، ناشی از وجود تفاوت در مغز هستند، و بر شیوه پردازش اطلاعات توسط مغز تاثیر میگذارند. این تفاوتها معمولاً در زمان تولد وجود دارند، اما عوامل مشخصی نیز هستند که در پیشرفت یک اختلال یادگیری نقش ایفا میکنند، از جمله عوامل زیر:
• ژنتیک
• عوامل محیطی (مثل سرب)
• مشکلات زمان بارداری (مثل مصرف مواد مخدر توسط مادر)
از دیگر دلایل و عوامل خطر اختلال یادگیری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسیب مغزی کودک به دلیل وارد شدن ضربه به سر ، سقوط از ارتفاع و …
- تدریس نادرست مفاهیم درسی توسط معلمان
- کیفیت پایین تغذیه و بهداشت کودک
- بیماری های مزمن مانند سرماخوردگی مزمن ریسک بروز مشکلات یادگیری را افزایش می دهند.
- ناتوانی معلم در انتقال درست مفاهیم
- عدم فعالیت های انگیزشی در محیط تحصیل
- عدم آموزش مهارتهای اجتماعی ، یادگیری و حرکتی در مدرسه
- بی توجهی به یادگیری زبان شفاهی
- توقعات بیش از اندازه بالا یا پایین معلم از دانش آموز
- ضعف در برنامه ریزی و طرح های آموزشی
- شرایط روحی نامناسب کودک در خانواده
سایر اختلالات اثرگذار بر یادگیری
مشکل در مدرسه همیشه به دلیل اختلالات یادگیری به وجود نمیآید. گاهی اضطراب، افسردگی، اتفاقات استرسزا، ترومای عاطفی و شرایط دیگری وجود دارند که روی تمرکز کودک اثر میگذارند و یادگیری را بیشتر به یک چالش تبدیل میکنند. به علاوه، اختلال کمتوجهی و بیشفعالی (ADHD) و اُتیسم گاهی به همراه اختلالات یادگیری وجود دارند یا اینکه با آنها اشتباه گرفته میشوند.
اختلال نقصِ توجه و بیشفعالی (ADHD)
در حالی که جز اختلالات یادگیری محسوب نمیشود، به طور قطع یادگیری را تحت تاثیر قرار میدهد. کودکانی که به نقصِ توجه و بیشفعالی دچارند در آرام گرفتن روی صندلی، حفظ تمرکز، دنبال کردن دستورالعملها، مرتب و سازماندهیشده عمل کردن و انجام دادن تکالیف مدرسه مشکل دارند.
اُتیسم
اتیسم و آسپرگر هر دو جزو اختلالات فراگیر رشدی هستند. کودکان مبتلا به این دو بیماری در رسیدن به سطح مطلوبی از مهارتهای تحصیلی با مشکل مواجهاند. کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم ممکن است در برقراری ارتباط، درک زبان بدن، یادگیری مهارتهای پایه، پیدا کردن دوست و برقراری تماس چشمی مشکل داشته باشند.
موارد زیر را در برخورد با این کودکان در نظر بگیرید:
1. با کودک خود صحبت کرده و به طور باز و آشکار او را از مشکلی که در زمینه یادگیری دارد مطلع نمایید.
2. به او یادآوری نمایید که در یادگیری و آموزش نیاز به روشی متفاوت دارد.
3. نقاط قوت و استعدادهای او را بشناسید و جهت پرورش آنها، او را تشویق کنید.
4. او را در روشها و فنونی که برای کمک به یادگیری موثر است همراهی کنید.
5. تلاشهای او را برای رسیدن به موفقیت ارج بگذارید و حمایت کنید.
6. زمانی که او مشغول مطالعه است برای او یک مدل و الگو باشید. شما هم یک روزنامه یا کتاب بدست گرفته و مطلبی بخوانید و یا یک متن یا نامه بنویسید.
7. اهداف و انتظارات خود را واقع بینانه کنید.
8. با معلمین و اعضای مدرسه همکاری کنید.
9. زمانی که کودک شما میخواهد حرف بزند، به او گوش دهید.
10. از او به خاطر مشارکت در انجام امور مدرسه و قابلیتهای خاصش قدردانی کنید و او را تصدیق و تایید کنید.
11. با توسل به روشهای رفتاری انگیزه کودک را برای فعالیتهای تحصیلی بالا ببرید.
12. در صورتی که مشکل توجه و تمرکز دارد با استفاده از دارو در بهبود توجه و تمرکز او را کمک کنید.
13. این کودکان نیازمند آن هستند که علاوه بر آموزش معمول کلاس، در ساعاتی از روز تحت آموزشهای خاص توسط معلم تعلیم دیده قرار بگیرند.
14. علاوه بر درمان اختلالات یادگیری، باید اختلالات روانپزشکی همراه نیز مورد توجه درمانی قرار بگیرند مانند: اختلال بیش فعالی، کم توجهی، اضطراب، افسردگی و ...
15. آموزش مهارتهای اجتماعی را از آنان دریغ نکنید.
16. به یاد داشته باشید اختلال کمبود توجه و بیش فعالی و اوتیسم ناتوانی یادگیری بهحساب نمیآیند.
17. بهترین توصیه به والدینی که کودکانشان اختلالات یادگیری دارند این است که بهسادگی فرزندان خود را دوست بدارند و از آنها حمایت کنند. با حمایت درست و مداخله مناسب این کودکان میتوانند انسانی موفق گردند.
دیدگاه