روماتیسم چشمی چیست؟
یووئیت اصطلاحی برای التهاب چشم است. این بیماری یک یا هر دو چشم را درگیر می‌کند و لایه‌ای از چشم به‌اسم یووه‌آ را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. ممکن است این بیماری مرتبط با التهاب سایر قسمت‌های چشم هم باشد و مدتی کوتاه (حاد) یا طولانی (مزمن) طول بکشد.
روماتیسم چشمی نوعی بیماری جدی است و می‌تواند قدرت بینایی فرد را برای همیشه از بین ببرد. به همین دلیل تشخیص و درمان هرچه زودتر یووئیت و التهاب چشمی مهم است؛ در حالت ایدئال، قبل از آنکه آسیبی جبران‌نشدنی رخ دهد. هر سال در آمریکا ۳۰هزار پرونده جدید کوری ثبت می‌شود که علت اصلی آنها روماتیسم چشمی است.
التهاب یووه‌آ ممکن است با التهاب سایر قسمت‌های چشم مرتبط باشد، از جمله:
• قرنیه: بخش شفاف و منحنی قسمت جلویی چشم.
• صلبیه: قسمت بیرونی و سفیدرنگ چشم.
• زجاجیه: ماده‌ای ژل‌مانند که درون تخم چشم، بین عدسی و شبکیه را پر می‌کند.
• شبکیه: لایه داخلی که داخل دیواره پشتی چشم را می‌پوشاند و حاوی سلول‌های عصبی است که رنگ و نور را حس می‌کنند و اطلاعات تصویر را به عصب بینایی چشم می‌فرستند.
• عصب بینایی: اطلاعات را از چشم به مغز می‌فرستد.
روماتیسم چشمی چه علائمی دارد؟
• قرمزی چشم
• درد چشم
• حساسیت به نور
• تاری دید
• وجود نقاط تاریک و شناور در میدان دید فرد
• کاهش قدرت بینایی
علائم روماتیسم چشمی ممکن است ناگهانی بروز کنند و سریع بدتر شوند، اما گاهی هم به‌تدریج شدت می‌گیرند. این علائم ممکن است یک یا هر دو چشم را درگیر کنند. حتی گاهی این بیماری هیچ علائمی ندارد و نشانه‌های آن فقط در آزمایش روماتیسم چشمی مشخص می‌شوند.
انواع روماتیسم چشمی
این بیماری بسته به محلی از چشم که ملتهب شده است، انواع مختلفی دارد.
1. یووئیت قدامی
در یووئیت قدامی، داخل قسمت جلویی چشم (بین قرنیه و عنبیه) و جسم مژگانی درگیر التهاب می‌شوند. یووئیت قدامی التهاب عنبیه نیز نامیده می‌شود و رایج‌ترین نوع روماتیسم چشمی است.
2. یووئیت میانی
در این نوع بیماری، شبکیه و رگ‌های خونی که پشت عدسی قرار دارند و همچنین ژل داخل مرکز چشم (زجاجیه) تحت‌تأثیر التهاب قرار می‌گیرند.
3. یووئیت خلفی
این بیماری لایه داخل پشت چشم، یعنی شبکیه یا مشیمیه را درگیر می‌کند.
4. پان یووئیت
زمانی که روماتیسم چشمی شدید باشد، تمام لایه‌های یووه‌آ (از جلو تا پشت چشم فرد) ملتهب می‌شوند.
علل روماتیسم چشمی
تقریبا در نیمی از موارد، علت دقیق این عارضه مشخص نیست و می‌توان آن را نوعی بیماری خودایمنی در نظر گرفت که روی یک یا هر دو چشم اثر می‌گذارد. اگر علت این بیماری قابل‌تشخیص باشد، احتمالا یکی از این موارد است:
• نوعی بیماری التهابی یا خودایمنی که روی قسمت‌های دیگر بدن اثر می‌گذارد مانند سارکوئیدوز، لوپوس اریتماتوس سیستمیک یا بیماری کرون.
• اسپوندیلیت آنکیلوزان که نوعی بیماری التهابی است و ممکن است باعث شود تعدادی از استخوان‌های ستون فقرات به هم متصل شوند و فرد کمردرد بگیرد. روماتیسم چشمی یکی از رایج‌ترین عوارض اسپوندیلیت آنکیلوزان است.
• بیماری‌های عفونی مانند بیماری خراش گربه، زونا، سفلیس، توکسوپلاسموز یا سل.
• عوارض جانبی داروها.
• آسیب به چشم یا جراحی.
• ابتلای فرد به نوعی سرطان که روی چشم اثر می‌گذارد مانند لنفوم (بسیار نادر است).
• افرادی که بعضی از ژن‌های خاص آنها تغییراتی کرده‌اند، بیشتر احتمال دارد به روماتیسم چشمی مبتلا شوند. همچنین مشخص شده است که استعمال دخانیات مهار یووئیت را سخت‌تر می‌کند.
عوارض روماتیسم چشمی
اگر برای درمان روماتیسم چشمی اقدام نکنید، احتمال بروز این عوارض وجود دارد:
• تورم لکه زرد شبکیه (ادم ماکولا)
• خراشیدگی شبکیه
• آب سیاه
• آب مروارید
• آسیب به عصب بینایی
• جداشدگی پرده شبکیه
• ازبین‌رفتن همیشگی قدرت بینایی
تشخیص روماتیسم چشمی
با مراجعه به متخصص چشم، او برای تشخیص این بیماری آزمایش چشم انجام می‌دهد و سوابق پزشکی شما را بررسی می‌کند. آزمایش روماتیسم چشمی به این صورت خواهد بود:
• سنجش قدرت بینایی (اگر عینک دارید، باید از آن استفاده کنید) و واکنش مردمک‌ها به نور.
• معاینه تونومتری یا فشارسنجی که فشار داخل چشم را اندازه می‌گیرد. پزشک برای این معاینه ممکن است از قطره چشم بی‌حس‌کننده استفاده کند.
• معاینه اسلیت لمپ. اسلیت لمپ میکروسکوپی است که قسمت جلویی چشم شما را با یک خط نوری شدید، نورانی و بزرگنمایی می‌کند. این معاینه برای شناسایی سلول‌های التهابی ریز که در قسمت جلوی چشم قرار دارند، الزامی است.
• افتالموسکوپی که فانداسکوپی (funduscopy) هم نامیده می‌شود، نوعی معاینه چشم برای گشادکردن مردمک با قطره چشم و تاباندن نور به داخل چشم برای بررسی قسمت پشتی این اندام است.
پزشک همچنین ممکن است آزمایش‌های زیر را توصیه کند:
• عکاسی رنگی از داخل چشم (شبکیه).
• تصویربرداری توموگرافی انسجام نوری (OCT). این آزمایش نقشه شبکیه و مشیمیه را ترسیم می‌کند تا تورم این لایه‌ها مشخص شود.
• آنژیوگرافی فلوروسین یا آنژیوگرافی با ایندوسیانین سبز. در این آزمایش‌ها یک کاتتر را داخل رگ بازوی فرد قرار داده می‌دهند تا به داخل آن رنگ تزریق کنند. این رنگ به رگ‌های خونی چشم خواهد رسید تا شرایط عکاسی از رگ‌های خونی متورم داخل چشم فراهم شود.
• آزمایش خون.
• انواع تصویربرداری مانند رادیوگرافی، سی تی اسکن و ام‌آر‌آی.
• بررسی مایع زجاجیه یا زلالیه چشم.
اگر متخصص چشم تشخیص دهد که علت این بیماری عارضه‌ای زمینه‌ای است، شاید شما را به دکتر دیگری برای معاینه پزشکی و انجام تست‌های آزمایشگاهی معرفی کند.
گاهی پیداکردن علتی مشخص برای یووئیت سخت است، بااین‌حال حتی اگر علت مشخصی پیدا نشود، همچنان امکان درمان موفقیت‌آمیز این بیماری وجود دارد. در اکثر موارد، تشخیص علت این بیماری منجر به درمان آن نخواهد شد. البته همچنان ضروری است که پزشک با روش‌های درمانی گوناگون تورم چشم را مهار کند.
درمان روماتیسم چشمی
اگر علت یووئیت عارضه‌ای زمینه‌ای باشد، تمرکز درمان روی آن عارضه خواهد بود. معمولا تا زمانی که روماتیسم چشمی عفونی نباشد، فارغ از علت آن، درمانش یکسان است. هدفِ درمان کاهش تورم چشم بیمار و همچنین قسمت‌های دیگر بدن است. در بعضی موارد، درمان روماتیسم چشمی ممکن است چندین ماه تا چندین سال طول بکشد.
روش‌های درمانی متعددند که در ادامه، تعدادی از آنها را بررسی می‌کنیم.
1. دارودرمانی
• داروهایی که التهاب را کاهش می‌دهند: پزشک ممکن است ابتدا قطره چشمی را به‌همراه یک داروی ضدالتهاب مانند کورتیکواستروئید تجویز کند. قطره چشمی معمولا برای درمان التهاب فراتر از قسمت جلویی چشم کافی نیست. بنابراین ممکن است نیاز به تزریق کورتیکواستروئید به داخل یا اطراف چشم یا مصرف قرص‌های کورتیکواستروئید باشد.
• داروهایی که گرفتگی‌ها را کنترل می‌کنند: قطره‌های چشمی که مردمک را گشاد می‌کنند، برای کنترل گرفتگی‌ها در جسم مژگانی و عنبیه تجویز می‌شوند و ممکن است به کاهش درد چشم هم کمک کنند.
• داروهایی که با باکتری‌ها و ویروس‌ها مقابله می‌کنند: اگر علت روماتیسم چشمی نوعی عفونت باشد، پزشک برای مهار آن آنتی‌بیوتیک، داروهای ضدویروس و سایر داروها را به‌همراه کورتیکواستروئید یا بدون آن تجویز می‌کند.
• داروهایی که روی سیستم ایمنی اثر می‌گذارند یا سلول‌ها را نابود می‌کنند: اگر یووئیت هر دو چشم شما را درگیر کرده باشد، به کورتیکواستروئیدها واکنش خوبی نشان ندهد یا آن‌قدر شدید شود که بینایی شما را در معرض خطر قرار دهد، باید داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف کنید.
بعضی از داروهای مذکور ممکن است عوارض چشمی شدیدی مانند آب سیاه یا آب مروارید داشته باشند. مصرف داروی خوراکی یا تزریقی نیز ممکن است عوارضی برای بخش‌های دیگر بدن داشته باشد. بنابراین پس از درمان باید برای آزمایش خون و معاینه‌های بعدی منظم به پزشک خود مراجعه کنید.
2. جراحی یا عمل‌های دیگر
• ویترکتومی: نوعی جراحی برای برداشتن مقداری از زجاجیه داخل چشم است که به‌ندرت برای تشخیص یا مهار روماتیسم چشمی انجام می‌شود.
• استفاده از ایمپلنت آزادکننده دارو: داخل چشمان افرادی که درمان یووئیت خلفی آنها سخت است، دستگاهی کاشته می‌شود. این دستگاه بسته به ایمپلنت استفاده‌شده، به‌مدت چند ماه یا چند سال به‌تدریج کورتیکواستروئید را وارد چشم می‌کند.
اگر فردی برای درمان آب مروارید جراحی نکرده باشد، معمولا درمان به این روش باعث بروز این بیماری خواهد شد. همچنین حدود ۳۰درصد بیماران باید برای درمان افزایش فشار داخل چشم یا آب سیاه اقدام کنند یا تحت‌نظر قرار گیرند.
سرعت بهبود فرد به نوع یووئیت و شدت علائم آن بستگی دارد. روماتیسم چشمی که روی پشت چشم (یووئیت خلفی یا پان یووئیت) اثر می‌گذارد، در مقایسه با التهاب در قسمت جلوی چشم (یووئیت قدامی) آهسته‌تر بهبود می‌یابد. همچنین درمان التهاب‌های شدید بیش از انواع ملایم طول می‌کشد. همچنین امکان عود یووئیت وجود دارد، بنابراین اگر علائم آن بدتر یا مجددا نمایان شدند، به پزشک خود مراجعه کنید.
3. درمان خانگی روماتیسم چشمی
• برای تسکین تورم چشم از کمپرس گرم یا سرد استفاده کنید.
• عینک دودی بزنید.
• روزانه ویتامین مصرف کنید.
• مکمل زردچوبه مصرف کنید.
• ماهی آب سرد بخورید یا مکمل امگا ۳ مصرف کنید.
• برای تقویت سلامت کلی چشم مکمل لوتئین مصرف کنید.
• رژیم غذایی سالمی داشته باشید.
برای روماتیسم چشمی چه بخوریم؟
برای سلامت چشم و سلامت کلی بدن بیشتر غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان بخورید. سبزیجات برگ‌سبز، فلفل‌ها و میوه‌هایی مانند بلوبری، گوجه‌فرنگی و گیلاس نیز برای کنترل این بیماری مفیدند.
دیدگاه