امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 276923
۲۷۱۸
۲
۰
نسخه چاپی

تعریف اعتبار امر مختومه | آثار حقوقی اعتبار امر مختومه چیست؟

تعریف اعتبار امر مختومه | آثار حقوقی اعتبار امر مختومه چیست؟

اعتبار امر مختومه یعنی چه؟

اعتبار امر مختومه  دربند ۶ ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی به عنوان یکی از ایرادات دادرسی عنوان شده است که  خوانده می تواند به آن استناد نماید  و با اثبات آن دعوای مزبور با قرار رد دعوا مواجه می شود.

مختومه در لغت به معنای خاتمه یافته است. معنای حقوقی امر مختومه نیز از معنای لغوی آن دور نمی باشد در علم حقوق امر مختومه یعنی موضوعی که در دادگاه مورد رسیدگی قرار گرفته است و نسبت به آن حکم صادر شده است.

مطابق قانون آیین دادرسی مدنی ، یکی از آثار حکم را می توان اعتبار امر مختومه یا امر قضاوت شده دانست. از آن جهت که اقامه دعوا حق هر فرد است و در صورتی که حق شخص مورد تضییع و انکار قرار بگیرد، قاضی مکلف است با رسیدگی به دعوا حکم مقتضی پرونده را صادر کند. همین که حکم دادگاه در مورد دعوا صادر شد، رعایت آن بر طرفین لازم و ضروری است و بایستی نسبت به آن پایبند باشند. لذا در صورتی که طرفین دعوا نسبت به حکمی که صادر شده است اعتراضی داشته باشند، بایستی از روش های پیش بینی شده در قانون، اعتراض خود را بیان کنند. روش های اعتراض به احکام دادگاه را می توان شامل واخواهی ، تجدید نظر خواهی ، فرجام خواهی و اعتراض شخص ثالث دانست که هر یک از آنها شرایط و احکام ویژه و خاص خود را دارند .

نتیجه این مطلب آن است که در صورتی که طرفین اعتراضی داشته باشند، نمی توانند با مراجعه به دادگاه، همان دعوای سابق را مجددا در دادگاه مطرح کنند. چرا که دعوا قبلا در دادگاه طرح شده است و منجر به صدور حکم شده است.

در واقع در اعتبار امر مختومه موضوع مورد دعوا یک بار تشریفات رسیدگی را طی نموده است و موضوع مورد بررسی قرار گرفته و دادگاه را به خود مشغول نموده است. لذا رسیدگی مجدد به این موضوع  نوعی اتلاف وقت برای محکمه به حساب می آید. چراکه اصل بر این است زمانی که به موضوعی در محکمه رسیدگی می شود تمام جوانب موضوع مورد بررسی قرار می گیرد و همچنین اصل بر این است که موضوع مربوطه بدون کم و کاست تحلیل شده است و رایی که صادر شده است با تحقیق و بررسی همه جانبه بوده است. از این رو رسیدگی مجدد نیاز نمی باشد.

شرایط صدور اعتبار امر مختومه

رایی  که از محکمه صادر میگردد باید واجد سه شرط باشد تا از اعتبار امر مختومه برخوردار شود در حقیقت وجود  این سه شرط  بیانگر این موضوع  است  که امر مزبور در سابق مورد رسیدگی قرار گرفته است و به همین دلیل رسیدگی مجدد نیاز ندارد، این شروط عبارتند از:

وحدت اصحاب دعوا : دعوایی که در محکمه رسیدگی شده است و نسبت به آن رای صادر شده است بایستی اصحاب دعوای واحدی داشته باشد.
وحدت سبب دعوا : سبب دعوا آن امری است که اصحاب دعوا از آن جهت دعوا را مطرح نموده اند. این مورد  درامور مدنی و کیفری متفاوت می باشد. خواسته اصحاب دعوا درامور مدنی میتواند مواردی همچون مطالبه مثل یا قیمت مال و…   باشد. و در امور کیفری می تواند موضوعی باشد که فرد جهت آن مورد تعقیب قرار می گیرد .
وحدت موضوع دعوا : موضوع  دعوا مهم ترین اصل در رسیدگی به دعاوی میباشد.و اصل کلی بر این است که هر موضوعی یک بار قابلیت طرح در دادگاه را دارد وچنانچه مورد بررسی واقع شود دیگر نباید مجددا مطرح شود.

چنانچه دعوایی مطرح گردد که دعوای مزبور در سابق نیز مطرح شده باشد و با دعوای سابق دارای اصحاب دعوای واحد، سبب واحد و موضوع واحد باشد،در صورت جمع این 3شرط دعوا عنوان اعتبار امر مختومه دارد و چنانچه مطرح هم شود دادگاه قرار رد دعوا را صادر مینماید.

لازم به ذکر است که موضوعی که مورد رسیدگی واقع میشود لزوماً باید درمورد آن حکم قطعی صادرشود وچنانچه موضوعی در دادگاه مورد رسیدگی واقع شود و در مورد آن حکم قطعی صادر نشود،عنوان مزبور بر آن صادق نیست.

آثار حقوقی اعتبار امر مختومه

ماده 84 قانون آیین دادرسی مدنی ، یکی از ایرادات و موانع رسیدگی را به امر قضاوت شده اختصاص داده است . بر اساس بند 6 این ماده " دعوای طرح شده سابقا بین همان اشخاص یا اشخاصی که اصحاب دعوا قائم مقام آنان هستند ، رسیدگی شده نسبت به آن حکم قطعی صادر شده باشد " . بنابراین ماده ، یکی از مهمترین آثار امر مختومه این است که اقامه دوباره دعوا را پس از صدور حکم و قطعی شدن حکم ممنوع می سازد . بنابراین ، در صورتی که شخصی اعتراضی نسبت به حکم صادر شده داشته باشد ، باید به طرق قانونی و در مهلت های مقرر ، اقدام به اعتراض نسبت به حکم صادر شده کند .

لذا ، اثر قاعده امر مختومه آن است که دادگاه مجددا وارد رسیدگی ماهوی نمی شود و با صدور قرار رد دعوا ، به آن خاتمه می دهد .

  • منبع
  • دادپویان حامی
  • دینا

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید