امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 273368
۲۶۷۸
۱
۰
نسخه چاپی

غار سنگ تراشــان جهرم | پیشــینه تاریخی غار سنگتراشان جهرم

غار سنگ تراشــان یک غار دست ساز در شهر جهرم می باشــد که به بزرگتریــن غار دست ســاز جهان معروف اســت. از این غار به عنوان غار ســنگ اشکن، سنگ شکنان و سنگ شــکن نیز نام برده می شود. غار سنگ اشــکن بزرگ ترین غار دست ساز دنیاست

غار سنگ تراشــان جهرم

غار سنگ تراشــان جهرم

غار سنگ تراشــان یک غار دست ساز در شهر جهرم می باشــد که به بزرگتریــن غار دست ســاز جهان معروف اســت. از این غار به عنوان غار ســنگ اشکن، سنگ شکنان و سنگ شــکن نیز نام برده می شود. غار سنگ اشــکن بزرگ ترین غار دست ساز دنیاست.

غار ســنگ اشکن در دامنه شمالی البرز کوه، در جنوب شهر جهــرم، در عرض جغرافیایی ۲۱۶"۲۹'۲۸ ˚شــمالی، طول جغرافیایی ۷۹۷ "۳۴'۵۳ ˚شرقی و ارتفاع ۱۰۹۱ متری از ســطح دریا قرار دارد. فاصله غار یاد شــده تا شهر جهرم ســه کیلومتر و تا مرکز استان شیراز، ۱۸۵ کیلومتر است. این غار مصنوعی بی نظیر و شگفت انگیز در ابتدای دره قالت و در زیر پشتهای در قسمت شرقی آن واقع شده است.

می گویند سیصد و اندی سال پیش، کاظم خان پسر خواجه اسماعیل، از عشایر منطقه ی صحرای باغ لارستان، عاشق دختر یکی از سنگ شکنان جهرم شد. پدر دختر به شرطی که کاظم خان حاضر به اقامت در جهرم شود، او را به دامادی پذیرفت. کاظم خان که بعدها به نام استاد کاظم شهره شد، به همراه پدر زن خود، شروع به استخراج سنگ از دل کوه کرد و فرزندان استاد کاظم و شاگردانش به این کار ادامه دادند و به این ترتیب غار سنگ شکن جهرم ساخته شد.

غار سنگ شكنان با بيش از صد ستون سنگى و دوازده د هانه، با شــماره 10117 ،ثبت ملى شــده و هم اكنون يكى از جاذبه هاى تاريخى و گرد شگرى شهرستان جهرم به شمار مى آيد. طول غــار حد ود 350 متر و عرض آن 150 متر، با وســعتى حد ود چهار هكتار است و ارتفاع آن سه تا چهار متر و در انتها به كمتر از يك متر مى رسد

ســنگ هاى اين غار در بناهاى مختلف شــيراز، به خصوص مســجد جامع عتيق و بيمارستان نمازى و برخى خانه هاى اعيانى تارخى جهرم و شيراز و ساير شهرهاى اطراف به كار رفته است. از مهمترین مکان هایی که از این سنگها در آنجا استفاده شده است می توان به سردر ورودی حرم مطهر شاه چراغ، مسجد جامع عتیق شیراز، باغ ارم و مسجد نو اشاره کرد.

از اين ســنگ ها به خاطر شــكل پذيرى بهتر، براى كارهاى تزيينى به عنوان نماى ســاختمان ها و سرد رها، پنجره هاى مشبك، فرش حياط و سكوها، ســنگ قبر، كتيبه هاى سنگى، شير سنگى، آب چك، ناود ان، نهر يا حوض ســنگى، پله، رخ بام، هاون سنگى، ديگ هاى سنگى، مجسمه هاى شير، خمره هاى سنگى و... استفاد ه مى شد.  عــلاوه بــر عظمت و زيبايى غار كه ســالانه هزاران نفــر را به خود جذب مى كند ، خنكى نســبى محيط آن د ر تابستان و گرم بود ن آن نسبت به محيط بيرون در زمستان، دليل ديگرى براى جذب مرد م بوده است.

ســنگ شكنان جهرمى در زمان برد اشــت سنگ سعى مى كردند كه به غار آسيب نرسانند و اين چنين به مرور زمان ستون هاى به جا ماند ه شكل بســيار زيبايى را به غار سنگ شكنان داد. اگر سرى به غار سنگ شــكنان جهرم بزنيد مى بينيد كه دهانه اين غار به حد ى بزرگ است كه مى توان با خودرو در آن رفت و آمد كرد.

پژوهشــگران معتقدند كه در گذشــته تعداد و قطر ستون هاى داخل غار سنگ شكنان بيشتر از الان بوده است اما سنگ شكنان نسل هاى قبل به خاطر اينكه در حمل ســنگ ها دچار مشــكل بودند ،ســنگ هاى كنار دهنه غار را مى تراشــيدند ، در نتيجه باعث نازك شدن و كم تحملى آنها شده است.

«کوهکن»، «سنگتراش»، «کارگر» و «نقش وار»، پاره ای از نام های خانوادگی امروزی جهرمی اند که به دلیل پیشه ی سنگتراشان این غار، انتخاب شده اند. از آخرین بازماندگان نسل سنگ تراشان این غار که نامشان برای ما به یادگار مانده، می توان به افرادی چون «خواجه اسدالهی»، «خواجه نورالهم»، «خواجه فتح الله»، «خواجه نصرالله»، «استاد علی اکبر»، «استاد نقی»، «حاج نقش وار جهرمی»، «عزت الله نقش وار»، «نوازالها نقش وار»، «اسماعیل خان کوهکن» و «آقا رضا کوهکن» (معروف به سنگتراش؛ صاحب خانه ی تاریخی کوهکن که در ساخت آن از سنگ های همین غار استفاده شده است) اشاره کرد.

پیشــینه تاریخی غار سنگتراشان جهرم

پیشــینه تاریخی غار سنگتراشان جهرم

غار سنگ اشــکن مجموعه ای از دهانه ها و ستون هایی است که به صورت دالان های متقاطع دیده می شود. این دالان ها بر اثر برداشــت و اســتخراج سنگ های سفید آهکــی و دولومیتی به وجود آمده انــد و از آن به عنوان بزرگترین غار مصنوعی جهان یاد می کنند.

البته غارهای مصنوعی بزرگتر از این غــار در جهان وجود دارد، اما اکثر آنها به شکل یک تونل یا دالان سراسری هستند و بر اثر استخراج مواد معدنی با وسایل مکانیکی و ماشین آلات مختلف ایجاد شــده انــد؛ بنابراین می توان گفت غــاری بزرگتر از این غار که کاملا دست ســاز و به این شکل خاص یعنی دارای دالان ها، ستون ها و دهانه های  متعدد باشــد وجود ندارد. در این مکان چند سنگ شکن به کار برداشت سنگ مشــغول بودند. هر کدام از آنها در یک مســیر و دهانه، سنگ برداشت می کردند و برای جلوگیری از ریزش ســقف هراز چند متر قسمتی را باقی می گذاشتند تا به صورت یک ستون نگهدارنده عمل کند.

طــول غار حدود ۳۵۰ متر و عرض آن ۱۵۰ متر اســت که وســعتی حدود ۴ هکتار را در بر میگیرد. ارتفاع آن ۳ تا ۴ متر اســت که در انتها به کمتر از یک متر می رسد و در مجموع دارای ۱۲ دهانه و ۱۰۰ ســتون است. کف آن شــیب دار و ســطح آن را لایه های نرم از خاک های آهکی پوشــانده است. قســمت های ابتدایی و حاشیه خارجی آن روشن است، اما به تدریج که به قسمت های داخلی می رویم، نور کــم و در بخش های انتهایی کامل تاریک می شود؛ به همین دلیل ســنگ شکنان دراینجا تاقچه هایی برای گذاشــتن چراغ موشــی در بدنه غار و ســتون ها تعبیــه کرده اند.
از آنجایی که طی دو سه قرن اخیر به صورت مستمر این غار، محل برداشت ســنگ های مورد نیاز جهت مصارف ساختمانی توســط اهالی منطقه با استفاده از ابزار دستی بوده، شاهد لاغری و ضعف ســتون های موجود هستیم.

  • منبع
  • روزنامه تماشا
  • ابتکار نیوز
  • خبر جنوب

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید