امروز: جمعه, ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 274884
۳۱۰۲
۲
۱
نسخه چاپی

فساد اداری در سازمان ها | عوامل، انواع فساد و راهکارهای کاهش آن

فساد اداری به اقداماتی اطلاق می‌شود که ناشی از بکارگیری قدرت و توان سازمان های دولتی یا وابسته به دولت برای کسب منافع مالی فردی یا گروهی است.

فساد اداری

فساد اداری عبارت است از اقدام مأموران دولتی، با هدف انتفاع و بهره برداری برای خود و یا اشخاص دیگر و يا در قبال دريافت مال خود و يا اشخاص ديگر.

فساد اداری

فساد اداری از جمله پدیده‌های سازمانی است که روند توسعه کشور‌ها را به طور چشمگیر بامشکل رو برو می سازد و در خصوص فساد اداری اصولاً تعریف قابل قبول همگانی وجود ندارد و معمولاً به گونه‌های متفاوتی با موضوع فساد اداری برخورد می شود برخی فساد اداری را سوء استفاده از موقعیت و جایگاه اداری برای مقاصد مشخصی دانسته‌اند، گروه دیگری رشوه گیری و پنهان کاری را فساد نامگذاری کرده‌اند وعده‌ای نیز هرگونه ارتباط و رد و بدل کردن منابع و امکانات برای انجام امور غیر قانونی را در سازمان‌ها فساد اداری تعریف کرده‌اند.

اما آنچه در تمامی این تعاریف مشترک است نوعی هنجار شکنی و تخطی از هنجار‌های اخلاقی و قانونی در عملکرد اداری و سازمانی است و از این روست که فساد اداری و تعریف آن تابعی از هنجار‌های مورد قبول در هر جامعه و فرهنگ می شود.

معمولا در فسادهای اداری از راه های زیر انجام می پذیرد:

1. نقض قوانین و مقررات اداری.

2. تغییر و تفسیر قوانین و مقررات و ضوابط اداری.

3. تغییر در قوانین و مقررات اداری.

4. خودداری، کند کاری یا کوتاهی در انجام وظایف قانوني در قبال ارباب رجوع.

5. تسهیل و یا تسریع غیر عادی در انجام کار براي اشخاص معين در مقايسه با ديگران.

دلایل گوناگونی را برای فساد اداری درجوامع مختلف بر شمرده اند: فقر اقتصادی و نابسامانی های در آمدی کارکنان سازمان ها، فقر فرهنگی و عدم وجود باورهای استوار اخلاقی و نبود مقررات و قوانین بازدارنده و نظام های کنترلی موثر از زمره دلایل اصلی بروز فساد اداری بوده است اما شاید مهمترین دلیل اشاعه فساد اداری نبود ساختار‌های شفاف و روشن انجام امور در سازمان‌هاست در محیط های اداری غیر شفاف و مبهم امکان کجروی‌های اداری افزایش می یابد و انجام رفتار های فساد آلود تسهیل می شود بنابراین شاید به جرات بتوان ادعا کرد که مؤثرترین و کاراترین شیوه‌های مبارزه با فساد اداری خروج از فضای تاریک و سایه و شفاف سازی محیط و ساختار های اداری است.

همانطور که در مطالب فوق الذکر بیان شد بررسی‌های صورت گرفته بر روی پدیده فساد اداری حکایت از پیچیده بودن و گسترده بودن عوامل موثر در شکل گیری این پدیده دارد ولی به طور کلی می توان عوامل اصلی شکل گیری این پدیده را به سه گروه تقسیم بندی کرد:

▪ عوامل فرهنگی و محیطی

▪ عوامل شخصیتی

▪ عوامل اداری و سازمانی

● عوامل فرهنگی و محیطی

هر چه سطح اخلاقی عمومی بالاتر باشد هزینه‌های روانی و اخلاقی فساد اداری بیشتر خواهد شد چرا که فرد در اثر ارتکاب به عمل خلاف، ‌رنج بیشتری متحمل شد از طرف دیگر هر چه سطح اخلاق کارمندی در محیط کار بالاتر باشد، ‌خطر کشف، تنبیه و هزینه های حیثیتی آن افزایش می یابد و شرمسازی مرتکبین فساد بیشتر خواهد شد.

● عوامل شخصیتی

در تمام کشور‌ها به ویژه کشور‌های توسعه یافته، ‌برای پست های اداری و سازمانی شرایط احراز معرفی می گردد که انتخاب و انتصاب افراد بر مبنای آن شرایط صورت می گیرد در محتوای شرایط احراز موقعیت‌های اداری و دولتی، بخشی به ویژگی‌های شخصیتی مدیر اختصاص داده شده است علت آن نیز به اهمیت و نقش ویژگی‌های شخص مدیران در رفتارهای سازمانی بر می گردد که از خود نشان می‌دهند.

● عوامل اداری و سازمانی

چیزی که در نظام اداری کنونی واقعیت دارد این است که واحد‌های اداری معمولاً با تعداد زیادی از قوانین و مقررات غیر واقعی و یا غیر ضروری مواجه هستند وابهامات موجود در رویه های اداری و استاندارد‌های جاری کار، ‌امکان هر گونه تصمیم و اقدامات خود سرانه را به کارگزاران آنها می دهند. بعلاوه اینکه، فرآیند‌های پیچیده و چند لایه امور اداری نیز عامل تشویق مراجعان، به پیشنهاد رشوه برای تسریع کار هستند، از طرفی پایین بودن حقوق کارکنان هم دلیل کاهش تدریجی قدرت مقاومت و هم عادت بعدی آنان به قبول این پیشنها‌د‌ها است.

همانطور که عوامل به وجود آورنده فساد در جامعه از گسترده بالایی برخوردار است، ‌آثار و نتایج ناشی از فساد در جامعه نیز بسیار گسترده است فساد همچون غده‌ای سرطانی است که آسیب‌های بسیاری را بر حامعه و کشور وارد می آورد صدمه زدن بر اعتماد مردم نسبت به حکومت، ممانعت از ثبات سیاسی و اقتصادی و پیوستگی اجتماعی و ممانعت از توسعه اقتصادی کشور از طریق تخریب رقابت سالم در بازار از جمله این موارد هستند علاوه بر آنچه اشاره شده می توان موارد زیر را به عنوان آثار ناشی از وجود فساد اداری در جامعه نام برد.

▪ تضعیف ساختار اداری

▪ تخریب مشروعیت حکومت وحاکمیت قانون

▪ کاهش احترام به قانون اساسی

▪ از بین رفتن شفافیت و حساب پس دهی

▪ کاهش فرصت‌های سالم پیشرفت برای افراد موسسات و سازمان ها

▪ افزایش هزینه زندگی سالم

▪ کاهش بهره وری

انواع فساد اداری

1. فساد خرد و کلان

فساد کلان، فسادی است که توسط مقام های مافوق اداری به صورت باندی و با ارقام قابل توجه صورت گرفته و بیشتر جنبه فساد سياسي يا حاکميتی دارد.

فساد خرد، فسادی است که توسط کارکنان جزء صورت می گیرد.

2. فساد سازمان یافته و فساد فردی

در فساد سازمان یافته وجه (رشوه) مورد نیاز و دریافت کننده در سیستم اداری مشخص است و پرداخت وجه، انجام کار را تضمين می کند.

در فساد فردی پایه به چند مأمور دولتی مبالغی پرداخت شود و ضمانتی هم برای اجرای قطعی خواسته رشوه دهنده نيست.

3. فساد قاعده مند و فساد غالب

فساد قاعده مند: فسادی است که احتمال کشف و مجازات در آن کاهش و انگیزه های فساد افزایش می يابد.

فساد غالب: فسادی است که سراسر دستگاههای دولتی را فرا گرفته باشد.

مواردی جهت کاهش فساد اداری

1. شفاف سازی قوانین

2. استقرار نظام های سنجش عملکرد کارکنان

3. شایسته سالاری در عزل و نصب ها

4. مشارکت دادن کارکنان در اداره امور

5. ملزم ساختن واحدها به پاسخگویی

6. ترویج فرهنگ اسلامی

7. ترویج فرهنگ وظیفه شناسی و وجدان کاری

8. آگاه ساختن مردم به قوانین و مقررات و حقوق شهروندی

9. افزایش سطح اطلاع رسانی به مردم و ارتقای پاسخ گویی دستگاه های اجرایی

  • منبع
  • ویکی پدیا
  • دانشگاه علوم پزشکی جهرم
  • ویستا

۱ دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید