مسئله مندی حق بر سلامت جسمانی زندانیان؛ تحلیل انتقادی گفتمان مقام های عدالت کیفری ایران
مهدی غلامپور*
محرومیت افراد از آزادی به حکم قانون، برانگیزنده این تعهد برای دولت ها است که سلامت جسمانی آنان را با فراهم آوردن امکانات و مراقبت های پزشکیِ همتراز با استانداردهای پذیرفته شده درمانی برای دیگر افراد جامعه، تضمین کنند. این حقِ زندانیان در اسناد متعدد بین المللی مورد تأیید قرار گرفته است و امروزه در همه نظام های داخلی نیز دستکم در سطح قانونگذاری مورد پذیرش قرار گرفته است.
مقاله حاضرتلاش می کند تا ضمن مقایسه تطبیقی قوانین و مقررات نظام عدالت کیفری ایران با اسناد بین المللی در خصوص حق برسلامت جسمانی زندانیان، گفتمان مقام های عدالت کیفری ایران را نیز در خصوص ۸ مورد از پرونده‌هایی که حسب اظهارنظرهای رسمی، عامل بیماری موجبِ مرگ افرادی در زندان بوده است، مورد تحلیل انتقادی قرار داده و به این پرسش پاسخ دهد که پدیده مرگ در زندان آنگاه که در نتیجه بیماری زندانیان رخ می دهد، تا چه میزان به عنوان یک «مسئله» برای مقام های نظام عدالت کیفری ایران مطرح بوده است. بهرغم شناسایی حق بر سلامت و مراقبت های پزشکی محکومان به حبس در نظام عدالت کیفری ایران، بررسی اسناد و گزارش های رسمی از پرونده های مربوط به این حق زندانیان نشان می دهد که دسترسی افراد بازداشت شده یا زندانی به مراقبت‌های پزشکی در عمل کمتر از میزان پذیرفته‌شده در آیین نامه ها و قوانین مرتبط است.
علاوه بر این، تحلیل گفتمان مقام های رسمی حکایت از این موضوع دارد که در نگاه آنان به خطر افتادن حق بر سلامت جسمانی زندانیان، مسئولیتی برای مدیران و کارکنان زندان در پی ندارد.
دانش آموخته دکترای حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه تربیت مدرس
زندانیان متوفی که این مقاله به آنها پرداخته است عبارتند از: محمود طالبی؛ طالب بسطامی؛ علی پولادی؛ عبدالرحمن نارویی؛ وحید صیادنصیری؛ سامان نیک‌نفس؛ بکتاش آبتین و مهرداد طالبی.
منبع: نشریه علمی و پژوهشی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران؛ دوره ۵۲، شماره ۱، شهریور ۱۴۰۱
دیدگاه