نحله چیست؟
نحله در معنی لغوی «بخشش» معنا می شود و از نظر اصطلاحات حقوقی به مبلغی گفته می شود که دادگاه بر اساس شرایطی به خصوص آن را برای زوجه تعیین می کند.
زمانی که زنی مستحق دریافت اجرت المثل نبوده و دادخواست طلاق نیز از طرف مرد باشد مبلغی به عنوان نحله با توجه به وسع مالی زوج و مدت زمان زندگی مشترک در نظر گرفته می شود .
مسئله‌ای که در پرداخت نحله باید بیان نمود این است که این حق مالی زن، در شرایطی خاص پرداخت می‌شود. در صورتی که زن خواهان جدایی و طلاق باشد، دادگاه برای او اجرت المثل و نحله‌ای در نظر نخواهد گرفت و مرد هیچ‌گونه وظیفه‌ای در قبال پرداخت برخی حقوق مالی از جمله نحله ندارد.
نحله فقط در صورتی به زن پرداخت می‌شود که مرد بدون دلیل موجه، زندگی زناشویی را ترک کرده و یا بخواهد همسر خود را طلاق دهد.
نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که زن نمی‌تواند در حین زندگی مشترک از مرد درخواست دریافت نحله داشته باشد. همچنین برخلاف اجرت المثل، برای تعیین مقدار نحله پرداختی، نیاز به نظر کارشناس نبوده و دادگاه بر اساس سال‌های زندگی مشترک و زناشویی، کار‌های انجام‌شده توسط زن، تمکن مالی مرد و همچنین شغل زن و مرد، اقدام به تعیین مقدار نحله می‌نماید.
اصطلاح نحله از کجا سرچشمه می گیرد؟
پیش از شرح موضوع بهتر است بدانید که ریشه نحله و علت آن به کجا و کی بر می گردد.
در تاریخ 1391/12/1 قانونی در راستای حمایت خانواده جدید مورد تصویب قرار گرفت که مطابق با ماده 58 آن قانون برخی قوانین نیز نسخ شدند. برای نمونه می توان قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب 1371/12/21 مجمع تشخیص مصلحت نظام اشاره داشت. اما بند ب تبصره 6 قانون پیش گفته نسخ نگردیده و در حال حاضر هم پابرجا است.
با استناد بر بند ب تبصره 6 قانون اصلاح مقررات مرتبط با طلاق که نسخ گردیده اند چنین بیان شده است که : «با توجه به سنوات زندگی مشترک و نوع کارهایی که زوجه در خانه شوهر انجام داده و وسع مالی زوج، دادگاه مبلغی را از باب بخشش (نحله) برای زوجه تعیین می‌نماید».
چه زمانی می توان اقدام به مطالبه اجرت المثل و نحله کرد؟
با توجه به موارد اصلاحی در قوانین حقوقی که در سال 1391 صورت گرفته است، خانم ( زوجه) می تواند جدا از دادخواست صدورگواهی عدم سازش که مقدمه طلاق محسوب می شود، اقدام به درخواست نحله و مطالبه آن کند.
پس لازم نیست که حتما بعد از طلاق به این کار اقدام گردد. پیش از طلاق گرفتن نیز مطالبه اجرت المثل و نحله نیز ممکن است. برای این زمینه استفساریه ای از جانب مجمع تشخیص مصلحت نظام به تاریخ 1373/6/2 صادر گردیده است که این نظر را تایید می نماید.
پس در واقع چنان چه زوجه پیش از اجرایی شدن صیغه طلاق نحله مطالبه کند اجرای صیغه طلاق و ثبت آن در دفتر موکل به پرداخت حقوق زن خواهد شد. این قوانین در راستای حمایت حقوق زنان تصویب شده است. این موارد به زمان و چرایی تعیین نحله مرتبط بود.
نحوه دریافت نحله
زوجه می‌تواند دادخواست دریافت نحله و یا اجرت المثل را به دادگاه محل زندگی مشترک ارائه دهد. پس از ارائه دادخواست، دادگاه زمانی را برای تشکیل جلسه تعیین کرده و طرفین را دعوت می‌کند.
در صورتی که زن بتواند ثابت کند که همسرش، او را مجبور به انجام کارهایی کرده است که از وظایف شرعی او خارج بوده، مستحق دریافت نحله خواهد بود.
در قانون اصل بر این است هر کاری، با اجرت همراه می‌باشد و مجانی بودن امور باید اثبات شود. به همین دلیل زنان نیز مستحق دریافت اجرت کارهایی هستند که انجام می‌دهند.
اما برخی از قضات معتقدند که فعالیت زنان در طول زندگی مشترک از باب لطف است و اجرتی به آن تعلق نمی‌گیرد.
فرق نحله و اجرت المثل
در خصوص شباهت‌ها و تفاوت‌های موجود در دو حقوق مالی از جمله اجرت المثل و نحله همانطور که گفته شد در هر دو مورد، طلاق نباید از سوی زن درخواست شده باشد. اگر زن به هر دلیلی قصد جدایی داشته باشد، دادگاه حکم به دریافت نحله و یا اجرت المثل نخواهد داد.
در صورتی که مرد نیز درخواست طلاق کرده باشد، اما دلیل او برای طلاق سوء رفتار و سوء معاشرت باشد و بتواند آن را در دادگاه ثابت کند، باز هم نحله و اجرت‌المثلی به زن پرداخت نخواهد شد.
در اجرت المثل زن برای فعالیت‌هایی که در طول زندگی مشترک به دستور شوهر و به قصد عدم تبرع (مجانی) انجام داده است، مستحق دریافت وجهی تحت عنوان اجرت المثل خواهد بود، اما اگر نتواند در دادگاه ثابت نماید که این امور به دستور شوهر بوده و یا قصد عدم تبرع نداشته است، دادگاه از باب بخشش، مبلغی را تحت عنوان نحله برای او در نظر می‌گیرد.
دادگاه‌ها نمی‌توانند هم حکم به دریافت نحله و هم اجرت المثل صادر کنند. زن تنها مستحق یکی از حقوق مالی ذکرشده می‌باشد. به همین دلیل در صورتی که حکم به پرداخت نحله داده شود، دریافت اجرت المثل به خودی خود منتفی خواهد شد.
دیدگاه